بخشی از مقاله
چکیده
زندگی اجتماعی بخش غیرقابل تفکیک از دوره ی زندگی انسانهاست. امروزه حضور و مشارکت فعال اجتماعی، جزئی از ضرورت های زندگی شهروندی به حساب می آید که دارای آثار و نتایج قابل توجه فردی و اجتماعی است. مشارکت از آن جهت که ابزار اصلی برای توزیع مجدد قدرت در داخل یک مجموعه انسانی است، می تواند مانع بروز بسیاری از تنش ها در روابط میان قدرت اجتماعی و قدرت سیاسی شود. رویکرد ساختاری کارکردی که از منظر نظام مندی و کارکردی مشارکت را تعریف می کند، مشارکت را فرآیندی می داند که در آن اجزا و عناصر متشکله نظام به گونه ای کارکرد دارند که به ثبات و موازنه اجتماعی منجر می شود.
از این رو نظامهای اجتماعی مطلوب، نظامهایی هستند که پیوسته زمینه های مشارکت فزاینده شهروندان را بازتعریف و بازتولید نموده و براساس تحقق مشارکت آنان استقرار یافته باشند. پس مشارکت اجتماعی باعث توسعه و ضامن حرکت و پویایی یک جامعه می گردد. جوامعی که سازه های گفتمانی مشارکت پذیرانه در مهندسی اجتماعی و فرهنگی آنها، طراحی و اجرایی شده است، زمینه انطباق نظامات و قوانین منطبق با نیازها و واقعیتهای اجتماعی در آنها فراهم شده و میزان تضادها و درگیری های اجتماعی کاهش می بابد. لذا ثابت شده که افزایش مشارکت های شهروندان، شایستگی و قابلیت های مشارکتی آنان را ارتقاء بخشیده و اعتماد سازمانی را در آنان افزایش می دهد که این هر دو در توسعه یک جامعه مدنی و دمکراتیک تأثیرگذار می باشد.
واژگان کلیدی: زندگی اجتماعی، مشارکت، شهروند
مقدمه
مشارکت به عنوان یکی از جنبههای مهم سرمایه اجتماعی تأثیر زیادی بر پیشرفت جوامع مختلف دارد و میتوان گفت که امروزه رویکرد مشارکتی هم به عنوان مبنای تصمیم سازی و هم به عنوان شیوهای برای دستیابی به فعالیت و همکاری مشترک در روند بهسازی زندگی فردی و جمعی، یکی از لوازم جامعه مدنی و برنامهریزی دموکراتیک محسوب میشود.مشارکت یعنی سهیم شدن در تصمیم ها، چه در سطح فردی و چه در سطح جمعی و مهارتی است که دموکراسی به کمک آن شکل می گیرد - مولائی،. - 1392از مهمترین آثار مشارکت در فرایند برنامهریزی و مدیریت میتوان به ایجاد علاقه و اعتماد در مردم برای توسعه و پیشرفت، تقویت همبستگی اجتماعی، روحیه همکاری و همدلی، استفاده بهینه از منابع و امکانات و کاهش تمرکززدایی اشاره کرد - مهدیزاده، . - 1385 در حال حاضر تمام نظریه ها و الگوهای مرتبط با فرد گرایی و جمع گرایی در نهایت بر بهبود توان اجرایی و مشارکتی افراد و سازمان ها برای ایجاد سازگاری، خود تدبیری، همکاری و افزایش دخالت های مسئولانه در مسائل شهری، بخصوص مدیریت آن تأکید می کند.
مشارکت اجتماعی
نگرش ها و دیدگاههای گوناگون در زمینه مشارکت اجتماعی1 باعث گردیده تا هر یک از افراد و گروهها از نقطه نظرات خاصی به این مسئله توجه نمایند. توجه به پدیده مشارکت اجتماعی که از دیرباز با زندگی انسان پیوند داشته است، از دویست سال پیش در نظام های سیاسی و اجتماعی جوامع غرب راه یافت لیکن این توجه و تأکید بر نقش آن به عنوان یکی از عوامل اصلی توسعه در جوامع در حال توسعه، تا حد بسیاری پس از شکست راهکارها و برنامه های توسعه ای اتفاق افتاد که در دهه های 1950 و 1960 از غرب کشورهای در حال توسعه واردشده بودند - مهدیزاده، . - 1385
در بررسی و ارزیابی این برنامه ها، بهره نگرفتن از مشارکت مردمی، عامل اصلی شکست برنامه های توسعه ارزیابی شده است؛ لذا پس از آن، استراتژی های توسعه بر رویکرد مشارکت مردمی به عنوان نیاز اصلی بشر تأکید نمودند. امروزه به مشارکت به عنوان مؤلفه اصلی و تفکیک ناپذیر توسعه نگریسته می شود و روز به روز بر اهمیت و ضرورت آن بیشتر تأکید می شود؛ به گونه ای که در گزارش توسعه انسانی برنامه توسعه سازمان ملل متحد - 1993 - عنوان شده است. مطالعات نشان میدهند که تقویت سرمایه اجتماعی باعث مشارکت و ارتباط فرد با افراد دیگر میشود و این به نوبه خود، می تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی فردداشته باشد - . - Abdul- Hakim and et al.2010
مشارکت امکان ایجاد اعتماد بیشتری را فراهم می آورد و مشارکت کنندگان این فرصت را پیدا میکنند تا شاهد خیرخواهی، قابلیت اعتماد، شایستگی، درستکاری و وسعت نظر شرکاء و همکاران خود باشند. این مسئله باعث افزایش کیفیت زندگی افراد خواهد شد. در حال حاضر موضوع مشارکت مردم، رفته رفته به صورت مسأله اصلی زمان ما درآمده است - آتال و اوین، . - 27 :1379 به این صورت که مشارکت اجتماعی بر گسترش روابط بین گروهی در قالب انجمن های داوطلبانه، باشگاه ها، اتحادیه ها و گروههایی دلالت دارد که معمولا خصلتی محلی و غیر دولتی دارند و در قالب سیاست های اجتماعی، مشارکت و درگیر ساختن مردم در فرآیندهای اجتماعی مختلف را هدف خود می دانند. مشارکت اجتماعی به آن دسته از فعالیت های ارادی دلالت دارد که
