بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری یکی از مهمترین صنایع پاک و درآمدزای قرن اخیر است. گردشگری شهری، به عنوان شاخهای از گردشگری یکی از مهمترین راههای قابل پذیرش اقتصاد شهری است و همچنین نقش مهمی در شناساندن تاریخ و فرهنگ شهرهای مختلف دارد. هدف مقاله حاضر بررسی نمادها و المانهای شهری و تاثیر آنها بر تقویت جاذبههای گردشگری شهر تبریز میباشد. روششناسی تحقیق توصیفی- تحلیلی، بر مبنای شیوه اسنادی است. نتایج کلی تحقیق حاکی از تاثیر قابل توجه جلوههای بصری زیبا؛ المانها و نمادهای شهری متناسب با هویت و فرهنگ بومی بر افزایش توانمندی گردشگری شهری تبریز بوده است.
کلمات کلیدی: گردشگری، گردشگری شهری، نمادهای شهری، المانهای شهری، شهر تبریز
مقدمه
هرکدام از شهرهای جهان فرم، کالبد و کارکرد خاص خود را دارد و در هر شهر فاکتورهای متفاوتی وجود دارد که سبب جذب و ماندگاری هرچه بیشتر گردشگر در شهر میشود، از جمله خوانایی ساخت و سازها، نوع و دسترسی امکانات و خدمات، راحتی و آسایش، جذابیت بصری شهر، سرزندگی و سلامت و تنوع و تجانس. گاهی طراحان و مسئولان شهری تصمیم به ایجاد یک نماد مدرن در شهر میگیرند و اینجاست که ارزشهای ساکنان شهر اهمیت پیدا میکند - نظری و همکاران، . - 2 :1392 زیرا از جمله عناصر مهم هویت بخشی شهرها نمادها هستند که به صورت شناسنامهای گویا از گذشته و حال شهر، نقش اصلی در معرفی آن به مخاطب دارند - لطفی و محمدی، . - 2 :1391
لذا اهمیت موضوع از آن روست که با گسترش شهرهای امروزی داشتن نشانهها و المانهای شهری برای سهولت در یافتن مسیرها و مکانها برای شهروندان موثر است - بهمنی کازرونی، جلالی، . - 1 :1392 با شروع قرن بیست و یکم صنعت گردشگری به یکی از پردرآمدترین صنایع دنیا تبدیل شده و رقابت فشردهای میان بسیاری از کشورهای جهان برای جذب گردشگر به چشم میخورد. گردشگری، نیروی محرک برای توسعه اقتصادی به شمار میآید. از یک سو گردشگری میتواند افزایش ورود گردشگران، افزایش درآمد، اشتغال و افزایش درآمدهای دولت را به همراه داشته باشد، از سوی دیگر گردشگری مزایای اجتماعی، فرهنگی و محیطی نیز دارد و به صیانت از فرهنگها کمک میکند - بیات و همکاران، :1392 . - 123
نواحی شهری به علت جاذبههای تاریخی و فرهنگی، غالبا مقاصد گردشگری مهمی محسوب میشوند - پاپلی یزدی و سقایی، . - 188 :1385 گردشگری شهری یکی از مهمترین و پیچیدهترین فعالیتهای فضایی و مکانی انسان در جامعه شهری است، به نظر صاحبنظران، گردشگری شهری یک فرصت بزرگ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای کلانشهرها و مادرشهرهای جهانی بوجود میآورد، که این فرصت نقش بسیار موثری در ارتقا کیفیت زندگی شهروندان در ابعاد مختلف میتواند ایفا کند - نظری و همکاران، . - 2 :1392 از این رو شهرها یکی×از×پربینندهترین×مقاصد×گردشگری×جهان×به× شمارمیآیندکه هر ساله پذیرای میلیونها نفر گردشگرند - تقوایی و صفرآبادی، . - 2 :1390
در زمینه المانهای شهری تاکنون مطالعات و پژوهش های زیادی صورت گرفته که نمونههایی از آن به شرح زیر است: نظری، شیرزاد و همکاران 1392، در مقالهای تحت عنوان »نمادهای شهری و نقش آن در تقویت گردشگری شهری به این نتیجه رسیدند که نمادهای شهری تاثیر زیادی در افزایش جذب گردشگر داشتهاند و وجود نمادهای شهری باعث رونق گردشگری شهر کرمانشاه شدهاند. صادقی و کتابچی در سال 1392، در مقاله تحت عنوان » تاثیر فناوری نانو در حفاظت از المانهای و منظر شهری« به این نتیجه رسیدند که استفاده از این فناوری در بلند مدت موجب صرفه جویی قابل توجه در مصرف انرژی و سرمایه ملی کشور خواهد شد و هزینه پروژهها را کاهش خواهد داد .
زمانیان، در سال 1392 در مقالهای تحت عنوان» بررسی نقش المانهای شهری در ارتقای خوانایی شبکه گردشگری شهری: ایجاد شبکه گردشگری خوانا با الهام از اقدامات پاپ سیکتوس پنجم و ابلیسکهای شهر رم« به این نتیجه رسید که میتوان با ایجاد المانهای نشانهای مرتبط با زمینه تاریخی و فرهنگی شهر، و اتصال مطلوب آنها با طراحی مسیرهای خوانا و تعریف شده، به افزایش خوانایی شهر، شبکه گردشگری، و در نتیجه جذب بیشتر گردشگران کمک کرد. لطفی و محمدی 1391 ، در مقالهای تحت عنوان بررسی ارتباط نمادهای شهری با هویت شهر - مطالعه موردی: شهر گنبد کاووس - ، به این نتیجه رسیدند که نمادهای شهری از عناصر اصلی هویت بخشی به شهرها هستند، لیکن به جز برج قابوس که نماد اصلی و تاریخی شهر است. سمبل جدیدی بخصوص در میادین شهر طراحی نشده و حتی تک نماد منحصر به فرد شهر بعنوان بلندترین برج آجری دنیا به مردم ایران و جهان به خوبی معرفی نشده است. هدف ما در این پژوهش بررسی تاثیر یا عدم تاثیر المانهای شهری در تقویت گردشگری شهر تبریز و پاسخ دادن به این سوال است که آیا گردشگری شهر تبریز تحت تاثیر وجود المانهای شهری هست یا خیر؟
