بخشی از مقاله
چکیده
شهر تبریز بدلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و بعنوان یکی از چند شهر تاریخی و فرهنگی کشور که دارای جاذبه های تاریخی و فرهنگی متعددی است، نقش ناچیزی را از سهم گردشگری بر عهده دارد و هنوز نتوانسته از نظر جذب گردشگر موفق باشد. این شهر از نظر توسعه در زمینه های گوناگون وعلی الخصوص توسعه ی فرهنگی و تفریحی درحد بسیار ابتدایی باقی مانده است و همچنین با توجه به صنعت گردشگری و کسب درآمدهای ارزی و ایجاد اشتغال به صورت پایدار واستفاده ازجاذبه های مصنوعی وطبیعی این کلان شهر برای توسعه شهر نیاز به مراکز فرهنگی و تفریحی در این شهر کاملا مشهود است. در عین حال بازار تبریز نیز به دلیل داشتن موقعیت مرکزی، از دیرباز دارای انواع کارکردهای شهری به ویژه تجاری، بازرگانی، تاریخی و گردشگری بوده است. نگاه به مشکلات آن، فرضیات موجود در بافت های فرسوده اثبات لزوم احیاء و نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده قدیمی، تاریخی ...با خلق فضاهایی فرهنگی- تفریحی مانند با غ موزه در جوار این گونه بافت ها می باشد که در این میان نقش موزه ها نیز در بالا بردن سطح بینش هر جامعه ای انکار ناپذیر می باشد. زیرا این گونه سایت ها مانند باغ موزه امروزه به عنوان سایتهای خیلی خوبی برای موزه های جدید استفاده می گردد چون این گونه فضاها خاصیت های مثبتی دارند و باغ مقام خاص و مقدسی دارد به این دلیل که رابطه ی انسان و طبیعت در نهایت هماهنگی است. بنابراین تلفیق چنین فضاهایی با طبیعت در قالب پارک موزه ها به دلیل داشتن ابعاد گوناگون علمی فرهنگی و جاذبه های تفریحی و ایجاد رابطه ی تنگاتنگ با محیط زیست و روند عادی زندگی مردم معنا پیدا کرده اند بر این اساس با اندیشه ی ایجاد یک فضای شهری با بهره گیری از عناصر موجود در طبیعت و هنرهای دستی هنرمندان به خصوص هنرهای ارزشمند بازار به گونه ای که منجر به جذاب سازی محیط شهری گردد. در نتیجه با توجه به اهمیت صنعت گردشگری و ارزش و اعتبار بازار، به منظور شناخت بیشتر گردشگران با آثار هنرمندان برای رغبت بیشتر با آشنایی کامل این مجموعه ی ارزشمند تاریخی بازار و دستاوردهای آن و حتی به منظور رفاه حال بازدیدکنندگان و گردشگران داخلی خارجی در محیطی آرام به منزله ی القای باغ ایرانی نیاز به احداث است. زیرا این چنین فضاهایی می توانند یکی از بهترین و مفید ترین نمونه های مراکز فرهنگی وتفریحی در شهر باشد که با وجود مشاهده ی تغییرات مشهود در طرح ساماندهی شهر تبریز (چه درست وچه نادرست) هنوز شاهد ایجاد چنین مراکزی با این عنوان نبوده ایم به غیر از یک یا دو مورد کوچک که با توجه به وسعت این شهر ناچیز می نماید بنابراین نیاز به طراحی فضایی مانند باغ موزه به عنوان نمونه ی بارز یک فضا با کاربری فرهنگی، تفریحی ضرورت می نماید. مهمترین هدفی که در طراحی این مجموعه مدنظر قرار گرفته پیوستگی و پویایی عناصر مجموعه و خلق محیطی گرم و جذاب و ایجاد یک فضای ارتباط برای استفاده کنندگان می باشد بر این اساس انتخاب این موضوع با عنوان باغ موزه با رویکرد معرفی بازار و دستاوردهای ارزشمند آن، احیاء فرهنگ، هنر و توجه به مجموعه ای نظام یافته در صنعت گردشگری و جذب
توریسم می باشد که بتواند به ماندگاری، قدمت تاریخی و ارزشمند فضایی از شهر و تبدیل آن به عنصری فرهنگی وگردشگری کمک کند.
کلید واژه ها : بازار تبریز- دستاوردهای بازار- هنرهای سنتی- موزه- باغ موزه- صنعت گردشگری
مقدمه
ایران به علت داشتن قدمت تاریخی یکی از کشورهای مهم منطقه از لحاظ تمدن و فرهنگ می باشد فرهنگی اصیل که نشان دهنده ی اقتدار سیاسی، فرهنگی و.... این مرز و بوم می باشد به خصوص هنرهای سنتی قدیم وسیله ای برای بیان این فرهنگ می باشد. اگر چه بسیاری از فعالیت های سیاسی، فرهنگی واقتصادی ایرانیان طی سالیان متمادی تغییر یافته است اما هنرهای دستی با گذشت سالیان سال دارای همان ارزش و اعتبار هستند(اسدالهی نیا، .(1382 تبریز شهری است که به شهر اولین ها نام گرفته است وبه گواه تاریخ، این شهردرتمامی اعصاربه وجود توانمندیهای منحصر به فرد شهر خود بالیده است که بازار تاریخی تبریز یکی ازهمین جاذبه های منحصربه فرد و غنی است(وفا مهر، .(1381
بازارتاریخی تبریز در مرداد ماه سال 1389 خورشیدی به عنوان نخستین بازار جهان درفهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است(فرهنگ جغرافیایی شهرستان تبریز، 1381؛ ص 132 و .(133 این بازار یکی از بزرگترین و مهمترین بازارهای سرپوشیده درسطح ایران وقاره آسیا به شمار میرود و بامساحتی حدود یک کیلومترمربع، بزرگترین بازار سرپوشیده جهان است(ظهوری، .(1385 بازارچههاو دستاوردهای با ارزش بازار: بازارامیر- بازاربلورفروشان- بازارحرمخانه-بازارشیشهگرخانه- بازارصادقیه- بازارعباچی- بازارفرش تبریز- بازارکفاشان- بازاریمنیدوز- بازار امیر یکی ازمهمترین وپررونقترین بازارهای تبریزاست(فرهنگ جغرافیایی شهرستان تبریز، .(133
هنرهای سنتی به آن دسته از میراث وسیع فرهنگی بشر اطلاق می شود که سینه به سینه و دست به دست از نسلهای گذشته تا به امروز به حیات پر ارزش خود ادامه داده است(شکاری، .(1385 همچنین دسته ای از آثار با ارزش پیشینیان که به صورت مکتوب یا به صورت شی از طریق مختلف به دست ما رسیده است نمایانگر برجستگی فکری و قوه ی ابتکار و طریقه ی زندگی انسان مقاوم در سیر تاریخ است و همیشه ذوق و خلاقیت همرا با بیان عواطف و زیبایی جز خصیصه های این آثار می باشد(شکاری، .(1385
با توجه به برنامه ریزی توریسم و گردشگری در شهرهای بزرگی همچون تبریز می توان گفت امروزه گردشگری یکی از منابع اصلی درآمد ملی کشورهای توسعه یافته و برخی کشورهای در حال توسعه را تشکیل می دهد بنابراین سرمایه گذاری در صنعت گردشگری دارای آثار و تبعات اقتصادی، اجتماعی و حتی کالبدی است که اثرات اقتصادی آن را می توان در سطوح ملی و بین المللی در کسب درآمدهای ارزی، متعادل کردن این توزیع درآمد، جذب سرمایه های خصوصی، ایجاد اشتغال، ایجاد امنیت، تحکیم پیوندهای ملی و منطقه ای و جهانی، حفظ میراث های فرهنگی، تجدید زیرساختهای شهری عرضه تمدن و فرهنگ، طبیعت، عادات و آداب، به جهان به عنوان عناصری ارزشمند و دیدنی همان راه نو است(ویستا مرجع مهمترین عناوین خبری).
موزه عبارت است از محلی برای گرد آوری ونگهداری مطالعه و بررسی و به نمایش گذاشتن نعمات فرهنگی یا طبیعی به منظور آموزش و پژوهش و ارزش دادن به این مجموعه و لذت بردن از آن(جرج هانری ریویر-کلیات مردم شناسی). موزه های تخصصی: موزه هایی که نه در یک بنای مشخص بلکه در محدوده ی یک باغ یا یک پارک مستقر شده اند و آثار آنها در فضای
آزاد عرضه می گردد. این موزه ها به همه ی رشته های علوم متکی هستند ولی مسائل خاصی از حیث موزه شناسی و موزه نگاری مطرح می کنند(اسدالهی نیا، .(1382 باغ موزه: باغ موزه به محلی اطلاق میشود که در کنار نگهداری و نمایش آثار هنری، فضایی را فراهم کند که موجب آرامش و انبساط خاطر بازدیدکنندگان فراهم شود. باغ موزه در واقع تلفیقی از موزه و فضای طبیعی می باشد(آذر پور، .(1386
بیان مسأله
بازار بعنوان نطفه تجاری تبریز و همچنین هسته اصلی و مرکزی شهر این ارزش را دارد که مورد مطالعه اساسی و درونی قرار گیرد و عواملی را که بتواند بازار را بعنوان یک مرکز تجاری با ارزش حفظ کند مورد مطالعه قرار داد(معاونت برنامه ریزی و توسعه). بازار بعنوان یک اثر تاریخی و میراث فرهنگی شهر تاریخی چون تبریز امروزه دارای عملکردها و نقش های متنوع در زمینه تاریخی، گردشگری، فعالیتی و تجاری و سکونتی است(سلطان زاده، .(1376 تبریز به دلیل داشتن موقعیت مرکزی، از دیرباز دارای انواع کارکردهای شهری به ویژه تجاری، بازرگانی، تاریخی و گردشگری بوده است(معاونت برنامه ریزی و توسعه).
یکی از مسائلی که از دیرباز در شناساندن کشور ما به جهان تاثیر بسزایی داشته ونام ایران وایرانیان را در سراسر گیتی بلند آوازه ساخته است هنرهای دستی ما و آثار ارزنده ای است که زاییده ی دستهای هنر با اندیشه های پر ایمان هنرمندان ایران است(آذر پور، .(1386 در تمامی عصرها و مکان ها هنر بهترین و موثرترین وسیله ی ارتباط انسان با طبیعت و با انسان های دیگر و با خداوند بوده است. امروزه جامعه شناسان هنر اعتقاد دارند که یکی از پایه های تقویت هنر یک سرزمین ایجاد عشق و علاقه به هنرهای بومی و سنتی در میان مردم هر کشور است(آذر پور، .(1386 هنرهای دستی وسنتی گنجینه ی عظیمی از هنر ما هستند که تقویت آنها حمایت از فرهنگ وهنر این خطه است که خودباوری ملی و فرهنگی را به ارمغان آورده است و حکایت یک فرهنگ و یک حیات را بازگو خواهد کرد(مهدوی،.(1382
توسعه گردشگری شهری زمانی پایدار خواهد بود که مزیت های نسبی یک شهر به مزیت های رقابتی بدل گردند چرا که در دنیای امروز شدت رقابت به حدی است که تنها با تکیه بر مزیت های نسبی نمی توان موفقیت صنعت گردشگری را تضمین کرد بنابراین وضعیت گردشگری شهری تبریز و مزایای آن نیاز به شناسایی است(معاونت برنامه ریزی و توسعه).
با توجه به رشد و توسعه روزافزون جمعیت و به تبع آن تبدیل شدن شهرها به یک محیط صنعتی لزوم توسعه کاربریهای عمومی شهری بخصوص فضای سبز جهت تفریح و گذران اوقات فراغت و همچنین تبادلات بیشتر اجتماعی و فراغت از خستگی کاری و پناه بردن به آغوش طبیعت و استفاده از آن، همچنین جهت رفع آلودگی شهری نیاز به فضای سبز هر روز بیشتر شده و اجتناب ناپذیر می نماید(معاونت برنامه ریزی و توسعه).
