بخشی از مقاله
چکیده
این مطالعهی مروری با هدف شناخت جایگاه الگوها و روشهای نوین تدریس در سیستم کنونی آموزش و پرورش و ارائهی یشنهادات لازم به مسئولین و دست اندرکاران برای بهینه سازی استفاده از این روش ها توسط معلمان، صورت گرفت. در گام نخست به ارائه تعریفات مربوط به متغیرهای مرتبط با فرایند تدریس و طبقه بندی رایج الگوها و روشهای تدریس، اقدام گردید. اهمیت و ضرورت و لزوم استفاده از این الگوها و روشها در جریان تدریس معلمان، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
ماهیت روش های سنتی و نوین مشخص و نقش و اهمیت هر کدام از عناصر مداخله گر در تدریس بررسی گردید. مطابق با هدف های مورد انتظار، اهمیت تدریس به شیوهی نوین خود را نمایان ساخت. چالشها و موانع معلمان در تدریس، مطابق با تحقیقات صورت گرفته شناسایی گردید و بر اهمیت همت گماری کارشناسان، دست اندرکاران و صاحب نظران در جهت رفع موانع پیش رو تاکید و بر جایگاه پر اهمیت معلمان به عنوان یک عضو حیاتی و یک عنصر بسیار مهم در جامعه و سیستم تعلیم و تربیت، پرداخته شد. مشخص گردید که بهکارگیری روشهای نوین تدریس در سیستم آموزشی امری حیاتی بوده و موجبات رشد قوه تفکر، خلاقیت و اعتماد به نفس و روحیه جستجوگری دانشآموزان می شود.
واژههای کلیدی: آموزش، یادگیری، الگو های تدریس، روشهای نوین تدریس، روشهای فعال
مقدمه
آموزش عنصر اساسی سیستم تعلیم و تربیت است. عنصری که همگان در صدد غنی سازی آن هستند. هر معلمی میکوشد تا با غناعت بخشیدن و بهینه سازی آن در روند یادگیری3 شاگردان خود، گام موثر و اساسی در زمینهی پر بار نمودن ثمرهی کلاسی خود بردارد. عصاره آموزش و پرورش و قدرت و توان هر معلمی در تدریس4 او خلاصه میشود. واژه تدریس اگرچه در علوم تربیتی آشنا به نظر میرسد؛ اما اکثر معلمان و مجریان برنامههای درسی به ندرت با معنی و ماهیت آن آشنایی دارند.
برداشتهای گوناگون آموزگاران از مفهوم تدریس، میتواند در نگرش آنان نسبت به دانشآموزان و شیوه کار کردن با آنان و به طور کلی فرایند آموزش و پرورش، بسیار تأثیرگذار - چه مثبت و چه منفی - باشد مهارتها و روشهای تدریس چه قدیمی و چه جدید، با وجود کم شمار بودنشان، راه های بیشماری را برای یادگیری دانش، معلومات و مهارت های متنوع هموار نموده اند. نتایج تحقیق سفیدگر،در خصوص عوامل مؤثر در بهبود کیفیت تدریس و استفاده معلمان از روش های فعال، نشان داد که، استفاده از وسایل آموزشی، استفاده از آزمایشگاه، شرکت در کلاس های ضمن خدمت، تخصصی شدن رشته تدریس دبیران، تعیین اهداف تدریس و ارزشیابی، موجب استفاده بهتر از روش های فعال تدریس می گردد.
همچنین جمع بندی فقیهی، در خصوص جمع بندی تحقیقات انجام شده پیرامون یادگیری مشارکتی، مشخص ساخت کلاس معلمانی که با روش یادگیری مشارکتی و فعال تدریس اداره می شوند، موفق تر از کلاس هایی است که در آن معلمان، دانش آموزان خود را با روش سنتی آموزش می دهند. استفاده مناسب و بهینه از روشهای نوین یاد دهی و یادگیری و همخوان نمودن آن با محتوای جدید آموزشی بر توان معلمان در دست یابی به وظیفهی خطیر یاددهی و یادگیری میافزاید.
لزوم استفاده از روش های نوین تدریس و در کنار آن، شیوه های نوین ارزشیابی - کیفی توصیفی - در مقطع ابتدایی، زمینه را برای غنی سازی محتوای آموزشی طلب میکند . با تاسی از این نکته و متعاقب آن، همه ما کوشیده ایم و میکوشیم تا تجارب، یافتهها و دانش خود را با استفاده از این روشها، در اختیار فراگیرانمان قرار دهیم و با غنیتر نمودن درک و فهم آنان روزنه ها و افق های متعددی را مقابل دیدگان آن ها بگشاییم و شاهد آن باشیم که همواره فرزندانمان در فهم مفاهیم و ملزومات اساسی و حیاتی گام های ترقی را یکی پس از دیگری با موفقیت برمی دارند و قله های دانش را فتح نموده و بر فراز آنها جولان میدهند.
روش
این پژوهش از نوع مروری بوده و هدف آن شناسایی جایگاه، نقش و اهمیت الگو ها و روش های نوین تدریس در سیستم آموزشی و ارائه راهکارهای لازم به صاحبان امر و مسئولین دست اندرکار در جهت رفع مشکلات و موانع پیش رو می باشد.
اصطلاحات و تعریفات رایج
به فعالیت های حرفه ای معلم آموزش گفته میشود. براون و اتکینس، آموزش را »فراهم آوردن فرصتهایی برای اینکه دانش آموزان یاد بگیرند« تعریف کرده اندمعمولاً. فعالیتهایی را که معلم به قصد آسان کردن یادگیری - ایجاد تغییراتنسبتاً پایدار در رفتار یا توان رفتاری - در یادگیرندگان به تنهایی یا به کمک مواد آموزشی انجام میدهد، آموزش گفته میشود - به نقل از سیف، معمولاً. آموزش به مفهومی جامع تر از تدریس تلقی میشود. درباره تدریس تعاریف متعددی ارائه شده است. میتوان گفت که تدریس همانا انتقال دانش ایجاد آگاهی بیشتر درس دادن و شکل دهی معرفت و دانش میباشد.
تدریس را تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد، بر اساس طراحی منظم و هدفدار معلم برای ایجاد تغییر در رفتار شاگرد؛ تعریف میکند.همچنین اُدانل، ریو و اسمیت، نیز تدریس را »کوششهای بین فردی برای کمک به یادگیرندگان در کسب دانش، یادگیری مهارت و درک قابلیتهای خود« میدانند. شعبانی ، چهار ویژگی خاص را در تعریف تدریس در نظر گرفته است.وجود تعامل بین معلم و دانش آموزان.فعالیت بر اساس اهداف معین و از پیش تعیین شده.طراحی منظم با توجه به موقعیت و امکانات.ایجاد فرصت و تسهیل یادگیری.
بررسی قدمت آموزش و تدریس را شاید بتوان با خلقت انسان یکی دانست. در این راستا بشر از روشها و ابزارآلات متعددی برای بیان افکار و اندیشه های خود، استفاده نموده است. تا اینکه به زمان حال قدم نهادهایم. گسترش تکنولوژی، علوم متعدد، تخصصی شدن دانش و انفجار علم و متعاقب آن تغییر محتوای دروس، همواره ما را در ارائه مفاهیم در قالب یادگیری با چالشهای متعدد و نوینی روبرو کرده است. اما آنچه که از همه مهم تر است، این است که ما در حال حاضر نیز به کرار شاهد استفاده از روشهایی در تدریس هستیم که شاید قدمت آن به چند هزار سال پیش بر میگردد. چالش پیش روی این مقاله این است که آیا نوبت آن نشده است که ما روشهای نوین آموزشی را جایگزین روشهای قدیمی بنماییم.
طبقه بندی الگوها و روشهای تدریس
الگو مفهومی وسیع تر از راهبرد و روش دارد. الگوی تدریس، رویکردی وسیع و کلی به آموزش است، در حالی که روشها و راهبردها جنبه های خاصی را برای آموزش در بردارند. جویس، کالهون و هاپکینز، ترجمه مهر محمدی و عابدی، ، الگوهای تدریس را در چهار خانواده به شرح زیر تقسیم بندی کردهاند و هر یک از این خانوادهها نیز دارای چند الگو میباشد:الف - الگوهای پردازش اطلاعات شامل: الگوی استقرایی، دریافت مفهوم، کاوشگری علمی، آموزش کاوشگری، رشد شناختی، پیش سازمان دهنده، به یادسپاری، بدیعه پردازی.ب - الگوهای اجتماعی شامل: الگوی تفحص گروهی، آزمایشگاهی، ایفای نقش، کاوشگری اجتماعی، کاوشگری به شیوهی محاکم قضایی.ج - الگوهای فردی شامل : تدریس غیر مستقیم، آموزش خود آگاهی، جلسه در کلاس درس، سیستمهای مفهومی.
