بخشی از مقاله
چکیده
هدف ازطرح مقاله، بررسی قوانین مقررات مهم هواپیمائی ازجمله بخش ٢٥ قوانین ملی آمریکاواروپا که درجهان مطرح بوده، تا به عنوان الگویی مناسب جهت تدوین و ارائه هرچه بهتر قوانین هواپیمایی غیر نظامی در ایران - - IAR قرارگیرد. مقاله از بخش های مقدمه ،تاریخچه، طبقه بندی ودسته بندی هواپیماها، زمینه پیداش مقررات هوائی، تشکیل قوانین ومقررات هوائی، مقایسه قوانین هوائی، روش تدوین مقررات هوائی، تأثیرمقررات هوائی برایمنی وسوانح برقوانین هوائی، اثرات مقررات وقوانین بین المللی ، و نتیجه گیری و تحلیل کلی اثرات آنها برقوانین IAR تشکیل شده است .
واﮊه های کلیدی: ICAO-FAR-JAR-IAR-NC-AA-ACC
مقدمه
یکی از مهمترین عوامل در برنامه ریزی جامع وگسترده درراستای منافع ملی هرکشور، تهیه وتدوین مقررات وقوانین کافی درآن مسئله مطروحه باتوجه به شناخت نیازهای حال و آتی آن کشور می باشد. درخصوص مسائل مطرح در شاخه هوانوردی، قوانین هواپیمائی کشوری - - Civil توسط سازمان بین المللی بنام ایکائو بعنوان خط مشی اصلی تصویب و به کلیه کشورهای عضوپیمان شیکاگوجهت اجراﺀ ابلاغ می گردد.]۳[باتوجه به مقررات وقوانین ابلاغ شده ایکائو، حمل و نقل هوایی از جایگاه خاص وموردتوجه کشورهای صنعتی جهان قرارگرفت .
دراین میان افزایش ایمنی هوائی، راحتی مسافر و سرعت پروازی نسبت به دیگر طرق نیزاز عوامل اصلی گسترش حملونقل هوایی مطرح ،که باعث رشد وشکوفائی کشورهای غربی واروپائی درامور تدوین قوانین هوانوردی - FAR&JAR - بالاتر از معیارهای بین المللی شد وازطرفی دیگرنیزمسائل پیشگیری از بروزسوانح درصنعت هوانوردی را بهمراه داشته و به عامل اصلی ایجاد انگیزه تدوین قوانین هوائی بعنوان الگوئی مناسب برای سایرکشورهاتبدیل شد. ]۱[با ارتقاﺀ مقررات وقوانین درزمینه هواپیمائی، حفظ و ارتقاﺀایمنی وسائل پرنده درهمه ابعاد، خصوصاﹰ دربخش هواپیماهای مسافربری سنگین - وزن بیش از٥٧٠٠کیلوگرم طبق مقررات ایکائو یا طبق بخش٢٥ قوانین هواپیمائی ملی کشورهای پیشرفته - به موضوع روزتبدیل شده و سرعت زیادی به خود بگیرد.
بدنبال توسعه قوانین وارتقاﺀ ایمنی درصنعت هوانوردی جهان،باعث کاهش آمارسوانح طی سالهای1925 -29از رقم 25 به رقم 9درسالهای1935-39شد.بنابراین می توان به اهداف این مقاله جهت شفاف سازی وشناسائی منابعی مهم برای تدوین قوانین هوائی ایران - IAR - ازقبیل مقررات وقوانین بین المللی ایکائو - - ICAOبعنوان مرجع اصلی وازقوانین غربی واروپائی - - JAR&FARبعنوان الگوی موجودباتوجه به شرایط کشورایران پی برد. به همین منظوربرای ارائه قوانین صلاحیت پروازی ایران درزمینه هواپیماهای حمل ونقل مسافربری ازمقررات ایکائووقوانینFAR/JAR-25 بعنوان منشاﺀ پیدایش سایرقوانین هوائی بهره داری لازم رانموده، تاقوانین IAR نیزتبدیل به عامل اصلی توسعه صنعت وقوانین هواپیمائی درکشورگردد.] ۲[
تاریخچه هواپیمایی در ایران
بانگاهی گذرا به گذشته می توان پی برد که ورودصنعت هوانوردی به کشور متاثراز عوامل زیادی بوده، که ازحوصله این مقاله خارج است. امابامروری کوتاه بر تاریخچه وروداین صنعت می تواند کمک زیادی به توجیه هدف موردنظر نماید. در مرداد1325 نخستین شرکت هواپیمایی درکشور شروع به فعالیت نمودوادارۀ کل هواپیمایی کشوری نیزاز تاریخ تیر ماه 1328 به عضویت - ایکائو - در آمد.
بررسی گروه بندی و پروسه طراحی هواپیماها
دراین بخش به مواردی که باعث طبقه بندی ودسته بندی هواپیما شده اشاره می گردد،تا اثرات آن نیزدرچگونگی تدوین مقررات وقوانین هوائی متفاوت آشکارگردد. بنابرلازم است همزمان دوبخش نظامی وغیرنظامی موردبررسی قرارگیرد. کاربردها و ماموریتهای هواپیماهارا می توان به دو بخش نظامی و غیر نظامی تقسیم نموده، که عبارتند از:حمل محموله یا نفرات ، حمل بار و مسافر پست هوایی. ماموریت هواپیماها نیزشامل نظامی،غیرنظامی ودو منظوره بوده، که نوع هواپیماومأموریتهای آن نیز درتعیین روش طراحی و وضع قوانین هواپیمایی تاثیرمستقیم خواهدداشت.طراحی هواپیما و بررسی تاثیرات متقابل اجرای قوانین هواپیمایی بر آن، مبحث ویژه ای در صنایع و علوم هواپیمایی بوده و ازطرفی نیزطراحی پل ارتباطی بین مباحث تحلیلی وموضوعات قانون گذاری درزمینه های مختلف از قبیل آیرودینامیک، سازه، کنترل،پایداری، موتور بحساب آید وخلاصه طراحی ترکیبی از علم، تکنیک و هنر است. ]۱[
زمینه پیدایش مقرارت هواپیمایی
تعریف مقررات هواپیمائی عبارتست ازمجموعه ای از دستورالعمل ها و مکتوبات مربوط به چگونگی مقررات استفاده از هواپیما، فضا، فرودگاهها و راهنمائی مسئولین وعاملین ومصرف کنندگان خدمات هوایی مستقیم وارتباط آنها بایکدیگر در این فعالیتها است. پیچیدگی،گستردگی، سرعت ودقت در صنعت هواپیمائی نیازمند به یک سیستم منظم، قانونمند، بین المللی وهمه جانبه داشته ودراین میان مجموعه مقررات وقوانین ایکائو ،یاتا،آمریکا،اروپاو انگلستان توانائی تحقق این هدف را درصنعت هوائی دارند.بادرنظرگرفتن این نکته که مقررات هواپیمائی نقش مهمی درصنعت حمل ونقل هوائی بازی نموده، بامقررات حجیم هواپیمائی کشوری آمریکا، جامعه اروپا وسایر کشورها جامعیت، وسعت وطیف مقررات به اثبات می رسد. منشاءقوانین ومقررات بین المللی درزمینه هواپیمائی از منابع متعددی سرچشمه می گیرد که عناوین آن عبارتند از:
-1 کنوانسیونهای بین المللی
-2 پیدایش مخاطرات ومشکلات
-3 اتخاذ روشها و یا تصمیمات کشورها.
-4 شرکت های تولید کننده هواپیما در سال 1944 مجموعاً56 کشور جهان به جز شوروی سابق مقررات هواپیمائی تشکیل شده را درچارچوب سازمان ایکائو تایید نموده و مقررات وقوانین حمل ونقل هوائی بین المللی ازآن تاریخ به بعد شکل جامعتری بخود گرفت. این شکل گیری مدیون زحمات سازمان ایکائو که متولی امور حمل ونقل وترابری هوائی بین المللی و مشارکت کشورهای عضو پیمان شیکاگوبوده وازطرفی توسعه مقررات وقوانین هواپیمائی همزمان با گسترش روز افزون صنعت حمل ونقل هوائی، باعث گردیدکه سازمان هواپیمائی تحت عناوین و زیر نظروزارتخانه های مختلف و یا به طور مستقل در هر یک از کشورها تاسیس شود.[3 ]
ماهیت وجودی سازمانهای هواپیمائی کشوری در ممالک صنعتی وپیشرفته در جهت تشویق، ترغیب وپشتیبانی صنعت حمل ونقل هوائی، تولید هواپیما وایمنی هوایی خدمات ارزنده ای را به عموم اشخاص و موسسات تولیدی ارائه نمودند. خدمات گسترده وسرویس دهی متنوع ریشه درقدمت وتاریخ تشکیل این سازمانهاداشته، که به طورمختصربه دومورداشاره می شود.قانون هوانوردی فدرال آمریکا در سال 1958 به تصویب رسید و به دنبال آن آژانس مستقل هوانوردی فدرال - - FAA بوجود آمد. د ر اوایل 1967، این آژانس تبدیل به سازمان هوانوردی فدرال شد. قوانین FAR مشتمل بر5 بخش اصلی ودارای 199بخش ازجمله FAR-25 بوده ،که ازمهمترین بخش ها درصنعت هواپیمائی بحساب می آید.[2 ]
دراوایل دهه70 میلادی، سازمان هوانوردی غیر نظامی کشورهای اروپائی توسط مقامات ذیصلاح این قاره معرفی شده و یکی از مهمترین اهداف آن نیزایجاد سری قوانین مشترک هوائی - - JAR هماهنگ و سازگار با قوانین فدرال آمریکا - FAR - بود.از سال 1987 فعالیت همه جانبه آنها در جهت گسترش قوانین هواپیمائی در زمینه های مختلف آغاز گردید. کشورهای اروپائی، دراولین گام ،اقدام به صدور گواهی برای هواپیماها و موتورهای جدید نموده ودر اول ژانویه1992 کشورهای اروپائی عضوJAA اقدام به صدوراصلاحیه خود را در قوانین JAR کردند. درحال حاضرمجموعه قوانین JAR مشتمل بر34 بخش بوده ،که JAR-25 & JAR-23 نیزجزیی از این بخشها محسوب شده وقوانین پایه آن براساس FAR-25 & FAR-23 ازسری قوانین هوانوردی فدرال آمریکا می باشد. [1]
تشکیل قوانین ومقررات هوایی درکشورها
سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری - - ICAO که نام اختصاری آن ایکائوست، دردسامبر1944درشیکاگو تأسیس گردیدودرسال 1947بعداز تصویب پیمان شیکاگوتوسط54کشوررسمیت یافت. ایکائو مسئول استانداردکردن روشهاوتسهیلات مسافرتهای هوائی بین المللی، تدوین وتغییراستانداردهای حمل ونقل هوائی - انکسهاوداکیونتها - براساس معیارهای جهانی است .پیمان شیکاگومشتمل بر4 بخش و22 فصل و96 ماده بوده و طبق آن وظایف، اختیارات ونقش سازمان ایکائو مشخص شده ، که بخش های آن عبارتنداز:
بخش اول:هوانوردی
بخش دوم: سازمان بین المللی هواپیمائی کشوری
بخش سوم: حمل ونقل هوائی بین المللی
بخش چهارم : مقررات هوائی [3]
باتوجه به مقررات ایکائو،کشورهای عضوپیمان وظایف سنگینی رابرعهده داشته ،که می تواندشامل موارد ذیل باشند:
-1اعلام اختلاف عملکرد طبق ماده 38پیمان شیکاگو
-2 استفاده از متن انکس در مقررات داخلی وتدوین قوانین ملی براساس ماده37 پیمان. -3 اطلاعات مربوط به مقررات داخلی برای احراز پیروی از مقررات این ضمیمه
-4کاربرد مطالب راهنمای مندرج در کتاب مقررات فنی قابلیت پرواز شماره سند9760 ایکائو.
بامشخص شدن وظایف کشورها،نیازبه راهنمائی مطمئن برای اجرا وتحقق اهداف ایکائو احساس می گرددکه آن راهنماچیزی جز ضمائم واسناد ایکائو - انکس ها - نبوده و مشتمل بر 18 جلد انکس تحت عنوان مقررات وقوانین بین المللی مطرح می باشد. دراینجالازم است اهم آنهایی که دارای کاربری زیاددر قوانین صلاحیت پروازی هواپیماهاموثربوده رامطرح نمایم که شامل:
