بخشی از مقاله
چکیده
شکست عاطفی واقعیتی آشکار در زندگی نسل جوان است. دوران دانشجویی به دلایل گوناگون در پیدایش و پررنگ شدن شکستهای عاطفی تأثیر دارد. شکستهای عاطفی در دانشجویان زمینه بزهکاریها و بزهدیدگیهای آتی آنها را فراهم میسازد. افزون بر این، از آنها شخصیتی جامعهستیز میسازد که با پیدایش انزوا، افسردگی یا طغیانگری در وجودشان، خانواده، جامعه و خود آنها را در ادامه با چالشهای جرمشناختی بسیاری مواجه میکند. دانشجو، خانواده او و نیز دانشگاه باید در برابر این پدیده کمابیش رایج کاملاً هوشیار باشند. آموزش مهارتهای زندگی به دانشجویان میتواند از شکستهای عاطفی در آنان جلوگیری کند. در صورت رخداد این پدیده نیز باید اقدامات مناسب بازتوانی انجام شود. بازسازیهای روانی، آموزشی و نیز همکاریهای میان-بخشی در شمار مهمترین اقدامات پساتجربه شکست عاطفی است که باید از سوی نظامهای خانواده و آموزش عالی در پیش گرفته شود. این نوشتار که با روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده میکوشد با در پیش گرفتن رهیافت پژوهشهای میان-رشتهای، پدیده شکست عاطفی را در دانشجویان از چشماندازهای جرمشناختی، حقوقی و نیز کیفری مورد توجه قرار دهد.
کلیدواژهها: شکست عاطفی، جرمشناسی، زندگی دانشجویی، بزهکاری.
مقدمه
یکی از مؤلفههای مهم در توسعه پایدار پایدار جامعه که از یک سو یکی از انتظارات بنیادین افکار عمومی از نظامهای حاکمیتی و تحقق بخش مفهوم بهزمامداری است و از سوی دیگر نیز یکی از رسالتهای دولتها به شمار میآید، جایگاه دانشگاه است. تولید دانش و راهکارهای کاربردی ساختن آن در دانشگاه انجام شده و در صورت مدیریت مناسب آن و نیز همراهی دیگر عوامل میتوان انتظار داشت که جامه با شتابی افزون به سوی توسعه پایدار گام بردارد.جمعیت دانشجویی در کشورمان بسیار قابل توجه است و به دلیل اثرگذاری عوامل گوناگون جامعهشناختی و روانشناختی گرایش به تحصیلات دانشگاهی دز کشورمان بسیار زیاد است. مدیریت این شمار از نسل جوان دارای اهمیت بسیاری بوده و مستلزم در پیش گرفتن راهبردهایی روزآمد و دانش بنیان از سوی سیاستگذاران ومدیران است.
دانشجویان مقاطع تحصیلی گوناگون در دوران دانشجویی مکن است با چالشها و یا بحرانهایی روبهرو شوند که در صورت بیتوجهی بدانها پیامدهای ناخوشایندی همانند افت تحصیلی، ترک تحصیل، رفتارهای جامعهستیزانه و از جمله بزهکاری را به همراه میآورد.یکی از مهمترین چالشهای احتمالی یادشده را باید شکستهای عاطفی دانست که به دلایل گوناگون که در این نوشتار نیز بدانها پرداخته خواهد شد در میان دانشجویان روی میدهد. علتشناسی این پدیده از چشمانداز آموزههای دانش جرمشناسی و آگاهی از پیامدهای بسیار ناخوشایند آن میتواند کنشگرانی همانند خانواده و دانشگاه را به سوی مدیریت این پیامدهارهنمون سازد. اگرچه باید خاطرنشان شود که در روزگار ما نقش هر یک از دو بازیگر یادشده در این روند بر اثر عوامل اجتماعی گو با تغییراتی مواجه شده است.
تاکنون نوشتگان بسیاری درباره شکستهای عاطفی و از جمله در میان دانشجویان پدید آمدهاند که بیشتر از چشمانداز آموزههای روانشناختی بدان نگریستهاند و به نوبه خود به افزایش دانش دستاندرکاران و نیز خانوادهها از این پدیده یاری رساندهاند. با این وجود با واکاوی منابع گوناگون پارسی و جز آن آشکار شد که هیچ پژوهشی درباره جرمشناسی این پدیده و به ویژه پیامدهای آتی آن انجام نشده است. از همینرو مناسب است که با بهرهگیری از آموزههای دانش جرمشناسی به مطالعه جنبههای گوناگون پدیده شکستهای عاطفی در میان دانشجویان پرداخت.آشکار است که مطالعه یادشده میتواند در بهسازی فضای دانشگاه اثرگذار بوده و سبب شود که دانشجویان با بهرهگیری از امکانات گوناگون آموزشی و پژوهشی رسالتهای از پیشتعیینشده خود را انجام داده و کنشگرانی پیروزمند در روند توسعه پایدار کشور باشند.
این پژوهش میکوشد چشماندازی جرمشناختی را از پدیده شکست عاطفی در دانشجویان ارائه کند. بر پایه آموزههای جرمشناختی از یک سو مهمترین عوامل پیدایش تجربه شکست عاطفی و از سوی دیگر نیز مهمترین پیامدهای جرمشناختی آن بررسی میشوند. افزون بر این، اتز آنجا که رسالت دانش جرمشناسی به ویژه در رهیافت اصلاح و بازپروی آن، بازسازی ساختارهای آسیبدیده از جرم و از جمله باسازی روانی است، برای بازگرداندن دانشجویان تجربهکننده شکست عاطفی به زندگی متعارف و از جمله کوشاسازی آنان در راه انجام برنامههای دانشگاهی نیز راهکارهایی ارائه خواهد شد.
روش تحقیق
این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با بهرهگیری از رویکرد پژوهشهای میان-رشتهای نگاشته شده است. دادههای پژوهش از منابع پژوهشی دسته اول گردآوری شدهاند.
-1شکست عاطفی
این پژوهش به مطالعه شکست عاطفی و پیامدهای جرمشناختی آن میپردازد. از همینرو در آغاز باید به مفهومشناسی آن پرداخت. این روند میتواند پیمایشهای جرمشناختی درباره مفهوم پیشگفته را تسهیل کرده و به توانمندسازی راهبردهای آموزش عالی و نیز نظام عدالت کیفری برای مدیریت بزهکاریها و بزهدیدگیهای همپیوند با این پدیده یاری رساند.
-2عوامل پیدایش شکست عاطفی دانشجویان
در گفتار پیش مفهوم شکست عاطفی مطالعه شد. در این گفتار نیز لازم است مهمترین علل پیدایش شکست عاطفی در دانشجویان به زبان ساده مطالعه شود.
1-2استقلال نسبی از خانواده
دانشجویان هم از دیدگاه فیزیکی و هم فکری از خانوادههای خود تا حدود بسیاری مستقل میشوند. اگرچه استقلال آنها در زمینههایی همانند مسائل مالی همچنان کمرنگ است، با این وجود استقلال و نیز آرمانهای مجسم آنها میتواند زمینه پیدایش چالشهای مهمی همانند شکستهای عاطفی را در آنها فراهم کند.استقلال یادشده برای دانشجویان غیربومی که در شهری به جز شهر محل استقرار خانواده خود به تحصیل مشغول هستند بیشتر است و همین امر نیز میتواند بیشتر سبب ورود آنان به معادلات عاطفی و احتمالا تجربه شکستهای عاطفی شود. البته این بدان مفهوم نیست که بستگی مستقیمی میان نظارت خانواده و عدم تجربه شکست عاطفی وجود دارد. به ویژه درخانوادههایی که به دلایل گوناگون ساختارها، روابط میان والدین با یکدیگر و یا با فرزندان و نیز چگونگی نگرش به رسالتهای جامعهشناختی این نهاد به درستی تعریف نشده است.البته-همانگونه که در ادامه نیز گفته خواهد شد- در روند بازسازیهای دانشجویانی که شکست عاطفی را تجربه کردهاند نهادهای خانواده نظام دانشگاهی با یکدیگر همکاریهای سازندهای را داشته باشند تا از این راه بتوا از پایداری پیامدهای ناگوار برخاساته از تجربه شکست عاطفی در میان ذدانشجویان جلوگیری کرد.
2-2آمیختگی با جنس مخالف
بیشتر دانشگاههای کشورمان به صورت مختلط بوده و دانشگاههای تکجنسیتی شمار معدودی دارند. در واقع این اندیشه وجود دارد که تأسیس دانشگاههای تکجنسیتی اگرچه بر پایه قوانین و مشروع است اما از نظر معیارهای بینالمللی تا حدودی با ایراد مواجه است. ضمن آن که دانشجویان شاغل به تحصیل در این دانشگاه بیشتر از همتایان خود در دانشگاه مختلط، از کاستیهایی همانند فقدان مهارت لازم در رفتار با جنس مخالف رنج میبرند.البته باید پذیرفت که تأثیر متغیر آمیختگی با جنس مخالف بر تجربه شکست عاطفی در میان دانشجویان دوره کارشناسی بیش از دانشجویان دورههای تحصیلات تکمیلی است.
چرا که گروه اخیر از دانشجویان تجارب تحصیلی و شغلی بیشتری داشته و کمابیش از مهارتهای لازم برای ارتباط با جنس مخالف برخوردار هستند.یکی از مهمترین مؤلفههای جرمشناختی اثرگذاری آمیختگی با جنس مخالف در تجربه شکست عاطفی تفاوتهای گوناگون فرهنگی است که در زمینه میزان ارتباط با جنس مخالف در هر یک از لایههای فرهنگی و اجتماعی کشورمان وجود دارد. میزان قابل تحمل این رابطه در مناطق گوناگون کشور با یکدیگر تفاوت دارد و از همینرو تفاوت در نگرش هر یک دانشجویان در یک راتبطه میتواند بعدها پیامدهای ناگواری را همانن شکست عاطفی به همراه آورد.
3-2نبود آموزش صحیح در زمینه رفتارهای جنسی
به طور کلی یکی از نارساییهای موجود در جامع و در پیوند با جرایم جنسی و منفی عفت را باید نبود آموزش صحیح در زمینه رفتارهای جنسی دانست. در واقع، ریشه بسیاری از اختلالات جنسی در دوران نوجوانی و جوانی وجود دارد. از همینرو بیتوجهی به ارائه آموزشهای مناسب در زمینی کنشگری جنسی میتوان جوانان را به منحرفین و یا حتی بزهکاران جنسی تبدیل کند.
-3پیامدهای جرمشناختی شکست عاطفی دانشجویان
پیشتر مهمترین دلایل پیدایش شکست عاطفی در میان دانشجویان بررسی شد. اینک لازم است که شماری از پیامدهای جرمشناختی این پدیده بررسی شوند. پیامدهای یادشده نقش مهمی در بزهکاریها و بزهدیدگیهای آتی دانشجویان مواجه-شونده با تجربه شکست عاطفی دارند که در ادامه به گونهای فشرده بدانها پرداخته میشود.
1-3دانشگاهگریزی
دانشگاهگریزی اختلالی معادل با مدرسهگریزی است که در دانشآموزان روی داده و زمینه ارتکاب جرایم دانشآموزی و افزون بر این، دیگر گونههای جرایم را در میان آنان پدید میآورد. دانشگاهگریزی هنگامی روی میدهد که دانشجو به دلیل تجارب ناگواری همانند شکستهای عاطفی میکوشد کنشها خو را د دانشگاه محدود کرده و حتی در مواردی که تجربه یادشده تأثیر زیادی را بر او گذاشته باشد، به ترک تحصیل مبادرت ورزد. هزینه سرانه بالای هر دانشجو نشاندهنده این واقعیت است که ترک تحصیل دانشجویان تا چه اندازه برای کشور زیانبار بوده و به چالش در روند توسعه پایار کشور میانجامد.اهمیت این پیامد شکست عاطفی تا آنجاست که دانشجو بسته به شدت آسیب تجربهشده خود میزان انجام وظایف گوناگون آموزشی و پژوهشی خود را در دانشگاه کم کره و در مقابل ممکن است رفتارهایی را همانند انزواطلبی کامل-که در بند آتی بدان پرداخته خواهد شد- و یا دیگر گونههای رفتارهای جامعهستیزانه را در پیش گیرد.
