بخشی از مقاله
تاب آوری وحمایت اجتماعی با راهبردهای مقابله ای در دختران مبتلا به سندرم شکست عاطفی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تابآوری وحمایت اجتماعی رابطه با راهبردهای مقابلهای در دختران مبتلا به سندرم شکست عاطفی شهرستان تربت جام انجام شد. جامعه پژوهش کلیه دانش آموزان دختر پیش دانشگاهی مشغول به تحصیل در سال تحصیلی94B95 شهرتربت جام میباشند.حجم نمونه درابتدا تعداد 80 دانش آموز دختر پیش دانشگاهی به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. که از این تعداد 20نفر از آنها به دلیل عدم ابتلابه سندرم ذکر شده از پژوهش حذف گردیدند.
روش نمونهگیری در تحقیق حاضر نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای میباشد . ابزارهای مورداستفاده عبارتند از: مقیاس تابآوری کانر و دیویسون - 2003 - ،مقیاس حمایت اجتماعی شربورن و استوارت - - 1991 ومقیاس راهبردهای مقابلهای نوجوانان فرایدنبرگ و لوئیس . - 1993 - یافتهها نشان داد تابآوری و حمایت اجتماعی با راهبردهای مقابلهای دختران مبتلا به سندرم شکست عاطفی رابطه معناداری دارد ومیتوانند به میزانی راهبردهای مقابلهای را پیشبینی نمایند.
نتیجه گیری:
با آموزش سطوح تابآوری و افزایش حمایت اجتماعی درحوزههای مختلف زندگی،میتوان دختران مبتلا به سندرم شکست عاطفی را در به کارگیری راهبردهای مقابله ای کارآمدتوانمند ساخت و از وقوع آسیبهای بعدی جلوگیری به عمل آورد.
واژههای کلیدی: تاب آوری، حمایت اجتماعی، راهبردهای مقابله ای، سندرم شکست عاطفی.
-1 مقدمه
انسانموجودی اجتماعی است؛ از این رو تعامل وی با محیط امری بدیهیخواهد بود - احدی وجمهوری، . - 1385 انسانها درهردوره تحول روانی اجتماعی تکالیفی به عهده دارند که آنها را درگیر روابطی بادیگران خواهدکرد که سلامت روانی واجتماعی او را ارتقا میبخشند و یا به فرد آسیب میرساند. یکی از این تکالیف انتخاب همسر و رابطه باجنس مخالف برای برقراری رابطهای خوشایند و دیرپا است - زارب،. - 2007همانطور که آغاز یک رابطه توام باحس پذیرش و هیجانهای مثبت است،پایان یک رابطه نیز عمدتا همراه با احساس فقدان و طردشدن و همچنین هیجانهایی از قبیل اضطراب خشم، غم، حسادت، ناامیدی وتنهایی است وقتی که روابط قبل از ازدواج موفقیت آمیز نباشند فرد بایدتوانمندی کافی جهت ترک یک رابطه را داشته باشد.
قطع رابطه به طورناگهانی رخ نمیدهد.عوامل بسیاری همچون طرحوارههای ناسازگاراولیه، سبکهای دلبستگی، الگوهای فرزندپروری و پایان ناگهانی منجربه فروپاشی رابطه میشوند - اکبری وهمکاران،1391؛امیری پیچاکلاییوهمکاران،1391؛حمیدپور،. - 1385درپژوهشیکه مهدوی نیسیانی وهمکاران - - 1394با عنوان رابطهی شیوههای فرزندپروری با عزت نفس و نگرش به انتخاب همسر در دختران مبتلا به سندرم شکست عاطفی انجام دادند،
نتایج حاکی ازآن بودکه هر چه والدین ازشیوههای فرزندپروری مقتدرانه استفاده کنند،عزت نفس و نگرش به انتخاب همسراین دختران بهبود مییابد.بنابراین یکیاز عواملی که توانمندی ترک رابطه را در فرد تحت تاثیر قرار میدهد، برخورداری ازحمایت اجتماعی اطرافیان است. حمایت اجتماعی به دسترس بودن و کیفیت روابط یا افرادی که منابع حمایتی را در مواقع نیاز فراهم میکنند تاکید دارد. دوستان، آشنایان وخانواده خدمات عینی واطلاعاتی فراهم میکنند که موجب میشود یک فرداحساس مراقبت وارزشمند بودن کند و احساس کندکه او نیز بخشی از شبکه ارتباطی است - لیندزی وتامپسون،. - 1998 همچنین به مراقبت، محبت، عزت، تسلی و کمکی اطلاق میشود که سایرافراد یا گروهها به فرد عرضه میکنند - کوهن،. - 1985 درطیحمایت اجتماعی فردی به فرد دیگر کمک میکند و درهنگام مواجهه با دشواریها موجب کاهش اثر فشار روانی شده و آسیب پذیری در جامعه و خانواده را کاهش و سلامت روان را ارتقا می بخشد.
کوب - 1976 - یکی از نخستین نظرپردازان حمایت اجتماعی است که این مفهوم را به عنوان، اطلاعاتی تعریف کرده استکه شخص را بر این باور راهنمایی میکند که موردعشق وعلاقه، تایید و ارزش از طرف خانواده و همسالان میباشد ودر معنای وسیعترمتعلق به شبکهای از ارتباطات و وظایف متقابل است.کاپلان . - 1974 - بخشانی و همکاران - 1398؛به نقلازحسینی، - 1393در تحقیقی به بررسی ارتباط حمایتاجتماعیادراک شده و رویدادهای استرسزای زندگی باافسردگی پرداختند نتایج نشاندادکه افرادافسرده رویدادهای منفی بیشتری را تجربه کردهاند.
افزون براین حمایت ادراکشده نیز در افراد افسرده به طور معناداری پایینتر ازافراد غیر افسرده بوده است. به طور کلی نتایج پژوهش نشان دهنده نقش رویدادهای منفی زندگیدر بروز یا تشدید افسردگی و نقش تعدیل کننده حمایت اجتماعی در بروز یا تشدید آن است. حمایت اجتماعی یکی از مفاهیمی که مازلو به عنوان یک نیاز اساسی برای رشد فرد ضروری میداند.مازلو براین باوراست که افراد وابسته به محیط اجتماعی هستند و بدین شیوه نیازهای اساسی خود را رفع میکنند و از این رو افراد نسبت به احساسات و نیات دیگران حساس هستند و با انعطاف پذیری ومقاومت خود را با شرایط مختلف سازگار میکنند. بنابراین عامل دیگری که به نظرمیرسدافراد را قادر به ترک یک رابطه میکند،تاب آوری است.
واژه تابآوری را میتوان به صورت توانایی بیرون آمدن از شرایط سخت یا تعدیل آن تعریف نمود. در واقع تاب آوری ظرفیت افراد برای سالم ماندن و مقاومت و تحمل در شرایط سخت و پر خطر است که فرد نه تنها بر آن شرایط دشوار فائق میشود بلکه طی آن و با وجود آن قویتر نیز میگردد. پس تاب آوری به معنای توان موفق بودن،زندگیکردن و خود را رشد دادن درشرایط دشوار است - فضائلی،. - 1393 درواقع تابآوری دربرگیرنده قابلیتهای فردی دررویارویی، عقب نشینی واز سرگیری دوباره تلاش و مقابله بامشکلات می باشد
افرادتابآور قادرند خود فکرکنند و با باورتواناییهایشان افکارشان رابرای تغییردادن محیط به کارگیرند - آلورد وهمکاران،. - 2006کاربونل - 1988 - اثبات کرد تابآوری با حمایت اجتماعی درمیان جوانان در معرضخطر با مشکلات هیجانیارتباط دارد وهمچنین رشدفرایندهای تاب آوری می تواند درکاهش تاثیرهیجانی و روانشناختی استرس دربزرگسالان مفیدباشد - اونگ وهمکاران،. - 2006ازسوی دیگر راهبردهای مقابله با استرس عامل مراقبتی بسیارمهمی در افراد در معرض خطر تلقی میشود - چان،. - 2000 مقابله بنا به تعریف لازاروس و فولکمن - - 1984 راهبردهای مقابله تلاشهای رفتاری و شناختی فعال فرداست که برای اداره کردن خواسته های - درونی یا بیرونی - طاقت فرسای فرد و یا خواسته هایی که فراتر از منابع فرد ارزیابی میشوند به کار برده میشوند.
راهبردهایی که فرد به هنگام مواجهه با تعارض اضطراب و استرس جهت کاهش آن به کارمیبرد. این راهبردها میتوانند کارآمد یا ناکارآمد باشند.مطالعات گستردهای رابطه سبک های مقابله ای مثبت و تاب آوری وسازگاری رامشخصکردهاند - کریک،2001 ؛چاتمن،. - 2006همچنین چاتمن بیان داشت که عدم استفاده ازراهبردهای مقابلهای منفی،میزان تابآوری رادرنوجوانان ساکن حاشیه شهرها افزایش میدهد.سگر ستروم . - 2010 - تحقیقی باعنوان خوی و منش خوشبینی وراهبردهای مقابله انجام داد، ونتایجداد که بین خوشبینی و راهبردهای مقابله رابطهی مثبت معناداری وجود دارد که هدف آن، حذف، کاهش یا مدیریت هیجانها است وخوشبینی بهطورمنفی باراهبردمقابلهی اجتنابیمرتبط است.
تحقیقات بیلینگ و موس نشانمیدهد که مردم عموماتمایلدارندتا از روشهای مقابلهای مسالهمدار بیشتر از روش هیجانمدار بهره میگیرند هم چنین نتایج پژوهش خباز و همکاران همبستگی بین حمایت اجتماعی وسبکهای مقابله با تاب آوری در نوجوانان مثبت ومعنیدار است وحمایت اجتماعی و سبک مقابله مساله محور قادر به پیش بینی تاب آوری است. بنابراین در پژوهش حاضر به دنبال این هستیم که دریابیم آیا حمایت اجتماعی و سطوح تابآوری میتوانند میزان و انواع راهبردهای مقابلهای را در دختران مبتلا به سندرم شکست عاطفی پیش بینی کنند؟
روش پژوهش
روش پژوهش توصیفی واز نوع همبستگی می باشد.جامعه موردنظرکلیه دختران دبیرستانی شهرستان تربت جام است که درسال تحصیلی95-94 مشغول به تحصیل بودند که ازمیان آنهاتعداد60 نفربه شیوهی نمونهگیری تصادفی به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند.
ابزارها
مقیاس تاب آوری کانر و دیویدسون - - 2003 یک ابزار 25 گویهای است که در یک طیف 5 درجهای از کاملا نادرست تا همیشه درست تدوین شده است ،دامنه نمره گذاری این مقیاس بین 25 تا 125 است حداقل نمره برای این آزمون صفرو حداکثر آن 100 میباشد وهرچه نمره فرد بالاترباشد،تاب آوری بیشتری دارد. نمره گذاری از کاملاً نادرست نمره 0و به گزینه کاملاً درست نمره 4 می باشد. افراد دارای نمره بالاتر از 60 جزو افراد تاب آور محسوب میشوند - امینی و همکاران،. - 1391 برای تعیین روایی و پایایی مقیاس تاب آوری کونور و دیویدسون از روشآلفایکرونباخ بهرهگرفته شدوضریب روایی وپایایی به ترتیب 0/64 و 89/0 به دست آمد.
مقیاسحمایت اجتماعی - MOS - ، این مقیاس یک ابزار خود گزارشی است که برای سنجش میزان حمایت اجتماعی دریافت شدهاز مقیاس حمایت اجتماعی شربورن و استوارت - - 1991 ساخته شد،ودارای19عبارت و5 زیر مقیاس شامل:حمایت ملموس، حمایت هیجانی،اطلاع رسانی،مهربانی وتعامل اجتماعی مثبت است. آزمودنی میزان مخالفت یا موافقت خود با هر یک از عبارات را در یک مقیاس لیکرت 5درجهای مشخص میسازد. پایین ترین امتیازدراین آزمون19 و بیشترین امتیاز 95 است. نمرهبالایآزمودنی دراین مقیاس بیانگراین استکه ،آزمودنی ازحمایتاجتماعی مطلوبیبرخورداراست. پایاییاین آزمون با استفاده ازضریب آلفای کرونباخ در دامنهایاز 74 درصد تا93درصدگزارش شده است.
مقیاس راهبردهای مقابله ای - - ACS؛ این مقیاس توسط فرایدنبرگ ولوئیس - - 1993 وباهدف سنجش گسترده تر نحوه مقابله در نوجوانان 12 تا 18 ساله و بر مبنای نظریه لازاروس طراحی شده است.فرم 18ماده ای دارای3 زیرمقیاس است که در3 سبک کلی راهبردهای مقابلهای طبقه بندی شدهاند و هر مقیاس کارآمدی یا ناکارآمدی یک راهبرد مقابلهای را میسنجد.
