بخشی از مقاله
چکیده
طرحواره های ناسازگار اولیه، ویژگی های شخصیتی، تمایزیافتگی در چگونگی تجربه ی شکست عاطفی نقش دارند. پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش طرحواره های ناسازگار اولیه، تمایزیافتگی خود و ویژگی های شخصیتی با شکست عاطفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانشجویان دختر مشغول به تحصیل دانشگاه رازی شهرستان کرمانشاه شامل می شد. 110 نفر از دانشجویان به شیوه تصادفی طبقه بندی برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند و داده ها به روش همبستگی مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج تحقیق فوق نشان می دهد بین طرحوارههای ناسازگار اولیه و شکست عاطفی رابطه ای وجود ندارد. بین تمایزیافتگی خود و تیپ های شخصیتی با شکست عاطفی رابطه ی معنی داری وجود دارد.
کلمات کلیدی: شکست عاطفی، تمایزیافتگی خود، ویژگی های شخصیتی، طرحواره های ناسازگار اولیه
.1 مقدمه
عشق یکی از حیرت انگیزترین هیجان هایی است که ما می توانیم تجربه کنیم، اما همچنین عشق می تواند یکی از دردناک ترین هیجان هایی باشد که تجربه می کنیم - . - 1با توجه به طبیعت انسان، جای تعجب نیست که از دست دادن رابطه ی عاشقانه منجر به پریشانی شود، چون روابط نزدیک منبع مهمی از شادی و رضایت برای اکثریت افراد محسوب می شود - . - 2دوره ی نوجوانی و جوانی یکی از بحرانی ترین مقاطع زندگی انسان محسوب می شود. مشکلات دوره ی نوجوانی و جوانی توجه و تلاش علمی بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است - . - 3 روابط عاشقانه و شکست های عاطفی نقش مهمی در بهداشت روان افراد به ویژه جوانان ایفا می کند. نشانگان ضربه ی عشق به ویژه در میان نوجوانان و جوانان شایع است - . - 4
راس - - 1999 برای اولین بار نشانگان ضربه ی عشق - love trauma syndrome - را معرفی نمود که مجموعه علائم و نشانه های شدیدی است که پس از فروپاشی یک رابطه ی رمانتیک بروز می کند، عملکرد فرد را در زمینه های متعدد - تحصیلی، اجتماعی و حرفه ای - مختل می کند، واکنش های غیر انطباقی به دنبال دارد و مدت زیادی باقی می مانند. این فروپاشی، افسردگی . خشم، احساس ناامنی عمیق، احساس درماندگی، گناه، هراس، ناامیدی، بدبینی، بی قراری، آسیب پذیری، از دست دادن تمرکز، انگیزه و انرژی، نشانه های فیزیکی مثل سردرد و بی نظمی خواب، بی اشتهایی یا پرخوری، تغییرات میل جنسی، بی حوصلگی و کندی کلامیBحرکتی تولید می کند. صرف نظر ازینکه چه کسی رابطه را قطع کند، انحلال یک رابطه، تجربه ی ناخوشایندی است - 5، . - 6
فروپاشی ارتباط با موضوع عشقی می تواند به سوگ و پیامدهای گسترده ای منتهی شود.عشق و سوگ دو طرف یک سکه هستند، هر زمان که عشق را تجربه می کنیم سوگ هم به دنبال آن می آید - . - 7ویژگی های شخصیتی و طرح واره های ناسازگار اولیه در روابط عاطفی هر فرد دخیل می باشد و نحوه ی برخورد با چالش های پیش رو در این نوع روابط را پیش بینی می کنند - . - 8مشکلات بین فردی افراد، تحت تاثیر شیوه ی تصور آنها در مورد خود و دیگران پدید می آید که این شیوه ی تصور، طرحواره نامیده می شود - . - 9 مطابق نظر یانگ - - 1999 طرحواره های ناسازگار اولیه، به خاطر تجارب منفی دوران کودکی ایجاد می شود که بر شیوه ی تفکر، احساس و رفتار آنها در روابط صمیمانه ی بعدی و سایر جنبه های زندگی تاثیر می گذارد - . - 10 یانگ - - 1999
طرحواره ها را هسته اصلی اختلالات شخصیت و مشکلات منش شناختی و بسیاری از اختلالات مزمن می داند و از آنها به عنوان طرحواره های ناسازگار اولیه یاد می کند . - 10 - پژوهش های زیادی به بررسی رابطه میان طرحواره های ناسازگار اولیه با صمیمیت، نزدیکی و سازگاری در روابط عاشقانه پرداخته اند و نشان داده اند طرحواره های ناسازگار اولیه با صمیمیت و سازگاری در روابط عاشقانه رابطه دارند - 11،. - 12 مکدرموت نشان داده است که طرحواره های بی اعتمادی /بدرفتاری، محرومیت هیجانی، استحقاق بزرگ منشی و خود انظباطی ناکافی، رابطه ی معناداری با کاهش رضایت از روابط عاشقانه دارند - 12، - 11
در ایران بررسی های محدودی در زمینه ی شکست عاطفی به چشم می خورد - 13، . - 14 حمیدپور - 1387 - در یک بررسی مقدماتی به تاثیر طرح واره های درمانی به شکست عشقی پرداخته است. در این بررسی موردی، حمیدپور شکست عشقی را مسئله ای که می تواند کانون توجه بالینی قرار گیرد معرفی کرد، یافته ها نشان دهنده ی اثربخشی طرح درمانی است، اما فقدان بررسی های پیشین در این زمینه مساله تعمیم نتایج را محدود می کند - . - 13شخصیت افراد یکی از عوامل فردی مهم و تعیین کننده است که در روابط بین فردی نقش مهمی ایفا می کند و شخصیت الگوی اختصاصی و متمایز هیجان و رفتار است که بر شیوه ی تعامل فرد با محیط فیزیکی و اجتماعی خود اثر دارد - . - 15 ویژگی های شخصیتی، پیش بینی کننده ی عشق، ابعادآن و سلامت هستند - 17،. - 16
پژوهش ها نشان می دهد شخصیت با احتمال تجربه ی احساسات خاصی مرتبط است برای مثال، برون گرایی، با گزارش احساسات مثبت و روان رنجوری با گزارش احساسات منفی ارتباط دارد 18 - ،. - 16 نتایج پژوهش دیگری نشان می دهد که وظیفه شناسی مثل برون گرایی و و روان رنجور خویی با سلامت روان مرتبط است - . - 19نتایج پژوهش استالیس - - 2003 نشان می دهد که ویژگی های شخصیتی و تجارب آغازین دوران کودکی - سبک های دلبستگی، طرحواره های ناسازگار اولیه - ما را در درک روابط عاشقانه ی آینده یاری می کند. در پژوهشی دیگر لاوی و بن - - 2004 به این نتیجه رسیدند که ویژگی های شخصیتی، عملکرد فرد را در روابط آینده پیش بینی می کنند - . - 20
متغیر دیگری که در شکست عاطفی نقش دارد خودتمایزیافتگی است. طبق نظریه ی بوئن خودتمایزیافتگی شامل 4 جزء است: B1 واکنش عاطفی ، B2هم آمیختگی با دیگران، B3 برش هیجانی، B4موقعیت من. این 4 جزء سطح تمایزیافتگی فرد را مشخص می کنند - . - 21 هدف اصلی تفکیک خویشتن، توازن میان احساسات وشناخت است - . - 22یکی از جنبه های مهم تمایز خود، توانایی روبه رو شدن با استرس های زندگی است - . - 23 براساس این نظریه کسانی که تمایز یافتگی بیشتری دارند در برابر استرس های زیان بار مقاوم تر هستند و کسانی که تمایز خود پایین دارند، در شرایط پر تنش اختلال در عملکرد را تجربه می کنند - . - 23
پژوهش ها نشان می دهد، خودمتمایزسازی با جنبه های مختلف پریشانی های روانی مانند اضطراب، افسردگی و استرس رابطه ی منفی دارد و با سازه ای مانند اعتماد به نفس و رشد روانی رابطه ی مثبت دارد و سطوح بالاتر تمایز با افسردگی و مقاومت روانی کمتر ارتباط دارد - . - 24در پژوهشی که تردست - - 1393 انجام داده است ، به پیش بینی نشانگان ضربه ی عشق بر اساس خودشفقتی، سبک های دلبستگی و تمایزیافتگی خود پرداخته است. یافته ها نشان داد که ترکیب خطی متغیرهای پژوهش قادر به پیش بینی نشانگان ضربه ی عشق در دانشجویان دختر دارای تجربه ی شکست عاطفی دانشگاه های شهر اهواز است - . - 25توجه به بهداشت روانی در هزاره ی سوم بیش از هر دوره ای اهمیت یافته است و پژوهش های گسترده ای را موجب شده است.
تامین بهداشت روانی در میان قشر جوان و فرهیخته ی کشور و فضای دانشگاه ازین نظر اهمیت دارد که از یک سو نسل جوان دانشجو سرمایه ای است که سعادت آینده ی جامعه در گرو سلامت و استواری این نسل است و از سوی دیگر بدون فراهم آوردن بستری امن و عاری از تنش های مخرب، امکان تحقیق اهداف آموزشی عالی فراهم نیست، انطباق و سازگاری با دگرگونی های اخیر اجتماعی - شیوه ی زندگی، ارتباطات اجتماعی، روابط مناسب فرهنگی و موضوعات بهداشت و پزشکی - سلامت و بهداشت روانی انسان ها را تحت تاثیر قرار داده است. هدف طرح یافتن رابطه ی شکست عاطفی با تمایزیافتگی خود و طرح واره های ناسازگار اولیه و ویژگی های شخصیتی در دانشجویان دختر دانشگاه رازی خواهد بود.
.2 مواد و روش
روش پژوهش توصیفی و طرح از نوع طرح های همبستگی بود. جامعه ی پژوهش در این تحقیق همه ی دانشجویان دختران مشغول به تحصیل 96 دانشگاه رازی بودند. ازین تعداد نمونه ای به حجم 200 نفر و به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند . مشارکت کنندگان به چهارپرسشنامه ی ضربه ی عشق راس، تمایزیافتگی خود بوئن، طرحواره های ناسازگار اولیه یانگ و ویژگی های شخصیتی آیزنک پاسخ دادند. ملاک های ورود به این پژوهش داشتن شکست عشقی، عدم وجود علائم سایکوتیک و اختلال شخصیت و دامنه ی سنی بین 18 الی 30 سال بود.در بخش توصیفی داده ها از میانگین و انحراف استاندارد و در بخش استنباطی از ضریب همبستگی و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. برای تسریع در نتایج حاصله از نرم افزار spss استفاده شد.
.3 ابزار
پرسشنامه ضربه عشق راس - LTI -
پرسشنامه ی ضربه ی عشق مقیاسی است که راس - - 1999 برای سنجش شدت ضربه عشق تهیه کرده است .این پرسشنامه از ده ماده تشکیل شده است که هر ماده چهار گزینهای است و فرد لازم است تا بر اساس تجربه ضربه عشقی خود
