بخشی از مقاله
چکیده
در حال حاضر متأسفانه علوم انسانی نسبت به علوم دیگر مورد بیمهري قرار گرفته است. از جمله زبان و ادبیات فارسی، جغرافیا و نیز علوم دیگر، هر چند این کنگره دیر برپا میگردد ولی تصمیم در این باره کاملاً بجاست و مورد تقدیر.
1. زبان و ادبیات فارسی: براي بیان ما فی الضمیر و عرضه نتایج هر علم، بیتردید به بیان علمی و با به کار بردن واژگان علمی و ادبی از یک سو و رعایت قواعد دستوري و شیوههاي درست گفتن و درست نوشتن از دیگر سو نیاز مبرم احساس میشود، که متأسفانه در چند دهه اخیر، عدهاي دانسته یا ندانسته این زبان شیوا را از شیوایی، زیبایی و ویژگیهاي ادبی تهی ساختهاند که به اینمهم باید توجه شود.
2. جغرافیا: جغرافیا »علم بررسی پدیدههاي جغرافیایی و ارتباط آنها با هم« یا »علم رابطه انسان با محیط« است ولی رابطه انسان با محیط به منظور رفع 70 وضعیت علوم انسانی در ایران معاصر نیازهاي اولیه اوست، از جمله غذا، لباس و مسکن که تأمین هر سه، نیاز به راه دارد، پس راه و حمل و نقل نیز نیاز اولیه یا در کل اولین نیاز انسانی است که به عقیده نویسنده »جغرافیا علم رفع نیازهاي انسانی است « در این تعریف حتی نیازهاي معنوي انسان نیز مطرح میشود؛ زیرا در »رابطه انسان با محیط« محیط فقط محیط طبیعی است، در حالی که هم اکنون محیط فرهنگی را هم مطرح کردهاند و انسان داراي نیازهاي معنوي نیز هست؛ مثل هنر، ادبیات، روابط اجتماعی، فناوري، صنعت وحتی اعتقادات دینی و مذهبی. با توجه به مطالب پیش گفته موضوع جدیدي مطرح میشود و آن اینکه قرآن ادعا میکند »لارطب ولا یا بس الا فی کتاب مبین« با این ادعا، باید دید که قرآن به جغرافیا چه نظري دارد و با این دید »تباین جغرافیاي اروپایی و قرآنی« مطرح میشود.
نظر به اینکه پیشگامان جغرافیا یونانی و اروپایی بوده، در این مقاله ما کلّ علم جغرافیا را »جغرافیاي اروپایی« مینامیم و در مقابل مفاهیم جغرافیا را که با دید قرآنی به آن پرداختهایم »جغرافیاي قرآنی« میگوییم تا بتوان بین آن دو مقایسهاي انجام داد. در جغرافیاي اروپایی محیط فقط کره زمین است و انسان حیوانی تابع محیط که بر روي آن میچرد و هر که زورش بیش بهرهوریش بیشتر، که نتیجه این نگرش استعمار، استثمار و جنگهاي خانمان سوز و پیشرفت فناوري به منظور ساخت ابزار کشتار جمعی و بمبهاي اتمی، میکربی و شیمیایی براي تسلط جامعهاي بر کل زمین است ولی در جغرافیاي قرآنی محیط نه تنها زمین، بلکه کل کائنات است و انسان تابع محیط نیست، بلکه زمین و اجرام سماوي مسخر انسانهاست. »و سخرلکم الشمس و القمر...» «و سخر لکم الفلک لتجري فی البحر بامره و سخر لکم الانهار«، »سخر لکم اللیل و النهار و الشمس و القمر و النجوم« و »سخر لکم ما فی السموات و الارض...«
واژگان کلیدي: علوم انسانی، جغرافیا، جغرافیاي قرآنی، جغرافیاي اروپایی
مقدمه
قبل از پرداختن به اهمیت علم جغرافیا، که می باید به طور علمی و منطقی به جوانان و نوجوانان تعلیم داده شود، ذکر این نکته ضروري است که ایران و ایرانی در همین چند دهه اخیر مطرح نشدهاند. ایرانیان مردمی با فرهنگ دیر پا بوده و قرنها، پیش قراولان دانش و فرهنگ جوامع بسیار قدیمی بوده اند و ایران از نظر راهبردي در موقعیت جغرافیایی خاصی قرار گرفته که محل اتصال سه قاره آسیا ،اروپا و آفریقا - دنیاي قدیم - و محل تلاقی راههاي ارتباطی این سه قاره بوده است. این موقع جغرافیایی باعث شده مبادلات فرهنگی بسیاري میان جوامع قدیم فراهم گردد و علاوه بر اینکه فرهنگ ایرانی دیگر فرهنگها را تحت تأثیر قرار داده خود نیز از فرهنگ دیگر جوامع متأثر شده است.
متأسفانه در چند قرن اخیر ، ایرانیان به سوي نوعی سلطه پذیري و بیگانه پرستی کشیده شدهاند، که جا دارد این ویژگی زشت و ناپسند را با تعلیم و آگاهی دهی منطقی مخصوصاٌ با گنجاندن مطالبی شایسته، نه تعصبآمیز در کتابهاي درسی به جوانان و نوجوانان بیاموزیم که نه تنها چیزي کمتر از غربی ها ندارند، بلکه از آنان نیز باهوشتر، قدرتمندتر و با لیاقتتر هستند، به عنوان مثال به شواهدي در تاریخ و تاریخ ادبیات و فرهنگمان از جمله مولوي، سعدي، حافظ، فارابی، بیرونی، بوعلی سینا، شیخ اشراق، ملاصدرا و جوانان شایسته موفق در المپیادهاي علمی امروزي می توان اشاره کرد. ما امروز هر مطلب علمی را که از غرب میگیریم یا ترجمه میکنیم، براي اینکه آن ترجمه چاپ شده و زودتر به فروش برسد آنچنان با القابی اغراقآمیز از آن نویسنده یاد میکنیم که رکورد هر چه مداهنه و تملق را شکسته و به خود اختصاص میدهیم و با تأسف وقتی از یک ایرانی فرهیخته مطلبی ذکر می کنیم خیلی، لطف داشته باشیم با یک - علیه الرحمه - یاد میکنیم یا بدون آن: سعدي
