بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از بزرگترین معضلات کشور ما طی سالیان گذشته کمرنگ شدن تدریجی فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه بوده است. در واقع این مشکل از آنجا ناشی میشود که »معروف«ها در جامعه ما فرایند نهادینه شدن را به درستی طی نکردهاند و به همین دلیل اکنون شاهد بازگشت مجدد به برخی »منکر«ات از جمله پدیدة بدحجابی و بیحجابی در جامعه هستیم. در واقع عفاف و حجاب، تضمین کنندة امنیت و آرامش زنان در تعاملات اجتماعی و ایجاد کنندة جامعهاي سالم و متعادل است. توصیه و دستور الهی به پوشش و حجاب براى زنان، به منظور ایجاد محدودیت و محرومیت و چیزهایی از این قبیل که تنها فریب شیطانیاند نمیباشد، بلکه در واقع براى آگاهی دادن به گوهر ارزشمند در وجود زنان است که باید از آن مراقبت شده و حفظ شود و به تاراج نرود. این کاملاً معقول است که هر چیزى ارزشمندتر باشد، مراقبت و محافظت بیشترى را میطلبد تا از دست راهزنان در امان باشد و به شکل یک ابزار براى مطامع سودپرستان در نیاید.
حجاب با نقشی مهم و اساسی پیامی قاطع و کوبنده با خود دارد، و آن این است که در برابر همه مردان اجنبی نوعی هشدار و اعلام - دورباش - میدهد. در دین و فرهنگ ملی جامعه ما بر اصل حجاب تأکید گردیده و رمز سعادت واقعی و موفقیت در زندگی خانوادگی و اجتماعی در گرو رعایت ارزشهاست. حجاب مانند سپر و قوسی است که تیرهاي زهرآلود شیطان را که از دیدگان نظارهگر وهوسآلود رها شده را از اصابت در هدف باز میدارد و از خود دور میسازد. در این مقاله با بررسی در مورد ارزشهاي حجاب، به مضرات بیحجابی و مدگرایی و بدحجابی اشاره شده و بر اصل رعایت حجاب براي استحکام و حفظ بنیان خانواده و ایجاد امنیت اجتماعی و روانی تأکید گردیده است.
واژگان کلیدي: اسلام، حجاب، امنیت اجتماعی، فرهنگ، بنیان خانواده
مقدمه
اصل وجوب حجاب براي زنان از ضروریات دین اسلام است و منکر آن در حکم منکر دستور ضروري است و کسی که از روي عمد وآگاهی، منکر ضروریات اسلام شود در حکم کافر است. واجب بودن حجاب براي زنان از نظر قرآن و گفتار پیامبر و امامان و به حکم عقل و اجماع و اتفاق نظر فقها و علماي اسلام ثابت است. در قرآن براي وجوب حجاب و حدود آن به چهار آیه که صراحتاً بر آن تمسک شده است ولی در مورد حفظ عفت و پاسداري از حریم آن در قرآن بیش از ده آیه، آیاتی که در صریح، بر وجوب و لزوم حجاب براي زنان دلالت دارند چهار آیه میباشند که عبارتند از آیه 30 نور، و آیات 59 ، 23 و 33 سوره احزاب.
در آیه 30 نور - به عنوان نخستین آیهاي که صراحت بر وجوب حجاب دارد - میخوانیم: "اي پیامبر به زنان با ایمان بگو چشمهاي خود را از نگاه به نامحرم فرو گیرند و دامان خویش را حفظ کنند و خود را جز آن که نمایان است آشکار نسازند و - اطراف - روسريهاي خود را بر سینه خود افکنند - تا گردن و سینه با آن پوشیده شود - و زینت خود را آشکار نسازند مگر براي شوهرانشان و سایر افراد محرمشان...". در این آیه به چند مورد در رابطه با حجاب و حفظ حریم عفت، تصریح شده است:
- زنان باید دیدگان خود را از نگاه به نامحرمان فرو خوابانند؛
- زنان باید دامان خود را از هر گونه عوامل بیعفتی حفظ نمایند؛
- زنان باید زینت خود را جز آن مقدار که به طور قهري آشکار است، آشکار نسازند.
دومین آیهاي که در وجوب رعایت حجاب براي زنان در برابر نامحرمان دلالت صریح میکند آیه 59 سوره احزاب است: »اي پیامبر به همسران و دخترانت و به زنان مؤمن بگو: روسريهاي خود را بر خویش فرو افکنند این کار براي این که شناخته نشوند و مورد آزاد قرا نگیرند و اگر تا کنون خطا و کوتاهی از آنان سر زده توبه کنند که خداوند همواره آمرزنده مهربان است.« این آیه در جوامع - در قرآن - جامعترین آیه در حفظ حجاب و عفاف است.
بیان مسأله
پوشش زن در فرهنگ ملی و اسلامی از جایگاه والایی برخودار است و ضرورت آن در همه ادیان الهی به ویژه مذهب اسلام تردید ناپذیر بوده و به دلیل بیان آن در قرآن ابدي و دائمی است و حفظ آن براي زنان و مردان نقش بزرگی در پاکی اخلاق، اصالت و هویت فرهنگی- ملی و نشان دادن شخصیت و حریم عفاف داشته و موجب تکامل جامعه و رسیدن آن به مراتب عالی انسانی و اخلاقی میگردد - ایازي، . - 1386 جامعه سیستمی پویا و منظم است و بر اساس مقررات و قوانین مشخص، مسیر تکامل خویش را طی مینماید. نظام جامعه مشتمل بر خرده نظامهایی چون مذهب، خانواده و... است که هر خرده نظام، خود مجموعهاي از نقشهاي اجتماعی مجموعه انتظارات رفتاري مبتنی بر هنجار است که محیط اجتماعی را در بر میگیرد. هر نقش اجتماعی، داراي الگوهاي ویژهاي است که در سطح خرد، ارتباط آن را با سایر نقشهاي موجود در یک خرده نظام نمایان میسازد. الگوي نقش انتظارات، توقعات و حقوق هر نقش را منعکس میسازد. لذا میتوان گفت که نقش اجتماعی، به فرد داراي موقعیت معین القاء میکند. پس هر نقش، بنابر نظام ارزشگذاري جامعه، پایگاهی ویژه یافته و از سایر موقعیتها متمایز میشود - اسماعیلی،
. - 1384
تصور بر این است که یک عنصر ویژه در یک خرده نظام خاص، زمانی به ایفاي نقش با کیفیتی در راستاي تحقق اهداف جامعه دست میزند که با مشکلاتی در ابعاد مختلف و به ویژه بعد فرهنگی، دست به گریبان نباشد. گروهها و اقشار مختلف در قالب نظام اجتماعی- فرهنگی با یکدیگر تعامل داشته و حیات اجتماعی را استمرار میبخشند. از مهمترین گروههاي اجتماعی در جامعه زنان میباشند که در واقع نیمی از پیکره اجتماع را تشکیل میدهند. امروزه اغلب گروههاي انسانی در عرضه آرمانها، اهداف و معناها و تحقق عینی آن با مشکل مواجه گردیدهاند - رفیعپور، . - 1385 در این میان، زنان در محیط اجتماعی به دلیل شرایط تاریخی و اجتماعی خود با مسایل گستردهتري مواجه هستند. از آن جمله میتوان از مشکلاتی نام برد که از طریق معناها و نگرشها، باورها، ارزشها، هنجارها و الگوهاي ذهنی ایجاد شده و سپس در سطوح مختلفی چون خانواده، جامعه و... خود را
