بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مسائل مهمی که در همهی اقوام و ملل وادیان وجود داشته و مورد نیاز فرد و جامعه است، مسألهی حجاب وعفاف است. فرد وجامعه وخانواده برای داشتن تعادل روانی وآرامش وامنیت نیازمند حجاب وعفاف از جانب هردوی مرد و زن است، تا با عفت و حیای باطنی وحجاب ظاهری با معیار های انسانی در سالم سازی فضای جامعه وایجاد امنیت روانی در آن موثر باشند. البته این پوشش در اسلام نوعی ارزشگذاری است که خداوند بهعنوان تاج کرامت برای انسان در نظر گرفته است و خواسته است در معاشرت افراد با یکدیگر ملاک ارتباط، انسانیت فرد باشد نه جنسیت او، واز آنجایی که اسلام دینی جامع ومعتدل است به صفت فطری زن برای خود نمایی وجلوه گری توجه کرده و آن را به محیط خانوادگی وشوهراختصاص داده است.
ولی برای اینکه همین زن بتواند در جامعه حضور فعال وسالمی داشته باشد حجاب را برای او تشریع کرده است. در این نوشتار تلاش شده است به روش تحلیلی و تحقیق کتابخانهای به این سوالات پاسخ داده شود که: کیفیت حجاب اسلامی چگونه است و چگونه میتوان با رعایت آن، از نقش اجتماعی زنان مسلمان نیز برخوردار بود و نتیجه گرفته شده است که منظور از حجاب اسلامی صرف پوشیدگی زن نیست، بلکه هدف اصلی از آن به خاطر این است که تمتعات مرد از زن به محیط خانه اختصاص یابد وارزش زن حفظ شود، و از این رو حکومت اسلامی وظیفه دارد برای رساندن فرد وجامعه به سعادت، در اجرای این قانون الهی اقدام کند.
واژگان کلیدی: حجاب، ستر،فطرت، زن،جلباب،عورت
مقدمه
حکایت آدمیان حکایت ژرف وشگفتی است با دمیده شدن روح آفریدگار در او محترم شد، قوانین زندگی صحیح در طول چندین سال به اوآموخته شد ولی هیچگاه قدرت انتخاب ازاو گرفته نشد ، خداوند، هم راه روشنایی را به او نشان داد وهم تاریکی وتباهی را سپس توان اندیشیدن به او بخشید تا از دو راهی روشنایی وسیاهی یکی را برگزیند وپس از آن شاهد نتایجش باشد؛سعادت یا شقاوت.پوشش نوعی ارزشگذاری است که خداوند بعنوان تاج کرامت، برای انسان درنظر گرفته است همانگونه که انسان در اندیشیدن وسخن گفتن از دیگر موجودات تمایز یافت، در نوع پوشش وانتخابی بودن آن هم مختار گردید.
نخست اندیشه درست زیستن به آدمی داده شد و سپس گزینش سبک زندگی ومسائل مربوط به آن، انسان زیبا نیازمند مراقبت بود از این رو حجاب معرفی شد، نیازمند حراست از هدیههای الهی بود پس عفت وپاکدامنی را آموخت، نیازمند رسیدن به خدا بود پس سفارش شد که قوانین خداوند را جدی بگیرد، نیازمند احترام بود بندگی را فراگرفت واکنون نیازمند بازگشت به همان فطرت خداجو است. پس نیازمند تصمیمی دوباره است تا با کنار گذاشتن اندیشههای انحرافی دیگر بار راه روشن خدا را گردن نهد وبا گزینش فرمولهای پوشش کوششی نو در رسیدن آغاز کند. - رهبری، 1390 ،ص.. - 4شکی نیست که رعایت حجاب درسالم سازی فضای دینی واخلاقی جامعه وخانواده وتعادل روانی آن نقش به سزایی دارد، درمقابل رعایت نکردن حجاب به فراخور هر یک از مراتب بی حجابی سلامت خانواده وجامعه وتعادل روانی آن را به همان اندازه تهدید می کند.
این امر سبب می شود رعایت نکردن حجاب ستم به دیگران به شمار رود وعلت ناقصهی نابسامانی اخلاقی و نبود تعادل روانی جامعه وخانواده باشد.هر مردی که با دیدن یک زن بی حجاب به هر یک از گونههای گمراهی جنسی دچار شود وحرامی انجام دهد آن زن به عنوان پایه گذار آن گناه به حساب خواهد آمد هم چنین هر زن با حجابی که با دیدن یک زن بی حجاب قبح بی حجابی در نظرش شکسته شود و حجاب خود را رها کند آن زن به او نیز ستم کرده است.پس بی حجابی نه تنها یک گناه است بلکه زمینه ساز گناهان دیگر نیز میباشد و طبق تعالیم دینی ما از چنین افرادی در آخرت دو نوع باز خواست به عمل خواهد آمد البته باید توجه داشت که در مواردی این چنین ظلم شخص زمینه ساز گناه از وزر گناه کاران دیگر نخواهد کاست، زیرا هر کس مسئول عمل خویش میباشد. - همان، ص.. - 152
با توجه به اینکه رعایت حجاب وداشتن حیا وعفاف از لحاظ دنیوی و اخروی اثرات مثبتی در جسم وروح فرد دارد و باعث سلامتی و پاکی جامعه وخانواده و روان فرد است و در تعالی و سعادت فرد و جامعه نقش بسزایی دارد و از آنجایی که حجاب سنگر عفاف زن است که راه ورود فساد وهرزگیها را سد می کند وخصوصا به زن، شخصیت واحترام می بخشد، در این نوشتار سعی شده است که به این مهم که ضروری دین است واز نیازهای اساسی جامعه برای تعالی و ابزار حضور زن در اجتماع است از منظر فقهی با تکیه بر آیات و روایات پرداخته شود تا از این طریق گامی در جهت جمع آوری ابعاد وسوال های مهم واساسی موضوع حجاب وعفاف، از جمله اینکه: حقیقتحجاب چیست ومخاطب آن چه کسی است؟ ادلهی وجوب والزام حجاب چیست و حدود وکیفیت آن به چه میزان است؟ واینکه آیا حجاب مانع زنان برای حضور در فعالیتهای اجتماعی است یا نه؟ برداشته شود، تا برای طالبان این موضوع مثمر ثمر واقع شود.
روش تحقیق؛ در این مقاله به صورت تحلیلی و توصیفی بوده و جمع آوری مطالب به صورت کتابخانه ای صورت گرفته است.
بررسی واژهی حجاب
برای واژهی حجاب معانی مختلفی ذکر شده است، که در بیشتر موارد معنی پرده وفاصل وحایل می دهد. - قرشی، 1412ه.ق، ج.2، ص.104ودیگران - . که با معنای اصطلاحی آن متفاوت است.
حجاب درلغت: حجب وحجاب هر دو مصدر و به معنی پنهان کردن ومنع از دخول است، حجاب به معنی پرده نیز هست دراقرب موارد. - قرشی، 1412ه.ق، ج.2، ص.. - 104و گفته شده است، به معنای چیزی است که میان دو شیء جدایی انداخته و مانع رسیدن آن دو به یکدیگر شود، چنانکه قرآن مجید درباره بهشتیان ودوزخیان میفرماید »وبینهما حجابٌ« ومیان آن دو گروه حجابی است. - اعراف، آیهی - 46مقصود از حجاب در این آیه آن چیزی است که مانع از رسیدن لذت بهشتیان به اهل دوزخ ونیز مانع از رسیدن آزار واذیت دوزخیان به بهشتیان میشود.حجاب را پوشانیدن، چیزی که پوشانیدن با آن انجام میگیرد - پوشش - و پرده نیز معنا کرده اند، اما در اصل آنها را از آن رو حجاب گفتهاند که از چیزی ممانعت میکنند و در حقیقت یکی از مصادیق مانع میباشند، به حسب اصل لغت میتوان هر گونه پوششی را حجاب دانست. - رهبری، 1390،ص.. - 12
اما استاد مطهری در این ارتباط بیان دیگری داشته ومیفرمایند: این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش میدهد که پرده وسیله پوشش است وشاید بتوان گفت که هر پوششی حجاب نیست، آن پوشش حجاب نامیده می شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد. - مطهری، 1387،ص.. - 73-72حجاب در عرف واصطلاح: در پرده بودن زن است از مرد بیگانهی نامحرم به طریقی که عادت وسیره بر آن جاری است. - جعفریان، 1428،ص.ج.1،ص.. - 112در اصطلاح فقها وکاربردهای روزمره حجاب معنایی ویژه دارد وهرگونه پوششی را حجاب نمی-گویند بلکه به پوشش همهی بدن زن به جزء چهره ودستها تا مچ در برابر نامحرم حجاب گفته می-شود. - رهبری، 1390،ص.. - 12
استعمال کلمه حجاب در مورد پوشش زن یک اصطلاح نسبتا جدید است درقدیم ومخصوصا در اصطلاح فقها کلمهی ستر، که به معنی پوشش است، به کار رفته است. چه در کتاب الصلاه و چه در کتاب النکاح که متعرض این مطلب شدهاند کلمهی ستر را به کار بردهاند نه حجاب، بهتر این بود که این کلمه عوض نمیشد و ما همیشه همان کلمهی پوشش را به کار میبردیم زیرا چنانکه گفتیم معنی شایع لغت حجاب پرده است، و اگردر مورد پوشش به کار برده میشود به اعتبار پشت پرده واقع
