مقاله حسابداری سنجش مسئولیت

بخشی از مقاله

حسابداري سنجش مسئولیت

چکیده

وقتی که طراحی سیستم در کلیت آن مورد بررسی قرار گیرد، اهمیت تعیین هدف و حمایت از آن توسط مدیران رده بالا روشن میشود. براي اطمینان از همسوئی اهداف، مدیران شرکت باید هدفهاي تعیین شده در سیستم را به مثابه اهداف شخصی خود بپذیرند. حسابدراي سنجش مسئولیت اقلام را متناسب با بافت سازمان گردآوري و گزارش میکند و این عمل را با تمرکز بر حیطه معینی از کنترل مدیر، از قبیل اداره، منطقه و یا قسمت انجام میدهد.

بسیاري از واحدهاي تجاري- تولیدي به بخشهاي کوچکتري تقسیم میشوند و به هریک از بخشها،مسئولیتهاي خاصی واگذار میگردد. هر یک از بخشها متشکل از افرادي است که درباره وظایف معین یا امور مدیریت مسئولیت دارند. مدیریت ارشد واحدهاي تجاري- تولیدي باید ازهماهنگی اهداف مدیران این بخشها با هدفهاي کلی واحد انتفاعی اطمینان حاصل کنند. حسابداري سنجش مسئولیت به مفاهیم و ابزارهاي مختلفی اشاره دارد که حسابداران مدیریت را قادر میسازد تا عملکرد بخشها و افراد مربوط را ارزیابی و از هماهنگی هدفها اطمینان حاصل کنند.

کلید واژه:مسئولیت، حسابداري سنجش مسئولیت، مسئولیت پاسخگویی

1

.1 مقدمه

حسابداري سنجش مسئولیت یا سیستم حسابداري بر اساس مسئولیت بر این اصل تکیه دارد که هر شخص، مسئول عملکرد خود و زیر دستانش میباشد. این مفهوم حسابداران را در انجام و ارائه گزارش نتایج عملیات از نقطه نظر مسئولیت رهنمون میسازد.

حسابداري بر اساس مسئولیت به نوعی سیستم حسابداري اطلاق میگردد که عملکرد سازمانی را طبق خطوط مسئولیت، برنامهریزي، اندازهگیري و ارزیابی میکند و درآمدها و هزینهها بر مبناي مراکز مسئولیت تجمیع و گزارش میگردند.

حسابداري سنجش مسئولیت به مفاهیم و ابزارهاي مختلفی اشاره دارد که حسابداران مدیریترا قادر میسازد تاعملکرد بخشهاو افراد مربوط راارزیابی و از هماهنگی هدفها اطمینان حاصل کنند.

مسئولیت پاسخگویی، فرآیندي است که در کسب و کار در خصوص به کارگیري اختیارات و انجام مسئولیتهاي محوله، مورد توجه قرار میگیرد که در تحقق یکی از مهمترین اهداف حسابداري مدیریت یعنی سنجش ارزیابی عملکرد تاثیر قابل ملاحظهاي دارد.

.2 مبانی نظري

حسابداري سنجش مسئولیت

حسابداري سنجش مسئولیت سیستمی است که مسئولیت مالی مدیران را در اجراي وظایف و اختیارات محول طی گزارشی به صورت روشن و دقیق نمایان میکند. محدوده مسئولیت مدیران هنگامی مشخص میشودکه وظایف و عملیات قابل کنترل زیر نظر مستقیم مدیران دقیقاً مشخص میشود و اختیار لازم نسبت به انجام دادن امور مالی به

آنها تفویض شده باشد (نمازي، .(1369

حسابداري سنجش مسئولیت به مفاهیم و ابزاري اشاره دارد که مدیریت را قادر میسازد تا عملکرد بخشها و افراد مربوط را ارزیابی و از هماهنگی هدفها اطمینان حاصل کند. در حسابداري سنجش مسئولیت، تجزیه و تحلیل انحرافات و ریشهیابی علت وجود انحرافات نامساعد از پیشبینیهاي انجام شده، داراي اهمیت اساسی است (طالب پور اصل، .(1388

2

در سیستمهاي سنجش مسئولیت ، حسابداري سوددهی، یا حسابداري فعالیت مراکز تصمیمگیري مختلفی در سازمان در نظر گرفته شده و هزینهها (یا به اقتضاء وضعیت درآمدها، دارائیها، بدهیها) به عهده مدیر هر قسمت که مسئول تصمیم گیري درباره هزینههاي مورد بحث است، گذاشته میشود.

تعریف مسئولیت

مسئولیت عبارتست از: الزام به پاسخگویی ، امکانمورد بازخواست قرار گرفتن ، توانایی به پاسخگویی در قبال اعمال یا تعهدات.

الزام به پاسخگویی، امکان مورد بازخواست قرار گرفتن، پاسخگویی و توانایی به پاسخگویی در قبال اعمال یا تعهدات. باید توجه داشت هر چند اختیار ممکن است به زیر دستان تفویض شود ولی کماکان مسئولیت انجام کار با سرپرستان است.

حسابداري سنجش مسئولیت یک سیستم گزارشگري اطلاعات است که دادههاي مالی را بر مبناي حوزههاي مسئولیت در یک سازمان طبقهبندي میکند و درآمد و هزینه از حوزههاي عملیاتی را که جهت کنترل به مدیر واگذار میشود دستهبندي و گزارش میکند (دارایی، .(1382

براي حصول اطمینان از اعمال کنترل مدیریت باید طبقهبندي کاملی از اهداف ووظایف سازمان در تمامی سطوح مشخص کند.اطلاعات مالی درمورد عملکرد بخشهاي سازمان گردآوري ودراختیار مدیران سطوح بالاتر قرار می-گیرد.این گزارشات شامل درآمدها وهزینههاي قابل کنترل هریک از مدیران واحدهاست که لازمه آن تفکیک هزینهها به قابل کنترل وغیرقابل کنترل است.

هزینه هاي قابل کنترل:مدیرمربوطه قادر به کنترل آنهاست وباید در مقابل آنها پاسخگو باشد.

هزینه هاي غیرقابل کنترل:مدیر مربوطه قادر به کنترل آنها نیست.

تعریف حسابداري سنجش مسئولیت

- آن سیستم اطلاعاتی که بتواند نحوه انجام مسئولیتها را در قسمتهاي یک موسسه ارزشیابی نماید سیستم حسابداري سنجش مسئولیت نامیده میشود.

- حسابداري سنجش مسئولیت مدیریت را قادر میسازد تا عملکرد بخشها و افراد مربوط را ارزیابی و از هماهنگی هدفها اطمینان حاصل کند.

3

- حسابداري سنجش مسئولیت سیستمی است که مسئولیت مالی مدیران را در اجراي وظایف و اختیارات محوله طی گزارشی بصورت دقیق و روشن نمایان میکند.این تعریف شامل سه قسمت اساسی است:مسئولیت، اجرا و گزارش.

اهداف حسابداري سنجش مسئولیت

اهداف حسابداري سنجش مسئولیت به شرح زیر خلاصه و طبقهبندي میشود (رودکی، :(1366

-1 طرحریزي و تخصیص منابع: مدیریت احتیاج دارد که نتایج کارکرد دوایر و قسمتها را بداند تا در برنامهریزي-هاي آینده و تخصیص منابع به دوایر مختلف مورد استفاده قرار دهد.

-2 تصحیح عملیات جاري: سیستم حسابداري سنجش مسئولیت کامل بیان نقاط ضعف و قوت را بر عهده دارد و با انجام این مسئولیت میتواند نسبت به تصحیح نقاط ضعف اقدام و نقاط قوت را مورد تشویق قرار دهد.

-3 تعیین قیمت: هر چند تعیین قیمت محصولات یا خدمات از طریق محاسبه قیمت تمام شده فکري اساسی است اما نباید فراموش کرد که در بیشتر موسسات قیمت را بازار تعیین مینماید که آن نیز به نوبه خود بازتابی از هزینه تمام شده میباشد. محاسبه قیمت تمام شده محصولات یا خدمات در هر شعبه مدیریت را قادر به مقایسه نحوه عملیات در هر شعبه مینماید.

-4 ایجاد هماهنگی در تنظیم حسابها: گزارشگري نتایج عملیات به صورت مالی در فرمهاي مخصوص پایان دورهاي از اهداف اولیه حسابداري میباشد. تهیه صورتهاي مالی تلفیقی مستلزم برقراري سیستم هماهنگ حساب-ها در کلیه دوایر و شعب میباشد.

مزایاي حسابداري سنجش مسئولیت

سیستم سنجش مسئولیت هم به نسبت سیستمهاي دیگر مزایایی دارد که مزایاي آن به شرح زیر میباشد (محمدي پور، :(1392

-1 روشی مناسب براي مدیریت سازمانهاي بزرگ است.

-2 شرایط مناسبی براي تصمیمگیري بهتر در سطح منطقه را براي شرکت فراهم میآورد.

-3 ایجاد کننده انگیزش در مدیران و کارکنان بخشهاي مختلف سازمان براي بهبود عملکرد فردي است.

4

-4 فراهم آورنده آزادي عمل در تصمیمگیري براي مدیران بخشهاي سازمان است.

-5 بکارگیري سیستم سنجش مسئولیت باعث میشود تا مدیران ارشد سازمان، زمان بیشتري از وقت خود را به تصمیمگیري در مورد سیاستهاي کلی و برنامهریزيهاي استراتزیک سازمان اختصاص دهند.

-6 از مدیران و متخصصانی که مزیتهاي رقابتی براي سازمان به وجود میآورند، پشتیبانی میکند.

-7 شرکت را وادار میسازد تا اهداف شرکت و اهداف فردي و ارتباطات را به صورت واضح تعریف نماید.

-8 مدیران شرکتها را مجبور میکند که برنامهریزي و بودجهبندي واقعی تنظیم کنند.

-9 کمک میکند تا کیفیت تصمیمگیري به وسیله حداکثر کردن اصول مدیریت بهبود یابد.

-10 یک سیستم کنترل از نزدیک ارائه میکند.

-11 عملکرد افراد را با توجه به عملکرد هدف میسنجد.

-12 تمرکز زدایی در تصمیمگیري را تسهیل میبخشد.

-13 حس آگاهی از هزینهها در میان مدیران و زیردستان پرورش مییابد.

-14 مراکز تصمیمگیري سراسر سازمان و آثار هزینهاي مدیران فردي را شناسایی میکند.

مفروضات حسابداري سنجش مسئولیت

حسابداري سنجش مسئولیت بر فرضیات زیر استوار است (مور و ژادیک4، :(1972

-1 مدیران در قبال عملیاتی که در حوزه سازمانی آنان انجام میگیرد و بر آن کنترل دارند ، جوابگو هستند.

-2 مدیران در دستیابی به هدفها و مقاصد تعیین شده براي واحدهاي تحت سرپرستی شان کوشش مینمایند.

-3 مدیران در تدوین هدفهایی که از طریق آنها عملکردشان اندازهگیري میشود، مشارکت دارند.