بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه با توجه به پیچیده گی ارتباط شرکتهای موجود در جامعه با یکدیگر و همچنین با دولت و افراد حاضر در جامعه ، شرایطی بوجود آمده که این شرکتها می بایست نه تنها به ذینفعان ، بلکه به آحاد مردم پاسخگو باشند. یکی از روش های پاسخگویی به اهداف اجتماعی ، بهرهگیری از روش حسابداری مسئولیت اجتماعی در جامعه حسابداران میباشد. حسابداری اجتماعی بخشی از دانش حسابداری است که هدف آن اندازه گیری و گزارشگری اثرات اجتماعی - هزینه ها و منافع اجتماعی - ناشی از فعالیتهای واحد تجاری است. تحقیق حاضر به رتبه بندی پیشامدها و پیامدهای حسابداری مسئولیت اجتماعی و آگاهی سازمان از این مفهوم ، در دیوان محاسبات استان فارس پرداخته است.
در ابتدا با بررسی ادبیات تحقیقی مرتبط ، پیشامدها و پیامدهای حسابداری مسئولیت اجتماعی استخراج گردید. برای کاهش تعداد شاخص ها از نظر خبرگان و جدول لاوشه استفاده شد. در ادامه شاخص ها بر اساس تکنیک AHP رتبه بندی گردیدند و در نهایت با استفاده از تکنیک PROMETHEE بخش های مختلف دیوان محاسبات بر اساس آگاهی از مفهوم حسابداری اجتماعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بیان کننده آن است که مهمترین پیشامد لازم جهت پیاده سازی حسابداری مسئولیت اجتماعی، توجه به اهداف اجتماعی و اطلاعات کارکنان و نگرش کارکنان بوده و مهمترین پیامد حاصل از آن سود دهی بیشتر و واقعی و حتمی بودن بازده میباشد. همچنین در رتبه بندی آگاهی بخشهای مختلف سازمان نسبت به مفهوم حسابداری مسئولیت اجتماعی مشخص گردید که بخش مالی و تفریغ بودجه بیشترین آگاهی را نسبت به مفهوم مورد نظر دارند .
کلمات کلیدی: حسابداری، حسابداری مسئولیت اجتماعی، AHP، PROMETHEE
.1 مقدمه
رشد و توسعه صنایع ، واحدهای تجاری و کارخانه ها همگام با ایجاد و تکامل نهادهای اجتماعی ، تحول در تشکیلات دولتی و سرانجام ، تحول در اخلاق، به تدریج تعهدات و الزاماتی را به عهده واحدهای تجاری گذاشته که پیش از این تحولات ، چنین تعهداتی به این شدت رسمی و قانونمند نشده بود - توکلی و همکاران، . - 1395 یکی از پیامدهای این رشد و توسعه صنعتی ، ظهور پیوند اقتصاد با اخلاق و سیاست و تاثیر متقابل مسائل اقتصادی و اخلاقی و ارزشهای اجتماعی با یکدیگر است.بدین ترتیب، مدیریت واحدهای تجاری دیگر صرفاً افزایش سودآوری و تولید کالا را تنها هدف خویش ندانسته بلکه موضوعات دیگر همچون پرداخت حقوق عادلانه به کارگران ، رعایت کیفیت و بهای تولیدات، آلودگی محیط زیست و سایر مسائل اخلاقی، سیاسی، نژادی و اجتماعی را نیز باید رعایت کنند - جهانی و جهانی، . - 1392
تحت تاثیر این تحولات ، چگونگی ارزیابی عملکرد و معیارهای آن دگرگون شده و از چارچوب محدود اقتصادی فراتر رفته و معیارهای عملکرد اجتماعی که مبنای ارزیابی عواقبو تاثیرات اجتماعی فعالیتهای اجتماعی است ، پدیدار شده است - Roberts and Wallace,2015 - با توجه به تغییرات روز افزون رشد فکری جوامع بشری و آشنایی بیشتر افراد از حقوق عمومی و اجتماعی خود، همواره سطح انتظارات در رابطه با مسئولیت پاسخگویی دولتمردان رو به افزایش است و مسئولین جهت ایفای این مسئولیت نیازمند یک نظام اطلاعاتی مناسب می باشند. نظام حسابداری به عنوان یکی از مهمترین منابع اطلاعاتی نقش بسزایی در تحقق این مهم را دارا می باشد - اخگر و همکاران، . - 1395
نیاز به پاسخ گویی در تمامی جوانب در یک نظام عمومی ، تحولاتی را در حسابداری بخش عمومی به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای نظام پاسخ گویی می طلبد. یعنی لازم است که حسابداری بخش عمومی ، تغییر از یک نظام حسابداری که اطلاعات کمتری نسبت به نظامی که اطلاعات بیشتر و مفیدتری را ارئه می دهد را تجربه نماید - یار احمدی و بهلولی، . - 1394تحقیقات نشاندهنده این است که عوامل مدیریت، نیروی انسانی متخصص، قوانین و مقررات، چارچوب نظری، درآمدهای دولت و فرهنگ پاسخگویی و پاسخ خواهی ، بر بکارگیری حسابداری تعهدی در بخش دولتی تأثیرگذار بوده و در نظرگرفتن این عوامل از الزامات بکارگیری مبنای مسئولیت اجتماعی می باشد . - Sitorus,2016 -
همچنین ظرفیت اداری و مهارت های لازم برای اصلاحات درکشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته، کتابچه راهنمای نظام آماری دولت برای کسب شناخت از کاربردهای کامل سیستم عملکرد جدید، رفتارهای جدید و ابتکار در عمل، چرخش شغلی و غنای شغلی، سطح حقوق و دستمزد، برنامه های جنبی، ارتباط مستمر مدیریت با کارکنان و اتحادیه های صنفی، اطلاعات کارکنان و نگرش کارکنان، رضایت شغلی و پشتکار پرسنل، توجه به اهداف اجتماعی، برنامه ریزی،اطلاعات مالی برای برنامه ریزی و کنترل منابع انسانی از پیش شرطهای لازم برای حرکت به سمت حسابداری مسئولیت اجتماعی می باشند. - خرد یار و همکاران،1394؛ پور علیوشعبانزاده، . - 1391 همچنین بر اساس تحقیقات ، دلبستگی کارکنان با اهداف اجتماعی، اعتماد دوطرفه و صمیمیت، امنیت شغلی، ثبات و استحکام نیروی کار، انتقال و اجرای سیاستهای شغلی و حرفه ای، سلامت شغلی وحرفه ای، رهایی از فشارهای روانی و غیرضروری محیط شغلی، اجرای آسان و راحت شغل، واقعی و حتمی بودن بازده، سود دهی بیشتر، افزایش بازدهی و عملکرد سازمان، گنجاندن اطلاعات غیر مالی در گزارش حسابداری از پیامدهای به کارگیری حسابداری مسئولیت اجتماعی است - همت فر و عبدل، 1389؛ - Thomson,2014
.2 حسابداری مسئولیت اجتماعی
حسابداری مسئولیت های اجتماعی یا به عنوان دیگر حسابداری و حسابرسی مسئولیت اجتماعی - عبارتست از حسابداری اجتماعی و زیست محیطی - که ارائه گزارش نسبت به مسئولیت اجتماعی شرکت ها می باشد ، به تعبیری دیگر گزارش مسئولیت اجتماعی شرکت شامل یک گزارش با ابعاد مالی و غیرمالی موضوعات حسابداری می باشد که در آن گزارشی از فرآیند انتقال اثرات اجتماعی و زیست محیطی ناشی از مجموعه اقدامات اقتصادی سازمان را به صورت ویژه مورد توجه قرار می دهد - - Ismail et al,2014 ، این گزارش ممکن است برای گروهی از آحاد جامعه و یا کل جامعه ای باشد که سازمان های بزرگ در آن حوزه در تعامل با آنها فعالیت می نمایند حسابداری. مسئولیت اجتماعی موضوعی است که معمولاً در زمینه کسب و و کار و یا ارائه و جمع بندی اطلاعات نسبت به مسئولیت اجتماعی شرکت ها - CSR - می باشد اگرچه صرفاً انتظار می رفته است که همه این ابعاد و موضوعات در گروهی خاص از سازمان ها از جمله سازمان های غیردولتی، سازمان های خیریه و سازمان های دولتی به صورتی بسیار مؤثرتر و یا به تعبیری دیگر به عنوان رسالت ویژه این سازمان ها مطرح و برای آنها مهم تر باشد به گونه ای که آنها ممکن است در حسابداری مسئولیت اجتماعی در قیاس باسایر شرکت ها از مسئولیت بیشتری برخوردار باشند - جلالی، - 1391
.3 روش تحقیق
تحقیق حاضر از نوع توصیفی پیمایشی بوده و در نیمه اول سال 1395 در دیوان محاسبات استان فارس انجام شده است.در ابتدا شاخصهای مربوط به پیشامد ها و پیامدها از ادبیات تحقیق استخراج گردیده و با استفاده از نظر خبرگان دیوان محاسبات و بهره گیری از جدول لاوشه3 برای هر کدام 6 شاخص در نظر گرفته شد :پیامدهای حسابداری مسئولیت اجتماعی:
.1 واقعی و حتمی بودن بازده
.2 افزایش بازدهی و عملکرد سازمان
.3 سلامت شغلی و حرفه ای
.4 گنجاندن اطلاعات غیر مالی در گزارش حسابداری
.5 دلبستگی کارکنان با اهداف اجتماعی
.6 سود دهی بیشتر
