بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش قصد دارد به پیش بینی سلامت روان زنان متأهل شاغل در یک سازمان دولتی بر اساس حمایت اجتماعی بپردازد. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از انظر اجرا از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که به صورت مقطعی در سال 1395 انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را کارکنان زن متاهل شاغل در یک سازمان دولتی تشکیل می دادند که بر اساس فرمول کوکران 250 نفر از آنان به روش تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گرد آوری اطلاعات پرسشنامه حمایت اجتماعی شربورن و استوارت و پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss و از آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون به منظور آزمون فرضیات استفاده شد.
نتایج نشان داد با بهبود حمایت اجتماعی سلامت روان زنان متأهل افزایش می یابد و70 درصد تغییرات سلامت روان توسط حمایت اجتماعی تبیین می شود و مولفه های حمایت ملموس، مهربانی، تعامل اجتماعی مثبت پیش بینی کننده سلامت روان زنان متأهل هستند. با توجه به تأثیرگذاری حمایت اجتماعی بر سلامت روان زنان شاغل دادن آموزش و مشاوره کافی و مستمر به زوجین قبل و بعد از ازدواج به منظور توانمند سازی آنان در برقراری ارتباطات خانوادگی و اجتماعی صحیح به طرق ممکن و مقتضی ضروری است. سیاست گذاران حوزه سلامت روان، با تمرکز بر شیوه های ارتقاء حمایت اجتماعی توجه ویژه ای به سلامت روان در بین زنان به ویژه زنان شاغل داشته باشند. تغییر سیاست گذاری ها با هدف ارتقاء کیفیت و کمیت شبکه های حمایتی، به ویژه برای زنان شاغل، می تواند باعث تقویت اثرات محافظتی حمایت های اجتماعی شود.
پیشنهاد می گردد سیاستگذاران و مجریان حوزه سلامت روان به طراحی سیاست های عملی بپردازند که به افزایش میزان حمایت اجتماعی - ادراک و دریافت شده - و کاهش فشارهای روانی و ارتقاء سلامت روان منجر شود. به منظور بالابردن شادابی و سلامت زنان باید شبکه های قوی از حمایت اجتماعی و ارتباطات بین فردی از طریق برنامه های مختلف سازمان ایجاد شود. مراکز مشاوره در سازمان می توانند به زنان شاغل راهکارهای عملی کسب حمایت اجتماعی از سوی دوستان را آموزش دهند تا از این طریق سلامت روانی آنان را ارتقاء بخشند و برای این مهم برگزاری کارگاه های آموزشی بسیار حیاتی است.
مقدمه
سلامت روان وضعیتی از بهزیستی است که در آن فرد توانایی های خود را تشخیص داده و با استرس های طبیعی زندگی مقابله می کند، سبب می شود فرد به طور کاملاً موثری در جامعه فعالیت داشته و قادر باشد سهمی را در جامعه خود عهده دارد شود - حلوایی پور و نصرت آبادی، . - 1393 در طی سالهای اخیر پژوهش های مرتبط با حمایت اجتماعی و ارتباط آن با متغیرهای چون استرس، سلامت روان و کیفیت زندگی توسط پژوهشگران مورد توجه قرار گرفته است در واقع حمایت اجتماعی مکانیسمی از ارتباطات میان فردی است که افراد را از تاثیرات تنیدگی منفی محافظت می کند.
حمایت اجتماعی به میزان برخورداری از محبت، مساعدت و توجه اعضای خانواده، دوستان و سایر افراد وابسته می باشد که این مهم در قرن حاضر که بیش از تمام دوران بشریت، دستخوش دگرگونی شیوه های زندگی، روابط اجتماعی و مسایل اقتصادی گردیده و تلاش برای صنعتی شدن و گسترش سریع شهرنشینی و زندگی مکانیزه ای که لازمه آن قبولی شیوه های نوین سبک زندگی است، تاثیرات شگرفی بر سلامت انسان بویژه سلامت روان افراد جامعه گذاشته است، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. حمایت اجتماعی میزان برخورداری از محبت، همراهی و توجه اعضای خانواده، دوستان، تمهیدات عمومی جامعه و سایر افراد تعریف شده است.
پیوند اجتماعی امکان آسودگی روانی را برای شخص فراهم میآورد، اما آثار ملموس دیگر نیز دارد. ادراک اجتماعی و احساس ارزشمندی منجر به سلامتی افراد و ایفای وظایف متقابل آنها در مقابل جامعه خواهد بود - حسینی حاجی بکنده و همکاران، . - 1389 منظور از حمایت اجتماعی کمک یا حمایتی است که از جانب اعضای شبکه های اجتماعی برای فرد فراهم میشود. از ویژگی های تعلق به شبکه ارتباطی، داشتن تعهدات متقابل نسبت به یکدیگر است که از عناصر حمایت اجتماعی محسوب میگردد.
حمایت اجتماعی ادارک شده نیز از عوامل تأثیرگذار بر سلامت و کیفیت زندگی کاری در افراد می باشد. - باسر3 و همکاران، - 2016 نتایج پژوهشهای انجام شده حاکی از اهمیت وجود شبکههای اجتماعی متعدد در زندگی هر شخص و حمایت این شبکهها از فرد در مقابله با چالشها است. حمایت اجتماعی یک قابلیت واقعی از منابع اجتماعی است که در موقعیتهای استرس زا به عنوان مساعدت و یاری استفاده می شود. حمایت اجتماعی توسط شبکه اجتماعی فرد فراهم میشود و شامل افرادی است که شخص با آنها رابطه اجتماعی دارد.
خانواده، دوستان و همکاران مهمترین شبکههای اجتماعی محسوب میشوند. همه شبکههای اجتماعی حمایت کننده نیستند، بلکه آنهایی حمایت کنندهاند که منجر به تندرستی و سلامتی میشوند. به نظر میرسد حمایت اجتماعی با افزایش سلامت جسمانی و روانی فرد و کاهش آثار منفی عوامل استرس زا همراه است و با سلامت رابطه مستقیم دارد - مقری وبیگناه، . - 1388 سلامت از نیازهای اساسی انسان است که در توسعه پایدار نقش حیاتی دارد. مفهوم سلامت روان شامل احساس درونی خوب بودن و اطمینان ازکارآمدی خود، اتکاء به خود، ظرفیت رقابت، وابستگی بین نسلی و خودشکوفایی توانایی های بالقوه فکری و هیجانی و غیره می باشد و آنچه مسلم است این است که حفظ سلامت روان نیز مانند سلامت جسم حائز اهمیت است.
- ارحمند زاده و همکاران، . - 1393 شخصی که سلامت روانی دارد، می تواند ضمن احساس رضایت از زندگی، با مشکلات، به طور منطقی برخورد نماید .به عبارت دیگر، افراد دارای سلامت روان، قادرند در عین کسب فردیت، با محیط نیز انطباق یابند در این راستا مهمترین هدف بهداشت روانی را می توان ، کنترل استرس و بحران روانی در شرایط سخت دانست علاوه بر این می توان ازسلامت روان در بهبود روابط سازمانی، روابط خانوادگی و سایر موقعیت های اجتماعی و نیز به منظور حفظ و ارتقای سلامت روانی کارکنان با اهداف پیشگیری، و درمان استفاده کرد .
حال آنچه که با مفهوم سلامت روان به ویژه در زنان متاهل و شاغل تنیده شده مفهوم حمایت اجتماعی از سوی خانواده می باشد، زیرا با وجود تمام تلاش هایی که در عصر حاضر برای بالا بردن جایگاه اجتماعی زنان صورت گرفته بواسطه صنعتی شدن، امروزه زنان دچار مشکلات بیش تری هستند. زنان شاغل که خارج از خانه فشارهای شغلی را حتی بهتر از مردان بدوش می کشند کانون توجه بسیاری از مطالعات روانشناسی قرار گرفته اند چرا که زنان در حفظ بنیان خانواده بعنوان بنیادی ترین واحد اجتماعی در بقا و رشد نوع بشر نقش بسزایی داشته و بخش اصلی از رشد و رفاه جسمی، روانی و اجتماعی و ایجاد تعادل فیزیک، روانی و اجتماعی خانواده را زنان متاهل بویژه شاغل متحمل می گردند.
