بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه و هدف: ارزشهای معنوی و تعهد برای کیفیت زندگی زناشویی و ثبات خانواده مهم است. بنابراین پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه تعالی معنوی و تعهد اخلاقی با سلامت روان در دانشجویان متأهل انجام شده است. روش: روش پژوهش حاضر از نوع همبستگی میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دختر و پسر متأهل دانشگاه محقق اردبیلی میباشد. نمونه آماری شامل150 دانشجوی متأهل میباشد که با روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند.
در نهایت آزمودنیها پرسشنامه تعالی معنوی، مقیاس تعهد اخلاقی و پرسشنامه سلامت روان را تکمیل کردند. دادههای جمع آوری شده با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شدند. یافتهها: نتایج همبستگی نشان داد که سلامت روان با تعالی معنوی - r=0/224 - و تعهد اخلاقی - r=0/322 - رابطه معنادار و مثبتی دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که تعهد خلقی و ابعاد تعالی معنوی 16/1 درصد از واریانس سلامت روان را تبیین میکنند . - p<0/01 - نتیجه گیری: نتایج حاصل بیانگر نقش تعالی معنوی و تعهد در افزایش سلامت روان افراد، خصوصاً افراد متأهل میباشد که باید در برنامههایی آموزشی و مراکز مشاوره خانواده و زناشویی، مورد توجه قرار گیرد.
.1 مقدمه
خانواده که قدیمیترین و اساسیترین بنیان جوامع است، از بدو پیدایش بشر وجود داشته و با روابط زناشویی یا پیوند زن و شوهر آغاز می شود، وابسته به کیفیت این رابطه، پایداری یا ناپایداری آن تعیین میشود. دو نفر هنگامی که با هم ازدواج میکنند و زندگی مشترک را آغاز مینمایند، در واقع راه کمال و بالندگی را شروع کردهاند. اگر این انتخاب زن و شوهر صحیح باشد و بتوانند به توافق و همدلی برسند، یک خانواده آرام و متعادل را تشکیل میدهند. لذا اهمیت شناخت و بررسی عواملی که سبب قوام و استحکام این نهاد اجتماعی میگردند، میتواند گامی مفید در راستای ارتقای سطح فرهنگ جامعه باشد.
در عصر حاضر سلامت روان یکی از مهمترین شاخصهای سلامت و بهداشت یک جامعه قلمداد میگرددو عمیقاً مورد توجه روانپزشکان، روانشناسان و سایر دانشمندان علوم رفتاری و اجتماعی قرار گرفته است. مراد از سلامت روان این است که فرد بتواند فعالیتهای روزمره خود را به خوبی انجام دهد، با افراد خانواده و محیط خود ارتباط مناسب برقرار نماید، و رفتار نامناسب از نظر فرهنگ و جامعه خود نداشته باشد. در نتیجه بهداشت روان دانش و هنری است که به افراد کمک میکند تا با ایجاد روشهای صحیح از لحاظ روانی و عاطفی بتوانند با محیط خود سازگاری نموده و راه حلهای مطلوب تری را برای مشکلاتشان انتخاب نمایند چرا که اگر فشارهای روانی فرد را بطور مداوم تهدید کند، دیگر نمی تواند انسان با نشاط، نیرومند و توانا در انجام مسئولیتهای اجتماعی خود باشد.
یکی از متغیرهایی که میتواند در سلامت روان زناشویی نقش داشته باشد، تعهد اخلاقی میباشد. ازدواج موفق دارای 3رکن اساسی تعهد، جاذبه و تفاهم است. در واقع تعهد زناشویی، قویترین و پایدارترین عامل پیش بینی کننده کیفیت و ثبات رابطهی زناشویی است - موسکو1، . - 2009 تعهد زناشویی حدسی است که در آن افراد دیدگاههای بلندمدت روی ازدواجشان دارند، برای رابطه شان فداکاری میکنند، برای حفظ، تقویت و همبستگی اتحادشان گام برمیدارند و با همسرشان حتی هنگامی که ازدواج پاداش دهنده نیست، میمانند - هارمون2، . - 2005 تعهد، ابزاری است که میزان امنیت و فاصله از شریک زندگی را پدید میآورد.
تعهد به صورت اجباری و یا فداکارانه برای کیفیت زندگی زناشویی و ثبات در ازدواج مهم است - جانسون3، . - 1985 جانسون الگوی جامعی را ارائه کرده که در آن تعهد زناشویی را به صورت سه نوع مستقل: تعهد شخصی، تعهد اخلاقی و تعهد ساختاری مطرح نموده است - جانسون، . - 1999 دومین بعد تعهد زناشویی، تعهد اخلاقی است که بیانگر وفاداری اخلاقی فرد به ازدواج است. بسیاری از الگوهای نظری بر این عقیدهاند که تعهد زناشویی بر احساس وفاداری اخلاقی به ازدواج و رابطه زناشویی و نیز این عقیده که ازدواج یک نهاد مقدس میباشد، مبتنی است. برخی از پژوهشگران نیز بر این باورند که این بعد از تعهد، به کمال اخلاقی و مذهبی افراد مربوط است.
در هسته این عقیده این مفهوم وجود دارد که تعهد اخلاقی فرد به ازدواج و همسرش، از شرافت مندی فرد، که مربوط به قول و قرارهای قبلی و همچنین اعتقادات اخلاقی و مذهبی وی است، نشأت میگیرد - شیلدز4، . - 2001 به طورکلی، سه مؤلفه در تعهد اخلاقی اثرگذار است: .1 تقدس بنیان ازدواج؛ .2 وفاداری به نوع رابطه زناشویی که به ارزشها و اصول اخلاقی فرد اشاره دارد. فرد میتواند براساس اعتقاداتش به ازدواجش خاتمه دهد یا همچنان به آن متعهد باشد؛ .3 احساس دین به یک همسر - عباسی مولید، . - 1388 افزایش طلاق در جامعه امروزی نشانگر این است که اعتقادات دینی در زندگی روزمره افراد، از لحاظ رعایت نکات اخلاقی کم اهمیت شدهاند.
به نظر میرسد یکی دیگر از متغیرهایی که در سلامت روان زناشویی نقش داشته باشد، تعالی معنوی میباشد. اعتقاد به نیرویی برتر، مایه تسلی در شرایط دردناک و تهدید کننده باشد و تحمل شرایط دردناک را تسهیل بخشد. پایدمونت2001 - 5، 2002، - 2004 با تأکید بر ویژگیهای فوق، معنویت را تلاش فرد برای ساختن معنایی وسیع از هدف نهایی مرگ و زندگی تعریف کرده است. بدین معنا که انسان از مرگ و فناپذیری خود آگاه است و در نتیجه تلاش میکند تا هدف و معنایی برای زندگیاش بیابد.
او از خود میپرسد که هدف از وجود چیست و ارزش او برای جهانی که در آن سکنی گزیده است، چه می باشد. پاسخ به این سؤالات وجودی - هستی گرایانه - به انسان کمک میکند تا بخشهای مجزای زندگی را بهم متصل کند و یک کل معنادار بسازد. در این میان، جهت گیری معنوی زمانی شکل می گیرد که این پاسخها انسان را هدایت کند به سمت تدوین معنایی از تعالی معنوی یا "استعداد فرد برای بیرون ایستادن از زمان و مکان حاضر و دیدن زندگی از سبک منظرگاه بزرگتر و عینیتر". این دیدگاه متعالی چیزی است که شخص از طریق آن یک کلیت بنیادی و زیربنایی را میبیند که اساس همهی تلاشهای طبیعت است.
به اعتقاد پایدمونت تمایل انسانها به یافتن معنایی در این واقعیت که فناپذیر هستند - که تعریفی از معنویت است - ریشه در بسیاری از ساختارهای آناتومیک مغزشان دارد. بنابراین معنویت یک تجربه انسانی و جهانی است. با وجود اینکه اعمال مذهبی، تشریفات مذهبی و دیدگاه نسبت به خدا ممکن است در بین فرهنگهای مختلف متنوع باشد، با این حال تمایل انسانها به ارتباط برقرار کردن با واقعیتی بزرگ و مقدس در طول زمان، نیروی ثابتی بوده است.
تی سوانگ، ویلیامز، سیمپسون و لایونز - 2002 - طی تحقیقی راجع به معنویت، بیماریهای ذهنی و ضربه روحی دریافتند که بهزیستی هستی گرایانه و نه مذهبی، با متغیرهای شخصیتی نظیر واکنش پذیری به استرس، رابطه مثبت و با سوء مصرف الکل و اختلالات شخصیت رابطه منفی دارد - به نقل از کانر، دیدسون و لی6، . - 2003 نقش معنویت و مذهب در بهزیستی افراد در ادبیات روانشناسی مورد توجه ویژهای قرار گرفته است - سیبولد و هیل1، . - 2001 در مطالعهای گارتنر - 1996 - 2 نشان داد که بین معنویت و رضایت زناشویی، بهزیستی و عملکرد کلی روانشناختی افراد رابطه مثبت وجود دارد و معنویت با سوء مصرف الکل، بزهکاری، رفتارهای جرمزا و خودکشی رابطه منفی دارد.
مطالعات مختلف نشان داده است که شادی با مذهب و معنویت رابطه معنی داری دارد و افراد مذهبی شادتر از دیگران هستند - آرگیل3، . - 2000 سیی بولد و هیل - 2001 - در پژوهشی به نقش مذهب و معنویت بر بهداشت جسم و روان پی بردهاند. دالمن و همکاران - 2001 - 4 نشان دادند که سلامتی مرتبط با معنویت به پیدا کردن معنای زندگی و افزایش سطوح بهزیستی روانی - کاهش خلق منفی و رضایت از زندگی - کمک میکند.
نتایج 350 مطالعه نشان داده است که افراد دارای بهزیستی معنوی، شیوه زندگی سالمتری را دارند، امیدوارترند، از ثبات روانی بیشتری برخوردارند، رضایت بیشتری از زندگی خود دارند - شهیدی، . - 1381 تحقیقات نشان میدهند که باورهای مذهبی، آیینها و تعهدات، با نتایج مثبت مانند بهبود کیفیت زندگی بهتر، بهزیستی، سلامت جسمی و روانی، رضایت زناشویی و زندگی پایدار و عملکرد کارایی مثبت مرتبط هستند.
تحقیقات متعددی در حمایت از این فرضیه وجود دارد که بهزیستی معنوی می تواند کارکرد روانی و سازگاری را تقویت کند. همبستگی های معناداری بین نمرات مقیاس بهزیستی معنوی و متغیرهای از قبیل اعمال مذهبی - باست و همکاران، - 1991، افسردگی، عزت نفس و جهت گیری مذهبی درونی - جنیا5، - 2001، بهزیستی هیجانی و رضایت از زندگی - کیم و همکاران6، - 2000، بیثباتی هیجانی و آشفتگی خلق - لیچ و لارک7، - 2004 و استرس - وود بیوری8، - 1992 گزارش شده است. به طور کلی، تحقیقاتی که ارتباط بین مذهب و سلامت را در جامعه افراد عادی، بیماران جسمی، بیماران سرطانی و بیماران روانی مورد بررسی قرار داده اند، به این نتیجه رسیده اند که باورها و اعمال مذهبی تأثیر مثبتی در پیشگیری و بهبود بیماری های جسمی و روانی و کنارآمدن با بیماری های جسمی دارد.
مطالعات نشان میدهند که سطح پایین تعهد زناشویی در ازدواج، به عدم رضایت و طلاق منجر میشود - هریس10، . - 2006 طبق نتایج تحقیقات، تعهد زناشویی دومین عامل حفظ کننده ازدواج - رینولد و منسفیلد11، - 1999 و فقدان آن مهمترین عامل مؤثر در طلاق به شمار میآید - کوهان و کلینبائوم12، . - 2002 به این ترتیب، با توجه به اهمیت این امر و با توجه به کاهش ارزشهای معنوی در بین افراد، پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه تعالی معنوی و تعهد اخلاقی با سلامت روان در دانشجویان متأهل انجام گرفت.
.2روش
-1-2 جامعه آماری، نمونه و روش نمونهگیری
پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دختر و پسر متأهل دانشگاه محقق اردبیلی میباشد که در سال تحصیلی 1393-1394به تحصیل اشتغال داشتند. نمونه آماری شامل150 دانشجوی متأهل میباشد که با روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند.
