بخشی از مقاله
چکیده
امروزه برنامه افزایش جمیعت و اهمیت فرزندآوری،یکی از مسائل مهم هر کشوری است که تاثیر اساسی در برنامه های امنیتی-اقتصادی و سیاسی آن کشور در دراز مدت خواهد داشت.اهمیت این موضوع باعث می شود دولتها در پی تدوین قوانین متناسب با ساختارها و نیازهای آن کشور برآیند، تا بتوان هم از طرفی خانواده ها را به فزرندآوری تشویق نمود و هم بتوان از این ازدیاد جمیعت حمایت کرد؛از این رو می طلبد که از مادر به عنوان یکی از دو رکن اصلی خانواده که نقش فرزندآوری و پرورش فرزند را به عهده دارد،حمایت های ویژه ای در مباحث حقوقی صورت بگیرد.از آنجا که برنامه های توسعه اهداف مهم و اساسی کشور طی پنجسال آینده را تبیین می نماید،در این مقاله کوشش می گردد با بررسی برنامه ششم توسعه کشور ضمن تحلیل جنبه های حمایتی از مادران در قانون برنامه ششم توسعه،چالش های اجرایی-تقنینی این حمایت ها مشخص گردد.
واژگان کلیدی:حمایت حقوقی-مادر-برنامه ششم توسعه-محدودیت ها
مقدمه
در اصل بیستم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب1358،موضوع یکسانی زن و مرد طبق اسلام بیان و اضافه شده است: همه افراد ملت اعم از زن و مرد، یکسان در حمایت قانون قرار دارند.در قوانین جمهوری اسلامی ایران، حقوق زنان از جایگاه مهمی برخوردار است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، برای مشارکت زنان در عرصه های مختلف قوانین بسیاری تدوین شده که نمود عینی این قوانین را میتوان در حضور پررنگ زنان در جامعه به خوبی مشاهده کرد. همچنین در قانون اساسی، طی اصول و بندهای مختلف به حقوق زنان اشاره شده که این قوانین حکایت از اهمیت زنان برای قانونگذار اساسی دارد. اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت را موظف می کند برای نیل به اهدافی نظیر عدالت، کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت،همه امکانات خود را برای امور خاصی به کار ببرد که در بند 14 این اصل آمده است: تأمین حقوق همه جانبه افراد از زن و مرد و ایجاد امنیت قضایی عادلانه برای همه و تساوی عموم در برابر قانون.
در اصل دهم قانون اساسی با اشاره به جایگاه رفیع نهاد خانواده در جامعه اسلامی آمده است: از آنجا که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است، همه قوانین، مقررات و برنامه ریزیهای مربوطه،باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد.. در اصل بیستم قانون اساسی موضوع یکسانی زن و مرد طبق اسلام بیان و اضافه شده است:همه افراد ملت اعم از زن و مرد، یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند.اصل بیستویکم قانون اساسی حقوق زنان را در پنج بند توضیح میدهد و طبق این اصل، دولت موظف است حقوق زن را درتمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین و امور زیر را انجام دهد:
-1ایجادزمینههای مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او
-2حمایت مادران،بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزندو حمایت از کودکان بی سرپرست
-3ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده.
-4ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بیسرپرست.
-5اعطای قیمومیت فرزندان به مادران شایسته در جهت غبطه آنها در صورت نبودن ولی شرعی.
در کشور ما برای رسیدن به رشد و توسعه پایدار برنامه های پنجساله توسعه تصویب می گردد که این قوانین براساس اسناد بالادستی همچون قانون اساسی و سند چشم انداز بیست ساله طراحی و تدوین می گردد.برنامه های توسعه بر مبنای واقعیت های کنونی هر دوران مسیر دستیابی به اهداف سند چشم انداز کشور را فراهم می کند.قانون برنامه ششم توسعه که سومین برنامه ای است که در زمان اجرا و به منظور تحقق اهداف آن سند تهیه شده است.این برنامه که با فراز و نشیب های فراوانی در مراحل تصویب روبرو بود،بالاخره با یکسال تاخیر در سال 1395 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید تا دورنمای پنجساله ای از شرایط کشور را برای دستگاه های اجرایی و تقنینی و قضایی ترسیم نماید.
این برنامه که در برهه زمانی پس از برنامه جامع اقدام مشترک-برجام-به تصویب رسید،حایز نکته و اهمیت قابل توجهی نسبت به برنامه های توسعه قبلی است و ان حجم منابع مالی زیاد برای اجرای برنامه است که به نظر می رسد ناشی از امیدواری دولت از اجرای برجام و افزایش منابع مالی کشور باشد.نقطه قوت برنامه ششم که بسیار مهم و اثرکذار است،توجه به بخشهای مختلف و اولویت دادن به موضوعاتی است که در حوزه های مختلف تعریف و بیان شده و قاعدتاً براساس این رویکرد دولت باید به اجرای اولویت ها در بخش های مختلف مکلف باشد.یکی زا بخشهای مورد توجه در این قانون،مسئله زنان و عدالت جنسیتی در خصوص موضوعات مورد ابتلا جامعه است.
زنان به عنوان نیمی از افراد جامعه با توجه به وظایف متعدد و متفاوت و نقش تاثیرکذار در جامعه و خانواده،یمی از گروه های مورد توجه در برنامه ششم توسعه می باشند و مادر به عنوان یکی از اقشار مهم جامعه زنان،از گروه های مورد اهمیت اجتماعی می باشد که درمیان کنش های جامعوی، می تواند با رشد و تاثیر گذاری نهادینه خود،به ارتقا و اثر بخشی هدفمند ساختارهای موجود و طراحی بایسته آینده پیشرو کمک شایانی نماید. در این مقاله با تقسیم بندی انواع حمایت های بیان شده در یان قانون و چالش های فراروی آن،به دنبال رهنمود دادن به مقنن می باشد تا بتواند برنامه هدفمندی را به اجرا در بیاورد؛از این رو مقاله فوق در دو قسمت ارائه می گردد.گفتار اول انواع حمایت های بهداشتی ومراقبتی و کفتار دوم حمایت های ضغلی و اجتماعی و گفتار سوم حمایت های حقوقی و قضایی.
گفتار اول : حمایت های بهداشتی و مراقبتی :
حق سلامت مادران، به معنای برخورداری از سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی با توجه به ویژگی های آنان در مراحل مختلف زندگی است. این حمایت در مواد 102، - 76بندهای ت،ح،د - این قانون بیان شده است.در ماده 76 قانونگذار با بیان تکلیف دولت به ارتقای شاخص های سلامت مادر و کودک و کاهش مرگ و میر نوزادان و مادران،اهداف کمی و دقیقی را برای سالهای اجرای برنامه اعلام نموده است.بند سوم سیاست های کلی جمعیت مصوب رهبر انقلاب در سال1393،مبنای نگارش این ماده می باشد تا بتواند در سلسله مراتب تقنینی،اهداف مورد نظر را محقق نماید.همچنین در بند ت ماده 102 این قانون،اشاره به زمینه سازی جهت افزایش نرخ باروری به میزان هر زن حداقل2/5 فزرند شده است که به نظر می رسد مستنبط از ماده 1 سیاست های صدر الاشاره می باشد.در بند ح همین ماده اشاره به اختصاص بودجه سنواتی برای تسهیلات افزایش سلامت ازدواج و درمان ناباروری شده است که با
