بخشی از مقاله
چکیده
زمینه و هدف: هدف این پژوهش بررسی رابطه حمایت سازمانی ادراک شده با وفاداری سازمانی با میانجیگری رفتار شهروندی سازمانی در مدارس شهر ساری میباشد. روش بررسی: از نظر روش گردآوری دادهها توصیفی از نوع همبستگی و از نظر هدف، کاربردی میباشد. جامعه آماری کلیه مدیران آموزشی سه دوره تحصیلی شهرساری به تعداد 480 نفر میباشد. نمونه آماری با توجه به جدول کرجسی مورگان تعداد 213 نفر میباشند که به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها سه پرسشنامه حمایت سازمانی اداراک شده آیزنبرگ و رفتار شهروندی سازمانی پودساکف و پرسشنامه محقق ساخته وفاداری میباشد. روایی ابزار استفاده شده، با استفاده از نظر متخصصان تائید و پایایی آن نیز با روش آلفای کرونباخ به دست آمد.
یافتهها: برای پرسشنامههای حمایت سازمانی ادراک شده 0/72و پرسشنامه رفتار شهروندی 0/73 و پرسشنامه محقق ساخته وفاداری 0/88 به دست آمده است.نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان داد وضعیت حمایت سازمانی ادراک شده در بین مدیران آموزشی مدارس پائینتر از حد متوسط است، ولی رفتار شهروند سازمانی و وفاداری در بین مدیران آموزشی بالاتر از حد متوسط میباشد و بین حمایت سازمانی ادراک شده با رفتار شهروندی سازمانی و وفاداری مدیران آموزشی مدارس آموزش و پرورش شهر ساری رابطه وجود دارد. همچنین نقش تعدیلگری رفتار شهروندی سازمانی بین حمایت سازمانی ادراک شده با وفاداری مدیران آموزشی مدارس معنیدار نیست.
مقدمه
نیروی انسانی که امروزه از آن به عنوان سرمایه انسانی یاد میکنند یکی از مهمترین سرمایههای هر سازمانی است که کیفیت آن میتواند در رشد و تعالی سازمان نقش بسزایی داشته باشد و با توجه به پیچیدگیهای آن مباحث مختلف در ابعاد رفتاری در حال ظهور میباشد که یکی از آنها در سالهای اخیر موضوع رفتار شهروندی سازمانی میباشد که به طور کلی رفتار شهروندی یک نوع رفتار ارزشمند و مفید است که افراد آن را به صورت دلخواه و داوطلبانه از خود بروز میدهند به این ترتیب مطالعه و بررسی اینگونه رفتار افراد در سازمان که به رفتار شهروندی سازمانی شهرت یافته است بسیار مهم و ضروری به نظر میرسد و این مقاله قصد دارد به همین امر بپردازد.
تحقیقات نشان داده است که کارکنان علاقهمند و وفادار به سازمان عملکرد شغلی بالاتری دارند به تمایل به ماندگاری آنها در سازمان بیشتر است، کمتر غیبت میکنند، از انگیزه کاری بالاتری برخوردار هستند و موافقت و همراهی آنان با تغییرات سازمان بیشتر است. بدین ترتیب سازمانها میتوانند با شناخت میزان تعهد سازمانی کارکنان خود و تغییر در عوامل موثر بر آن اهداف مورد نظرسازمان را تحقق بخشند. - ساعتچی . - 1387
امروزه سازمانها شاهد تغییرات سریع و غیرقابل پیشبینی زیادی در محیط هستند. سازمانهای امروزی برای جذب و نگهداری نیروی انسانی بر سر ارائه برنامههای رفاهی و میزان توجه به کارکنان رقابت میکنند. شاهد این امر مجله فورچون است که در چند سال اخیر رتبهبندی جدیدی را منتشر میکند که در آن 100 شرکت برتری که کارکردن در آنها برای نیروی انسانی مطلوبتر است معرفی میشوند - ریگل، ادمونسون و هانسن، . - 2009 در پاسخ به موج رقابت بر سر منابع انسانی، سازمانها بر روی اجرا و بهبود برنامههای رفاهی و حمایت از کارکنان سرمایهگذاری میکنند و سعی دارند تا حد ممکن تسهیلات و امکانات رفاهی مناسبی برای کارکنانشان فراهم نمایند.
شاید دو دهه پیش مطرح کردن چنین مباحثی و بحث در مورد برنامههای رفاهی و جانبی حمایت کارکنان غیر معمول بود ولی اکنون سازمانها عملا دریافتهاند از سرمایهگذاری روی بهبود رفاه و حمایت کارکنان منتفع خواهند شد زیرا کارکنانی که احساس حمایت کنند متعهد و راضیاند و سازمان را به سادگی ترک نمیکنند که همگی این عوامل عملکرد سازمان را بهبود میبخشد و آن را به اهدافش میرساند.
حمایت ادراک شده از سوی سازمان یکی از موضوعاتی است که به تازگی در حوزهی رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی مطرح شده است. حمایتی که کارکنان از سوی سازمان احساس میکنند باوری است مبتنی بر این که سازمان تا چه حد از همکاریهایشان قدردانی میکند و به رفاه آنها اهمیت میدهد. - طالقانی، دیواندری و شیرمحمدی،. - 1388 مفهوم "حمایت ادراک شده از سوی سازمان" نخستین بار در سال 1986 مطرح و از رشته روانشناسی وارد ادبیات مدیریت شد.
حمایت ادراک شده از سوی سازمان به باور کارکنان از این که سازمان تا چه حد برای همکاریهایشان ارزش قائل میشود و به رفاه آنها اهمیت میدهد، اشاره میکند - آیزنبرگر و همکاران،. - 1986 حمایت سازمانی ادراک شده، نتیجه نوعی رابطه بین کارکنان و سازمان است. مبنای این ارتباط در انواع تعاملات بین کارکنان و سازمان صورت میگیرد، ریشه دارد. از دیدگاه پژوهشگران سازمانی، ارتباط بین کارکنان و مدیران فقط از منابعی مانند پول، خدمات و اطلاعات نشات نمیگیرد.
بلکه منابع شخصی و احساسی مانند تایید، احترام و حمایت را نیز در بر میگیرد. در طول زمان میزان حمایتی که سازمان از خود نشان میدهد در کارکنان احساس جبران این حمایت را ایجاب میکند. در واقع، کارکنانی که سطح بالای حمایت سازمانی را درک میکنند، احتمال بیشتری میرود که حمایت سازمان را با نگرش مثبت و رفتارهای کاری دلخواه جبران کنند. - دعایی و برجعلی لو، . - 1388 بر اساس این تعاریف، یکی از مسائل و مشکلات سازمانهای امروزی، کمبود اعتماد بین کارکنان و مدیران است.
در سازمانهای ما به خصوص، سازمانهای دولتی، شکاف قابل توجهی بین کارکنان و مدیریت و خواستههای این دو وجود دارد. در نتیجه این شکاف، کارکنان در اجرای تصمیمات سرسختی نشان میدهند و در مقابل، مدیران نیز به کارکنان اعتماد نمیکنند و آنها را در جریان تصمیمگیری مشارکت نمیدهند و اینها همه باعث فضای بیاعتمادی در سازمان میشود. فقدان اعتماد در سازمان باعث میشود کارکنان یکدیگر را به خاطر هر اشتباهی متهم کنند و مکانیسم دفاع کردن، اجتناب از پاسخدهی، احساس بدگمانی و حسادت، شایعهسازی، تلاش برای فاصله گرفتن از کار و عدم صراحت در اهداف سازمانی بوجود بیاید، که در نتیجه آن بهرهوری سازمان کاهش پیدا خواهد کرد.
در این راستا موضوع تعهد سازمانی نیز دارای اهمیت زیادی میباشد، زیرا تعهد با احساس اعتماد افزایش مییابد. چنانچه فرد به قابل اعتماد بودن یک سازمان و مدیر آن باور داشته باشد تعهد وی نیز افزایش خواهد یافت. - خنیفر و همکاران،. - 1388 وفاداری، احساس تعلق روحی و عاطفی به سازمان و حساسیت لازم به آنچه که مظهر سازمان بوده و متعلق به آن در نظر گرفته شده است. - امیران ،1384،ص. - 1 در پژوهش راچل یی وهمکاران، وفاداری کارکنان به تداوم همکاری با سازمان نسبت داده شده است. در این پژوهش شاخصهایی برای وفاداری کارکنان در نظر گرفته شده است که عبارتند از -1تمایل به تداوم همکاری با سازمان -2انجام کار بیشتر -3احساس تعلق به سازمان -4پذیرش مسئولیتهای بیشتر. نتایج این پژوهش نشان داده است که وفاداری کارکنان سبب بهبود کیفیت خدمات میگردد.
نکته دیگر اینکه پژوهشهای زیادی در خصوص موضوعات حمایتهای سازمانی ادراک شده، رفتار شهروندی سازمانی به تفکیک و یا مقایسهای پرداخته شده است ولی این پژوهش با توجه به پرداختن مولفههای حمایتهای سازمانی ادراک شده با رفتار شهروندی سازمانی و وفاداری و همچنین رابطه هرکدام با شرایط کاری کارکنان مدیران آموزش و پرورش شهر ساری، پژوهش میتواند این کمبود را جبران نماید بنابراین پژوهش از دیدگاهی جدید و خلاق با استفاده از روش تحقیق به بررسی ارتباط بین حمایتهای سازمانی ادراک شده با رفتار شهروندی سازمانی به زوایایی پرداخته شده است که تاکنون در تئوریهای شناختی مشاهده نشده است تا شاید بتواند پایه پژوهشهای آتی قرار گیرد که بر اساس آن تحقیقات بتوان به بسط تئوریهای جامعه شناختی در حوزه حمایتهای سازمانی ادراک شده و رفتار شهروندی سازمانی و وفاداری مدیران کمک کند.
