بخشی از مقاله
چکیده :
هدف از نگارش این مقاله بررسی آینده سیاسی مصر با توجه به دوران حکومت عبدالفتاح السیسی و حذف جنبش اخوان المسلمین از عرصه حیات سیاسی مصر است .در حال حاضر نگاه های خوش بینانه و بد بینانه ای نسبت به تحولات مصر وجود دارد .افراد خوش بین از تحولات و تغییرات به سوی دموکراسی در مصر سخن گفته و بدبین ها از تولد دیکتاتوری در شکل و قالبی نو.در اینجا پرسش کلیدی مقاله این بوده که آیا حکومت سیسی منجر به شکوفایی اقتصادی و دموکراتیزه شدن مصر خواهد شد؟
بنده معتقد به این هستم که در مصر حرکتی به سوی دموکراسی در پیش است که می توان از برکناری مبارک در این کشور و از بین رفتن ریاست جمهوری مادام العمر و موروثی، لغو شدن قوانین محدود کننده مشارکت سیاسی و انتخابات سالم این شکوفایی را دید.اما حکومت آقای سیسی و نظامیان در راس قدرت نه تنها حرکتی مثبت برای انقلابیون خواهان دموکراسی نبوده بلکه آنها در معرض حمله حاکمیت نظامی قرار گرفته اند و هم صدایی دادگاه های مصر با سیسی بر شدت آن افزوده است.همچنین اقدامات علیه حقوق بشر و حذف اخوان المسلمین باعث فاصله گرفتن بیشتر مردم از نظامیان شده و مسلما این نوع برخوردها به دموکراسی نخواهد انجامید و نظامیان مصری حتی با حفظ نفوذ سیاسی خود، دیر یا زود باید حاکمیت را به نیروهای منتخب مردم واگذار کنند.
مقدمه :
مصر یکی از بزرگترین کشورهای اسلامی و پرجمعیتترین کشور عربی است.این کشور به لحاظ موقعیت طبیعی،در منتهیالیه شمال شرقی قاره آفریقا واقع شده و از شمال به دریای مدیترانه،از شمال شرق به فلسطین اشغالی،از شرق به دریای سرخ و خلیج سوئز،از جنوب به سودان و از غرب به لیبی منتهی میشود.1 این کشور قاره آفریقا را به قاره آسیا پیوند میدهد. صحرای ناهموار سینا ، مصر را به خاورمیانه و منطقه عربی آن مربوط میکند.2 این ویژگیهای جغرافیایی از روزگاران باستان به مصر موقعیت ممتاز بخشیده و آن را به عنوان پل میان فرهنگها و تمدنهای گوناگون شاخص ساخته و بههمین خاطر است که مصر در میان دنیای عرب، قاره آفریقا و نیز در جهان اسلام نقش محوری داشته است.
در مقاله حاضر تلاش بر این بوده تا با توجه به تحولات چند سال گذشته در مصر ، آینده تحولات سیاسی و اقتصادی مصر و روند حرکت به سوی دموکراسی را بررسی کنیم زیرا دموکراسی در مصر پس از حذف اخوان المسلمین از روند سیاسی دچار چالش های فراوانی خواهد بود. جای تردیدی نیست که جنبش اخوان المسلمین از مهم ترین اقدامات اسلامی در جهان اسلام است، چنانکه در 75 سالی که از تاسیس ان می گذرد بر خاورمیانه و جهان تاثیرات زیادی گذاشته است؛ کما اینکه در مصر نیز در کنار ارتش، جزو ریشه دارترین جریان های دارای نفوذ مردمی شناخته می شود.در ابتدای این مقاله مروری بر روند دموکراسی و شرایط و تحولات بوجود آمده در مصر پرداخته و پس از آن به بررسی شرایط اقتصادی و سیاسی پس از کودتای سیسی و نقش مسایل حقوق بشری در روند دموکراتیزه شدن مصر خواهیم پرداخت.
هرم سیاسی مصر از سه قوه مجریه،مقننه و قضاییه تشکیل شده است.در میان قوای سهگانه مصر ، قوه مجریه بنابر دلایلی در راس هرم سیاسی این کشور قرار میگیرد که عبارت است از : .1توانایی نفوذ و اثرگذاری ریاست قوه مجریه در کار قوه مقننه؛ .2توانایی اثرگذاری قوه مجریه در امور قضایی، .3نقش و کارکرد مهم این قوه در پروسه تصمیمگیریهای راهبردی همانند جنگ،صلح و انعقاد پیمانهای نظامی با کشورهای دیگر است.رژیم سیاسی مصر،جمهوری است که حدود نیم قرن از استقرار آن میگذرد.
در ابتدای بحث باید عرض کنم که تلاش بنده از این مقاله در این مسیر بوده که با شناخت گذشته مصر و تحولات حال حاضر و با توجه به مصاحبه افراد و شخصیت های سیاسی تاثیر گذار در صحنه سیاسی مصر ، به سمت شناخت و رسیدن به یک تحلیل جامع از آینده سیاسی مصر بپردازم و از دانش آینده پژوهی بهره ببرم. در زمانی که سرعت و دگرگونیها در پدیدههای علمی، اجتماعی و فرهنگی به گونهای است که سازمانها را با مشکل جدید روبهرو کرده است ، یکی از دانشهای جدید، و مفید برای هدایت سازمانها در این محیط پرتلاطم و نامطمئن، »آیندهپژوهی« است.
در آیندهپژوهی، مدیران اندیشمند با تحلیل رویدادها و به کارگیری خلاقیت و نبوغ، از آینده آگاهی مییابند. این آگاهی به صورت آینده محتمل، آینده ممکن، و آینده مطلوب میتواند دریچهای از آینده، پیشروی مدیران بگشاید تا آنان با شکلدادن سناریوها و طرحهای متعدد، حرکت سازمان را بهتر مدیریت کنند. مطالعات تاریخی و تحلیل حوادث پیشرو، سابقه 2500 ساله دارد. آنگونه که اسناد تاریخی نشان میدهد، اینگونه مطالعات ابتدا در خاورمیانه و چین صورت گرفته است.
بخشی از آثار فلاسفه و دانشمندان عهد باستان نیز گویای دغدغه درباره آینده است؛ از اینرو، به طراحی الگوی »جامعه مطلوب آینده« میپرداختند. آنان بر اساس چارچوب فلسفی خویش و متأثر از اوضاع سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، و اجتماعی زمان خود به طراحی »آرمان شهر« یا »مدینه فاضله« میپرداختند.ادیان الاهی نیز مخاطبان خود را به آینده توجه میدادند. نمونههای فراوانی از این دست در منابع دینی یافت میشود. خواب آشفته عزیز مصر نمونهای از این دست است که همه دانشمندان زمان خود را فراخواند تا آن را تعبیر کنند. در نهایت با ترسیم آینده به وسیله حضرت یوسف علی نبینا و آله و علیه السلام سرنوشت مصریان به گونهای مطلوب رقم خورد.
چارچوب مفهومی:
فرایند گذار به دموکراسی از سه مرحله جداگانه تشکیل می شود: فروپاشی رژیم غیردموکراتیک، شکل گیری رژیم دموکراتیک و در نهایت تثبیت و تحکیم دموکراسی. با این وجود، فروپاشی رژیم های غیردموکراتیک لزماًو منجر به شکل گیری رژیم های دموکراتیک نمی شود، بلکه دوره گذار از دوران عدم قطعیت است و پیدایش دموکراسی تنها یکی از پیامدهای ممکن فروپاشی به شمار می رود . تحولات انقلابی فوریه 2011 در جمهوری عربی مصر زمینه را برای گذار از رژیم اقتدارگرا به دموکراسی فراهم آورد. این دوره گذار که به عنوان گذار با محوریت جامعه یاد می شود،
