مقاله خردورزی و عقلانیت در شناخت پیش از ازدواج با تاکید برآموزه های اسلامی

بخشی از مقاله

چکیده

یکی از مهمترین شاخص های انسان نسبت به سایر موجودات بهره مندی از قدرت عقل است.انسان بواسطه قدرت عقل به ارزیابی و سنجش وقایع می پردازد و پس از تشخیص مصلحت خود دست به انتخاب می زند. با این وجود گاهی احساسات جلوی منطق را می گیرد و قدرت تشخیص انسان ضعیف می شود. ازدواج از جمله مواردی است که ممکن است تحت تاثیر احساسات صرف قرار گیرد و جنبه عقلانی اش تضعیف گردد. زمانی که دختر و پسر تصمیم می گیرند به قصد ازدواج یکدیگر را بشناسند گاهی مسیر نادرستی را طی می کنند که بیش از شناخت واقعی موجب ایجاد روابط عاطفی نامناسب و آسیب زا می شود. متاسفانه دختران بیشتر تحت تاثیر تصمیمات احساسی قرار می گیرند. همچنین آسیب زایی روابط نامناسب برای دختران بیشتر است.

بنابراین هدف پژوهش حاضر ارائه راهکارهای برای خرد ورزی و عقلانیت دختران در شناخت پیش از ازدواج با تاکید بر آموزه های اسلامی است که به شیوه کتابخانه ای با استفاده از منابع معتبر انجام شده است. با توجه به تاکید احادیث مختلف از جمله احادیث پیامبراکرم - ص - ، امام حسن - ع - ، امام جواد - ع - و امام رضا - ع - بردینداری، تقوا، امانتداری، واخلاق در امر ازدواج،تاکید پیامبر اکرم - ص - برهم کفو بودن همسران ، تاکید پیامبراکرم - ص - وامام حسین - ع - براصالت خانوادگی ، و تاکید حضرت علی - ع - بر شایستگی، محبت ، قدردانی، قناعت، و گذشت به عنوان ویژگی های مناسب همسر برخی از مهمترین مواردی که در شناخت پیش از ازدواج باید مورد توجه دختران قرار گیرند.

 عبارتنداز : . - 1 ویژگی های اخلاقی طی سالیان طولانی شکل می گیرد و به راحتی قابل تغییر نیست لذا اگر خواستگار خود را همینطور که الان هست می پسندند می توانند به آینده این ازدواج خوشبین باشید؛ . - 2 عشق به تنهایی برای ازدواج کافی نیست بلکه همسران باید هم کفو یکدیگر باشند ؛ . - 3با بیان سوالاتی درباره سلامتی، اعتقادات دینی،اهداف ، حساسیت ها ، علایق ،و روابط خانوادگی طرف مقابل و همچنین پرسیدن نظر او درباره شغل و ادامه تحصیلات همسر می توان به شناخت دقیق تری از وی دست یافت و تنها براساس احساسات تصمیم نگرفت ؛ . - 3 خانواده نقش مهمی در امر ازدواج دارد. بعلاوه هر فردی در دامن خانوادرشد می کند لذا شناخت خانواده ها در امر ازدواج بسیار مهم است و لازم است جوانان در صورت دریافت پیشنهاد ازدواج هرچه سریعتر پیشنهاد ارائه شده را با خانواده مطرح کنند تا زمینه شناخت بیشتر دونفر با حضور و زیر نظر خانواده فراهم گردد.

مقدمه

جوانی یکی از حساس ترین دوره های عمر است زیرا جوانان در این مرحله با تغییرات جسمی و روان شناختی بسیاری روبرو هستند و لازم است که تصمیمات سرنوشت سازی در حیطه های مختلف زندگی مثل انتخاب همسر ، رشته تحصیلی ، و شغل اتخاذ کنند . آنان از یکسو بدلیل پایان دوره نوجوانی ، کسب استقلال ، و ورود به دنیای بزرگسالان بسیار خوشحالند و از سوی دیگر بدلیل عدم تجربه کافی احساس عدم امنیت و تعارض می کنند - لطف آبادی ، . - 1385 روان شناسان معتقدند یکی از تصمیم های مهم دوره جوانی انتخاب شریک زندگی است. برای مثال اریکسون معتقد است که انسان ها در دوره نوجوانی درگیر کسب هویت هستند و می خواهند بدانند که در نگاه دیگران چگونه به نظر می رسند.

لذا فرصتی برای دستیابی به صمیمیت ندارند اما دوره جوانی دوره صمیمیت در برابر انزواست و اگر همزمان با پایان دوره نوجوانی و ورود به دوره جوانی هویت افراد تثبیت شود توانایی محبت کردن و مراقبت از دیگران را بدست می آورند. اریکسون مشاهده کرد جوانانی که قبل از بدست آوردن احساس هویت ازدواج می کنند به ندرت ازدواج موفقی دارند و بزودی از این که دیگران به آنان اجازه رشد نمی دهند خسته می شوند و گاهی بدنبال تغییر همسر هستند در حالی که آنچه آنان نیاز دارند تغییر همسر نیست بلکه کسب هویت و دوست داشتن خود قبل از دوست داشتن دیگری است. - کرین ، ترجمه خوی نژاد و رجایی ، . - 1384

ازدواج قراردادی است که به موجب آن زن و مرد در زندگی با یکدیگر شریک و متحد شده و خانواده ای را تشکیل دهند . - صفایی و همکاران 1376، به نقل از فتحی آشتیانی و احمدی ،. - 1383 ازدواج پیمان مقدسی است که در میان تمام اقوام و ملل و در تمامی زمان ها و مکان ها وجود داشته است . سنت دیرینه ای که در آن زن و مرد زندگی مشترکی را آغاز می کنند و پیمان می بندند که مصاحب و یار و غمخوار یکدیگر باشند . ازدواج یک نیاز خواست طبیعی زن و مرد است و همه مکاتب سالم در جوامع بشری به ویزه مکاتب آسمانی و خاصه دین اسلام برآن صحه نهاده و پیروان خود را به آن دعوت نمودند - نوابی نزاد ، . - 1386 ازدواج پیمان اتحاد ملکوتی و مقدسی است بین زن و مرد برای شرکت و تعاون در امر تشکیل خانواده و حفظ و حراست از آن که براساس اراده ، خواست و با قراردادی به نام عقد پدید می آید. - قائمی ، . . - 1386

در دین اسلام براهمیت ازدواج جوانان تاکید بسیار شده است : . - 1 رسول اکرم - ص - می فرمایند : " کسی که ازدواج کند نصف دینش را حفظ کرده است " ؛ بیشترین اهل جهنم انسان های بی همسر هستند " ؛ " درهای رحمت آسمانی 4 وقت گشوده می شود : اول موقع بارش باران، دوم زمان نگاه کردن فرزند به چهره پدر و مادر ، سوم هنگام گشوده شدن در کعبه ، و چهارم هنگام برپایی مراسم عقد " ؛ . - 2 امام صادق - ع - می فرمایند : " هرکس از ترس فقر ازدواج نکند به لطف خداوند بدگمان شده است چرا که خداوند می فرماید اگر آنان فقیر باشند خداوند از فضل و کرم خود بی نیازشان می کند " ؛ " کسی که مجردی را تزویج کند و امکان ازدواج او را فراهم نماید از کسانی است که در قیامت خداوند به آنان نظر لطف می کند.

" ؛ " خداوند خانه ای را که در آن عروسی انجام گرفته است دوست می دارد " ؛ " 4 کس در قیامت مورد نظر پروردگارند : اول آن که چون طرف معامله پشیمان شود معامله را برگرداند ؛ دوم کسی که غم از دلی برگیرد ؛ سوم کسی که برده ای را آزاد کند ؛ و چهارم کسی که به بی همسران را به ازدواج درآورد " ؛ . - 3 حضرت امیرالمونین - ع - می فرمایند : " از بهترین شفاعت ها شفاعت دو نفر در امر ازدواج است تا این که خداوند آنان را مجذوب یکدیگر گرداند " - اینترنت - . 3 ازدواج به عنوان یک نهاد جهانی باقی مانده و می ماند ولی اهداف آن در دوران های گوناگون متفاوت بوده است.

از نظر سنتی ازدواج وسیله ای تولید نسل و حفظ وضعیت اقتصادی خانواده بوده است گرچه این اهداف امروزه نیز مورد توجه است لیکن امروزه دلایلی چون ایجاد علاقه ، مصاحبت با یکدیگر و تامین انتظارات به معنای برخورداری از مزایای معین و امتیازات مشخص ازدواج مورد توجه قرار می گیرد. البته انتظارات می تواند بین دو حد واقع بینانه و غیر واقع بینانه تغییر کند . هر اندازه انتظارات واقع بینانه تر باشد ازدواج مستحکم تر است - نوابی نژاد ، . - 1386 اهداف مناسب ازدواج عبارتند از : ایجاد کانون انس و الفت بین زن و مرد ، تعادل و رشد یکدیگر در سایه عفت و پاکدامنی ، و ادامه نسل و تربیت فرزندان سالم - حسینی ، . - 1386 خداوند ازدواج را مایه آرامش انسان در زندگی و همراه شدن با همسری همدل و همراه برای پیمودن طریق مستقیم و صراط جاودان قرار داده است.

بنابراین هدف غایی ازدواج رسیدن به آرامش روان ، اعتلای وجود ، و نیل به کمال است - افروز ، . - 1389 برخی از اهداف نامناسب ازدواج عبارتند از : ترحم و دلسوزی نسبت به طرف مقابل بجای محبت ، رهایی از افسردگی ، فرار از خانه پدری ، ازدواج بدلیل رسیدن به خواسته های شخصی مثل شرایط اقتصادی بهتر یا گرفتن انتقالی از محل تحصیل و کار یا سفر به خارج از کشور ، و یا صرفا بدلیل پدر و مادر شدن با هدف برهم زدن تعهد زناشویی پس از تامین این خواسته . یکی از تفاوت های انسان با حیوانات بهره مندی از قدرت عقل و تدبیر است . انسان در هنگام مواجهه با امور مختلف زندگی ابتدا به جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات می پردازد سپس نکات مثبت و منفی تصمیماتش را مشخص می کند . مصلحت خود را در نظر می گیرد و دست به انتخاب می زند . بنابراین می توان نتیجه گرفت که خردورزی راه زندگی انسان را هموار می کند و موجب خوشبختی و سعادت او در دنیا و آخرت می شود.

خردمند واقعی کسی است که همیشه به عمق مسائل توجه می کند نه ویژگی های ظاهری. لذا براساس مفاهیم دینی خردمند واقعی است که براساس اهداف معنوی و بلند مدت نه صرفا اهداف مادی و زودگذر تصمیم می گیرد - تریسی ؛ و قائمی ، به نقل از میر حسینی ، . - 1389 علیرغم تاکید فراوان بر خردورزی برای تصمیم گیری عاقلانه در موارد حساس و سرنوشت ساز زندگی ، ازدواج از جمله مواردی است که ممکن است تحت تاثیر احساسات صرف قرار گیرد و جنبه عقلانی اش تضعیف گردد. زمانی که دختر و پسر تصمیم می گیرند به قصد ازدواج یکدیگر را بشناسند گاهی مسیر نادرستی را طی می کنند که بیش از شناخت واقعی موجب ایجاد روابط عاطفی نامناسب و آسیب زا می شود. متاسفانه دختران بیشتر تحت تاثیر تصمیمات احساسی قرار می گیرند. همچنین آسیب زایی روابط نامناسب برای دختران بیشتر است. بنابراین هدف پژوهش حاضر ارائه راهکارهای برای خرد ورزی و عقلانیت دختران در شناخت پیش از ازدواج با تاکید بر آموزه های اسلامی است.

روش شناسی

این پژوهش به روش کتابخانه ای با مطالعه منابع معتبر انجام شده است . روش کتابخانه ای دارای سه مرحله است : منبع یابی ، مطالعه منابع ،و فیش برداری . در روش کتابخانه ای برای جمع آوری اطلاعات، ابتدا باید منابع و کتب مربوط به موضوع تحقیق را شناسائی کرد.برای این کار می توان از نام کتاب ، فهرست مطالب کتاب ، کلید واژه ها و ... استفاده کرد. در مطالعه باید اصولی را رعایت کرد که مهمترین آن ها عبارتند از: . - 1 حرکت از پرسش آغازین ؛ . - 2 گزینشی عمل کردن ؛ . - 3 انتخاب آثاری که مؤلف آنها موضوع را تحلیل و تفسیر کرده است ؛ . - 4 انتخاب کتبی که نگرش های گوناگونی در باره موضوع دارند ؛ . - 5 تقسیم وقت خود با فاصله های منظم میان تفکر شخصی و تبادل نظر با دیگران و اشخاص صاحب تجربه .از آنجا که منابع تحقیق همیشه در اختیار ما نمی باشند و برای هر مطلب باید جای مناسبی پیدا کرد ، ابتدا مطالب انتخاب شده را روی برگه های کوچکی که فیش نامیده می شوند ثبت می کنیم .

هر فیش دو قسمت دارد : . - 1 سربرگ فیش که اطلاعات مربوط به منبع مورد استفاده وموضوع فیش روی آن نوشته می شود ؛ و . - 2 قسمت زیر سربرگ که مخصوص نوشتن مطالب می باشد . پس از اتمام کار فیش برداری قدم اول در نگارش ، مرتب کردن آنها بر اساس موضوعات فرعی و جزئی است . بدین منظور لازم است فیش هائی که موضوع فرعی آنها یکی است را در یک » بخش« قرار دهیم سپس از بین آنها نیز فیش هائی که موضوع جزئی آنها یکی است را در یک » فصل « قرار دهیم.