بخشی از مقاله
عنوان پژوهش :تاثیر آموزش خردورزی برتنظیم هیجان های منفی دانش آموزان دختر دوره متوسطه دارای افکار اضطرابی شهرستان بهار
چکیده
هدف ازپژوهش حاضربررسی تاثیرآموزش خردورزی برتنظیم هیجان های منفی دردانش آمـوزان دوره متوسـطه مـی باشـد.روش پژوهش حاضرازنوع آزمایشی وبه صورت پیش آزمون وپس آزمون باگروه گواه است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانشآمـوزان دختردوره متوسطه شهرستان بهارمیباشندکه درسال تحصیلی1393-94مشغول به تحصیل هستند.نمونه آماری دراین پژوهش عبارت است از24نفراز دانشآموزان دختردوره متوسطه شهرستان بهارکه بصورت تصـادفی ازبـین دانـشآمـوزان دارای افکاراضـطرابی (پـس ازاجرای آزمون) انتخاب شدند .علاوه برپرسشنامه افکاراضطرابی ولز،پرسشنامه ی اضطراب بک و پرخاشگری در بین نمونه آماری اجـرا گردید.افراددر2 گروه آزمایش و گواه بصورت تصادفی جایابی شدند. گروه آزمایش تحت 8 جلسه آموزش خردورزی قرارگرفـت و گـروه گواه هیچ مداخله ای دریافت نکرد.درپایان هرسه پرسشنامه مجددا دربین دوگروه اجرا شد.داده های بـه دسـت آمـده ازاجـرای پـیش آزمون و پس آزمون با استفاده ازروش تحلیل کوواریانس چندمتغیری مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفـت.آمـاره لامبـدای ویلکزدرترکیـب خطی نمرات پرخاشگری، اضطراب وافکاراضطرابی معناداربوده (p<0.05) مقدارتوان آزمون((1- =1.0نشان داداین آزمون توانسـت باتوان بسیاربالایی فرض صفر راردکند.نتایج حاصله نشان دادکه آموزش خردورزی موجب تنظیم هیجان های منفی دردانـش آمـوزان می گرددومولفه های اضطراب،پرخاشگری وافکاراضطرابی،دراثرآموزش خردورزی دردانش آموزان تعدیل می یابند.
کلیدواژه گان :خردورزی،هیجان هایی منفی ،افکار اضطرابی ،پرخاشگری
مقدمه:
تنظیم هیجان یک دغدغه است و خردورزی باعث غلبه بر مشکلات می گردد. هنگامی که افراد با رویدادهای منفی زنـدگی روبـرو می شوند و قادربه کنارآمدن با آن نیستند روان درمانی عقلانی بهترین گزینه برای درمان است( لیندن1،.( 2013خردورزی یـک ارزش است و امکان دارد از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.مطالعات نشان می دهد خردورزی در دوره نوجوانی بیشـتر بـوده و ایـن امـر بـا شرایط اجتماعی مطلوب و انگیزه قوی برای رشد روانی اجتماعی تسهیل می گردد(مونیکا2،2011 ).مطالعـات صـورت گرفتـه در مـورد ارتباط ذهن آگاهی و تنظیم هیجان های شناختی و نشانه های افسردگی و اضطراب نشان دهنده آن است که مداخلات ذهـن آگـاهی درکاهش اضطراب تأثیر دارد(جاشوا3،.(2014 خردورزی رامی توان بینش و دانش تعریف کردوعقل به عنـوان یـک ویژگـی شخصـیتی است که هنگام مواجه شدن با مسائل دشوارو نامطمئن زندگی ازآن استفاده می گردد(اسـتاودینگر4،.(2001 خـردورزی شـامل تعامـل فرایند های شناختی با فرایندهای عاطفی و ارزش های اجتماعی است .خردورزی ممکن است به صورت یک صفت فردی مشاهده شده و قابل آموزش و یادگرفتنی باشد(متیو آ5،.(2013
هدف اصلی پژوهش:تعیین تأثیر آموزش خردورزی برتنظیم هیجان های منفی دانش آمـوزان دختـردارای افکاراضـطرابی دوره متوسطه
هدفهای فرعی پژوهش:
-تعیین تأثیر آموزش خردورزی بر کاهش اضطراب دانش آموزان دختر دوره متوسطه
1
-تعیین تأثیر آموزش خردورزی بر کاهش پرخاشگری دانش آموزان دختر دوره متوسطه
- تعیین تأثیرآموزش خردورزی بر کاهش نشانگان خشم دانش آموزان دختر دوره متوسطه
- تعیین تأثیرآموزش خردورزی برکاهش تهاجم دانش آموزان دختر دوره متوسطه
-تعیین تأثیر آموزش خردورزی برکاهش کینه توزی دانش آموزان دختر دوره متوسطه -تعیین تأثیرآموزش خردورزی بر کاهش افکار اضطرابی دانش آموزان دختر دوره متوسطه
فرضیه اصلی پژوهش
آموزش خردورزی با عث کاهش پرخاشگری در دانش آموزان دارای افکار اضطرابی می شود. آموزش خردورزی با عث کاهش اضطراب در دانش آموزان دارای افکار اضطرابی می شود.
فرضیههای فرعی پژوهش
-1آموزش خرد ورزی باعث کاهش نشانگان خشم دانش آموزان می شود. -2آموزش خرد ورزی باعث کاهش تهاجم دانش آموزان می شود.
-3 آموزش خرد ورزی باعث کاهش کینه توزی دانش آموزان می شود. -4آموزش خرد ورزی باعث کاهش افکار اضطرابی دانش آموزان می شود.
روش پژوهش
پژوهش حاضرآزمایشی از نوع پژوهشهای مداخلهای 1 است. طرح پژوهش مورداستفاده دراین پژوهش،طرح پیشآزمون،پسآزمون باگروه کنترل نا برابرمیباشد. این طرح ازدوگروه آزمودنی تشکیل میشودکه بصورت تصادفی انتخـاب شـده وهردوگـروه دوبـاره مـورد اندازهگیری قرار گرفت. اولین اندازهگیری قبل از مداخله با اجرای یک پیشآزمون ودومـین انـدازهگیـری بعدازمداخلـه بـااجرای یـک پسآزمون صورت گرفت. روش پژوهش حاضر آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل با انتخاب تصادفی بود.
جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانشآموزان دختر دارای افکار اضطرابی شهرستان بهار میباشـندکه درسـال تحصـیلی -94 1393 مشغول به تحصیل هستند.تعداد دانش آموزان دختر متوسطه این شهرستان 1653 نفر می باشد.
نمونه آماری و روش نمونهگیری
نمونه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان دختر متوسطه دارای افکار اضطرابی شهرستان بهارمی باشند.برای شناسـایی دانـش آموزان دارای افکار اضطرابی وتعیین نمونه آماری بصورت تصادفی براساس فرایند نمونه گیری اقدام شد.
ابزار گردآوری دادهها
ابزارگردآوری در این پژوهش پرسشنامه می باشد. در ابتدا هـر دوگـروه آزمـایش و کنتـرل عـلاوه برپرسشـنامه افکـار اضـطرابی ولز،توسط پرسشنامه مقیاس اضطراب بک وپرخاشگری مورداندازه گیری قرار گرفتند(پیش آزمون) وسپس به مدت 8جلسه 45 دقیقه ای پروتکل آموزش خردورزی برروی گروه آزمایش اجرا و درپایان پس آزمون اجرا گردید.
روش اجراء
پس از جایگزینی تصادفی آزمودنیهابه گروههای آزمایش و کنترل، پیشآزمون بین گروههاانجام شد.پس ازحصول اطمینان از این که وضعیت آزمودنیها درمرحله پیش آزمون نسبتاً یکسان هستند، مداخله آزمایش برای گروه آزمایش شروع گردیدوگروه آزمایش بـه مدت 8 جلسه 45دقیقه ای تحت آموزش خردورزی قرارگرفت، درحالیکه برنامه آموزشی آزمودنیهای گروه کنترل همچنان عـادی و به روش متداول انجام میشد.
جهت آموزش خردورزی مبتنی بر رویکرد عقلانی - عاطفی پدسکی یک بسته آموزشی خردورزی مطابق محتوای والگو های ارائه شده طراحی گردید.بدین گونه که ابتدا موضوعات والگوهای مرتبط با پژوهش حاضـرازکتاب آنجـا کـه عقـل حـاکم اسـت اسـتخراج
ودرجلسات آموزشی به دانش آموزان گروه آزمایش ارائه گردید. سپس میزان دست یابی به هریک از مواد مورد نظـر از طریـق آزمـون های مشخص شده ارزیابی شد.
روش تجزیه و تحلیل دادهها
جهت آزمون فرضیههای پژوهش ازآزمون تحلیل کوواریانس استفاده گردید.البته قبل ازبهکارگیری آزمونهای مـذکور، مفروضـات آن ازجمله نرمال بودن توزیع دادهها،همگنی واریانسها وهمگنی شیبهای رگرسیون بررسی گردید. تحلیل دادهها با استفاده از برنامه SPSS20 صورت گرفت.
توصیف داده ها
جامعه کلی این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختردوره متوسطه شهرستان بهاردرسـال تحصـیلی 93-94بـه تعـداد1653نفرمـی باشد.جهت استخراج جامعه دارای افکار اضطرابی ابتدابصورت تصادفی 4دبیرستان از بین دبیرستان های دخترانه شهرستان انتخـاب و پرسشنامه افکار اضطرابی بصورت تصادفی در بین 154نفر از دانش آموزان این دبیرستان ها توزیع گردید.با ارزیابی صورت گرفته طبق تفسیر پرسشنامه افکار اضطرابی ازبین این افراد (افرادی که پرسشنامه در بین آنان توزیع گردید)37نفر دارای افکـار اضـطرابی شـدید بودکه به عنوان جامعه آماری پژوهش در نظرگرفته شد.در ادامه بصورت تصادفی ازبین جامعـه دارای افکـار اضـطرابی24نفربـه عنـوان جامعه نمونه انتخاب و بصورت مساوی دربین گروه کنترل و آزمایش جایابی شدند.
نرمال بودن توزیع متغیر وابسته:
توزیع نمره های متغیر وابسته در جامعه برای هرارزش متغیر مستقل بایستی به صورت نرمال باشد (این مفروضه برای نمره های متغیر وابسته ضروری نیست). برای بررسی این مفروضه آماره کولمونگروف اسمیرنف مورد استفاده قرارگرفت که طبق جدول زیرارائـه شـده است.
داده های جدول فوق نشان می دهد که توزیع متغیر اضطراب ،پرخاشگری ،ابعادپرخاشگری و افکار اضطرابی در پـیش آزمـون و پـس آزمون نرمال می باشد. زیرا z محاسبه شده در سطح p<0.05 معنادار نیست. بنابراین پیش فرض نرمال بودن متغیـر وابسـته رعایـت شده است.
همگنی اثرات تعاملی:
بررسی این مفروضه از طریق تعامل پیش آزمون و گروه ها بررسی گردید که با استفاده از آزمون تحلیل واریانس انجام شد. جدول بررسی مفروضه همگنی اثرات تعاملی
3
نتایج جدول فوق نشان می دهدکه مفروضه همگنی اثرات تعاملی رعایت شده است.زیرا مقدار f در همه تعامل ها در سـطح p<0.05
معنادار نیست.بنابراین مفروضه همگنی اثرات تعاملی رعایت شده است.
همبستگی بین متغیرهای وابسته: بین متغیرهای وابسته باید همبستگی متوسطی وجود داشته باشد که در جـدول شـماره 9
ماتریس همبستگی بین متغیرهای وابسته ارائه شده است.
جدول ماتریس همبستگی بین متغیرهای وابسته
همگنی ماتریس واریانس-کوواریانس:
در این پژوهش جهت بررسی این مفروضه از آزمون ام باکس استفاده شد که در زیر ارائه شده است.
جدول بررسی مفروضه همگنی ماتریس واریانس-کوواریانس
ام باکس آماره f Df1 Df2 سطح معناداری
همانطور که نتایج نشان می دهد ماتریس واریانس کوواریانس درگروه های موردمطالعه همگن می باشـد.زیرا مقـدار آمـاره f درسـطح p<0.01 معنادار نیست.
به دلیل رعایت پیش فرض های اساسی تحلیل کوواریانس همگنی اثرات تعـاملی ازتحلیـل کوواریـانس چنـد متغیـره جهـت بررسـی موضوع اصلی وازتحلیل کوواریانس یک متغیره جهت بررسی فرضیات استفاده می شود.
بررسی توصیفی متغیرهای پژوهش
میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش به تفکیک گروه ها در پیش آزمون و پس آزمون طبق جدول شماره 11 نمایش داده شـده است .
جدول میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش به تفکیک گروه ها در پیش آزمون و پس آزمون
متغیر زمان گروه گواه گروه آزمایش
میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار
4
جدول میانگین متغیر های پژوهش گروه گواه و آزمایش درپیش آزمون و پس آزمون
متغیرهای پژوهش پـیش آزمـون گــروه پـــیش آزمـــون گـــروه پــس آزمــون گــروه پس آزمون گروه آزمایش
گواه آزمایش گواه
مندرجات جدول فوق نشان می دهدکه نمرات پس آزمون نسبت به نمرات پیش آزمون درهمه متغیرهای پژوهش در گـروه آزمـایش
کاهش یافته است.
تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش
ابتداتمام متغیرهای پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفت تا مشخص آموزش خـردورزی موجـب کـاهش پرخاشـگری واضـطراب دردانـش آموزان دارای افکاراضطرابی می گرددیا خیر.
جهت تحلیل و بررسی همه متغیر ها از تحلیل کوواریانس چند متغیره استفاده شد. برای بررسی ایـن نکتـه کـه آیـا روش مـذکور بـر
پرخاشگری وابعادآن و اضطراب دانش آموزان تأثیر معناداری دارد یا نه از آماره لامبدای ویلکز استفاده گردید.
جدول تأثیرآموزش خردورزی بر کاهش پرخاشگری و اضطراب در دانش آموزان دارای افکار اضطرابی
آزمون مقدار F Dfفرضیه Dfخطا سطح معناداری ضریب اتا توان آزمون
5
جدول فوق نتایج آماره لامبدای ویلکز بر روی ترکیب نمرات پرخاشگری، اضطراب دانش آموزان را ارائه می دهد. بر اساس جدول فوق می توان گفت آماره لامبدای ویلکزدرترکیب خطی نمرات پرخاشگری واضطراب معنادارمی- باشد(.(p<0.05 داده هـای ایـن جـدول نشان می دهدکه پاسخ به موضوع پژوهش مبنی برتأثیرمعنـادارآموزش خـرد- ورزی برترکیـب نمـرات پرخاشـگری واضـطراب مثبـت است. ازنظرآماری تفاوت معناداری درپرخاشگری،اضطراب وابعاد پرخاشگری بین دو گروه گواه و آزمایش وجـود دارد. همچنـین نتـایج نشان می دهد روش آموزشی خردورزی قادراست 86 درصدازتغییرات راتعیین کند.مقدار توان آزمون (1- = 1.0) نشان مـی دهـد
این آزمون توانسته است با توان بسیار بالایی فرض صفر غلط را رد کند. جدول تـاثیر آمـوزش خـرد ورزی بـر
متغیر های وابسته
مندجات جدول فوق نشان دهنده میزان تاثیر آموزش خردورزی بر هریک از متغیرهای پژوهش می باشد. با توجه به مقدار f هر آزمون و توان مربوطه نتایج نشان دهنده تاثیر مثبت این آموزش بر هیجان های منفی بوده و بیشترین تاثیر در اضطراب و افکـار اضـطرابی و کمترین تاثیر درکینه توزی مشاهده می گردد. جهت بررسی فرضیه های پژوهش ازتحلیل کوواریانس تک متغیره استفاده شد.
فرضیه اصلی اول پژوهش: آموزش خردورزی باعث کاهش پرخاشگری دردانش آموزان دارای افکاراضطرابی می شود .
جدول آموزش خردورزی باعث کاهش پرخاشگری دردانش آموزان دارای افکار اضطرابی می شود .
نتایج مندرج درجدول فوق نشان می دهدکه آموزش خرد ورزی درکاهش پرخاشگری دانـش آمـوزان تـأثیر مثبـت دارد.زیـرا مقـدار
f=13.40 درسطح p<0.05 معنادارمی باشدبنابراین پاسـخ سـوال مثبـت اسـت وباتوجـه بـه میـانگین هـای دوگـروه درنمـرات
پرخاشگری می توان استنباط نمودکه روش آموزش خردورزی درکاهش پرخاشگری دانش آموزان دارای افکار اضطرابی موثر است.
همچنین تفاوت اثردوگروه قادراست 41 درصد از تغییرات متغیر پرخاشگری راتعیین کند.مقدارتوان آزمون = 0.93) (1- نشان می
دهداین آزمون توانسته است باتوان بسیاربالایی فرض صفرغلط راردکند .
فرضیه اصلی دوم پژوهش:آموزش خردورزی باعث کاهش اضطراب دردانش آموزان دارای افکاراضطرابی می شود
نتایج مندرج در جدول فوق نشان می دهد روش آموزش خرد ورزی تأثیر قابل قبـول بـر اضـطراب دانـش آمـوزان دارد. زیـرا مقـدار f=55.62 در سطح p<0.05 معنادار می باشد بنابراین پاسخ سوال مثبت است و بـا توجـه بـه میـانگین هـای دو گـروه در نمـرات اضطراب می توان استنباط نمود که روش آموزش خرد ورزی در کاهش اضطراب اثربخش است.
همچنین تفاوت اثردوگروه قادراست 74 درصدازتغییرات متغیراضطراب راتعیین کنند.مقدارتوان آزمـون (1- = 1.00) نشـان مـی دهداین آزمون توانسته است با توان بسیار بالایی فرض صفر غلط راردکند.
6
فرضیه فرعی اول پژوهش:آموزش خردورزی باعث کاهش نشانگان خشم دردانش آموزان دارای افکاراضطرابی می شود .
نتایج مندرج در جدول فوق نشان می دهدکه آموزش خرد ورزی درتغییرنشانگان خشم دانش آموزان دارای افکار اضطرابی تـأثیردارد زیرا مقدار f=20.54 در سطح p<0.05 معنادار می باشد. بنابراین پاسخ سوال مثبت است وباتوجه به میانگین های نمرات نشـانگان
خشم می توان استنباط نمودکه روش آموزش خردورزی درکاهش نشانگان خشم اثربخش بوده است.
همچنین تفاوت اثرقادراست 49درصد از تغییرات متغیرنشانگان خشم راتعیین کند.مقدارتوان آزمون(=0.99 (1- نشان می دهداین
آزمون توانسته است با توان بسیار بالایی فرض صفر غلط را رد کند.
فرضیه فرعی دوم پژوهش:آموزش خردورزی باعث کاهش تهاجم دردانش آموزان دارای افکاراضطرابی می شود.
نتایج مندرج درجدول فوق نشان می دهدکه آموزش خرد ورزی تأثیر ی برتهاجم دانش آمـوزان نـدارد.زیرا مقـدار f=3.64 در سـطح p<0.05 معنادار نمی باشد. بنابراین پاسخ سوال منفی است و با توجه به میانگین های دو گروه در نمرات تهاجم می توان اسـتنباط
نمود که روش آموزش خرد ورزی بر کاهش تهاجم اثربخش نبوده است.
فرضیه فرعی سوم پژوهش: آموزش خردورزی باعث کاهش کینه توزی دردانش آموزان دارای افکاراضطرابی می شود .
نتایج مندرج در جدول فوق نشان می دهد که روش آموزش خرد ورزی تأثیر ی بر کینه توزی دانش آموزان ندارد.زیرامقـدار f=0.75 درسطح p<0.05 معنادار نمی باشد.بنابراین پاسخ سوال منفی است وباتوجه به میانگین های دوگروه درنمرات کینه توزی مـی تـوان استنباط نمودکه روش آموزش خرد ورزی برکاهش کینه توزی اثربخش نبوده است.
فرضیه فرعی چهارم پژوهش: آموزش خردورزی باعث کاهش افکاراضطرابی دردانش آموزان دارای افکار- اضطرابی مـی شـود .دراصـل هدف از ارائه این فرضیه این بوده است که آیا آموزش خردورزی به دانش آموزانی که دارای افکار اضطرابی مـی باشـند موجـب ایجـاد تغییر در سطح افکاراضطرابی آنان می گرددیا خیر.
نتایج مندرج در جدول فوق نشان می دهد که روش آموزش خرد ورزی بر افکار اضطرابی دانش آموزان تأثیردارد.زیرامقـدار f=52.81
درسطح p<0.05 معنادار می باشد بنابراین پاسخ سوال مثبت است و با توجه به میانگین نمرات افکار اضـطرابی مـی تـوان اسـتنباط
