بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش به بررسی درخت خرما در فرهنگ مردم بمپور می پردازیم. خرما یکی از کالاهای استراتژیک استان سیستان و بلوچستان به طور عام و شهر بمپور به طور خاص است. اهدافی که در این پژوهش دنبال می شود. بررسی اهمیت درخت خرما در حوزه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... و همچنین اهمیت سرمایه فرهنگی - واژگان - درخت خرما در فرهنگ غنی مردم بمپور می باشد. در این پژوهش از روش اسنادی همراه با تکنیک فیش نویسی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که درخت خرما در ابعاد مختلف زندگی مردم دخیل است چه در حوزه استراتژیکی / اقتصادی و / در حوزه هنر و فرهنگ و همچنین مسائل هویتی.
مقدمه
مقاله حاضر در خصوص »خرما در فرهنگ مردم بمپور« می باشد و خرما را با رویکرد فرهنگی در جغرافیایی به نام بمپور بررسی می کنیم. بمپور یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان، در منطقه مکران است. بمپور دارای آب و هوای گرم و مرطوب است که دارای تابستانی طوﻻنی و میانگین دمای آن در تابستان از 40 درجه سانتی گراد بیشتر است. بمپور از لحاظ تاریخی یکی از قدیمیترین شهرهای ایران به شمار میرود که براساس کاوشهایی که در اطراف شهر بمپور صورت گرفته است تاریخ پیدایش آن به زمان ساسانیان واشکانیان بر میگردد.
انجام پژوهش »خرما در فرهنگ مردم بمپور« از اهمیت ویژه ای برخوردار است. چرا که رشد صنعت و تکنولوژی، رشد سواد مناطق روستایی، گسترش وسایل ارتباط جمعی، شهرنشینی و ... پیامدهای چون کم رنگ شدن استفاده از واژگان بومی مربوط به خرما را دارد. با نگارش چنین مقالاتی می توان پی برد که زبان بلوچی دارای سپهر وسیعی است. به باور تیلور، سرمایه فرهنگی از مؤلفه های زیادی تشکیل شده است که یکی از مؤلفه های »شمار و دامنه واژگان جامعه« است. با انجام چنین پژوهش هایی می توان شاخص های سرمایه فرهنگی این منطقه را تبیین و درک کرد.
در مورد پژوهش »خرما در فرهنگ مردم بمپور« هیچ گونه پژوهشی صورت نگرفته است. اما مقالاتی مانند »خرما در فرهنگ مردم کرمان« و »واژه ها و اصصلاحات مربوط به خرما در گویش کوتیچی« در فراهم شدن این پژوهش، به عنوان الگو وپِیش زمینه، استفاده شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی خرما در فرهنگ مردم بمپور می باشد و همچنین اهداف فرعی که در این پژوهش دنبال می شود به شرح زیر است.
-1 اهمیت خرما در حوزه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ... مردم بمپور؛
-2 اهمیت زبان بلوچی و تعدد کلمات و واژگان برای درخت - خرما - ؛
-3 اهمیت سرمایه فرهنگی - واژگان - و فرهنگ غنی مردم بمپور.
مواد و روشها - یا روش انجام تحقیق -
در این پژوهش از روش اسنادی همراه با تکنیک فیش نویسی استفاده شده است. در این پژوهش منابعی مانند »خرما در فرهنگ مردم کرمان« و »واژه ها و اصصلاحات مربوط به خرما در گویش کوتیچی« در نگارش این پژوهش، به عنوان الگو پِویش زمینه، استفاده شده است.
نتایج و بحث
مراسمات و باور های مردم بمپور در مورد خرما
-1مهریه زنان،
-2خون بها،
-3فطریه غالب قوت مردم خرما می باشد که براساس قیمت خرما محاسبه می گردد.
-4احادیث و روایت هایی از زندگی پیامبر و حضرت امیر المومنین - ع - در مورد نخل و محصول خرما که از جایگاه خاصی بر خوردار است و حتی افطار قبل از هر چیزی خوردن خرما را ثواب و دارای اجر می دانند با توجه به عقیده عموم این مردم اهل سنت و حنفی می باشند، پایبند ی به سنت پیامبر از جایگاه خاصی برخوردار است و همین که در تمامی افطار ها و سفره ها غذایی در طول ماه رمضان خرما و محصولات و غذایی های که با خرما درست می شود سر سفره یافت می شود.
-5 در طول سال زراعی همیشه خرما از ایام قدیم که تکنولوژی و امکانات انبارداری در اختیار نداشتیمخرما. به طُرق مختلف نگهداری و فرآوردی در خانه های مردم انجام می شد. آنقدر که محصول خرما ارزشمند باشد در گذشته و حال خرما درخرده فرهنگ مردم بلوچ جایگاه خاصی که شمارش درخت خرما »اصله به کار می رود و در فرهنگ مردم بلوچ بُ»ن مَچ« بوده که همین خود از استراتژیک بودن این درخت باغی می باشد. که مهریه زنان که از اهمیت خاصی در اعتقادات ملی یا قومی .....باشد و در نقاط مختلف براساس طلا و نقره ی سنجند.
مثل خون بها و صلح و آشتی افراد و طوایف درخت خرما به عنوان پشتوانه اقتصادی به حساب می آید.که جهت خون بها درختان، باغات نخل می دهند. در کمک های مردمی و همیاری در مسائل مثلجّبار و غیره از محصول خرما و در مسایل مثل زکات، خمس و صدقه به عنوان یک کالای اقتصادی و معامله پایاپا استفاده می شود. نخل خرما نمادی از تعلق خاطر، هویت قومی و قبیله ای فرد بوده و اثبات کننده ریشه و اصلالت فرد و حق مالکیت مالک بوده چرا که برای حقانیت خود در آبادی منطقه و زمین از کاشت درخت خرما در آن منطقه استفاده می شود.
