بخشی از مقاله
چکیده
این مسئله که خرما از محصولات مغذي و مفید در بین میوههاست، از کمتر کسی پوشیده است. نیاز به استفاده از تکنولوژي هاي به روز مورد استفاده در دیگر مناطق تولید کننده، در راستاي تولید این محصول احساس میشود. استفاده از تکنولوژي مزایاي زیر را در بر دارد: تسلط کامل نرم افزاري و سخت افزاري، تامین به موقع منابع، کاهش مصرف انرژي، کاهش ضایعات، کاهش هزینههاي نیروي انسانی، حذف خطاهاي انسانی، کاهش قابل توجه استهلاك تجهیزات در اثر مانیتورینگ سیستم، امکان گزارش-گیري مطالعات و بررسی آماري کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت.
کلمات کلیدي: خرما، صادرات، مکانیزه، محصول
.1 مقدمه
خرما مهمترین میوه در بیش از 30 کشور است و به عنوان منبع انرژي فشرده به آسانی انبار میشود]مطالعه.[ خرما از نظر تغذیهاي منبع خوبی از پتاسیم آهن و ویتامینها است.[5] ایران از تولید کنندگان این محصول است. امروزه با افزایش جمعیت و افزایش نیاز به غذا، نیاز است تا تولید و صادرات افزایش یابد، براي رسیدن به این هدف لازم است تا دانش تولیدکنندگان محلی نسبت به فناوريهاي نوین در کشت و مدیریت خرما به طور نمونه انتخاب گونههاي پر محصول، استفاده صحیح از کودها، زمان و روش مناسب گرده افشانی، برداشت، خشک کردن، درجه بندي، دسته بندي، انتقال و فروش در رابطه با محصول مورد نظر مورد توجه قرار گیرد.[5] از خرما 20 مرتبه در قران نام برده شده است و 300 حدیث مستقیم در مورد خرما و مزایاي آن از حضرت رسول در منابع در دسترس است.[4] در این مطالعه به مرور کوتاهی بر گزارشات تهیه شده از وضعیت خرماي کشورهاي مصر، عربستان، فلسطین اشغالی و ایران پرداخته شده است. تولید جهانی خرما در سال 2013 به شرح زیر می باشد.[2]
.2مصر اولین تولید کننده خرما
مصر اولین تولید کننده محصول خرما در سال 2013 شناخته شده است. گزارش شده است که مصر اولین کشوري بوده است که مهندسی هیدرولیک و آبیاري نظامند را در کشاورزي بکار گرفته است. با اینکه کشاورزان مصري سابقه طولانی در ابیاري دارند، کشاورزان براي آبیاري محصولات خرما از روش جوي پوشتهاي در زمینهاي قدیمی استفاده میکنند - به صورت مرسوم از حوضچههاي کوچک با ابعاد 10 متر مربع استفاده میشود - . علاوه بر دیگر روشهاي آبیاري مورد استفاده اخیرا از آبیاري قطرهاي براي مبارزه با کم آبی استفاده میشود. تقریبا 47 درصد کل کشت و 35 درصد از درختان بارور خرما به روش حوضچهاي آبیاري میشود.
در مطالعه خرماي مصر ذکر شده است که افزایش تناوب آبیاري موجب محصول بزرگتر، باکیفیتتر و با محتواي آب بالاتر میشود. گرده افشانی نیز به صورت دستی انجام میشود. بردارنده مکانیکی براي خرما در مصر به ندرت مورد استفاده قرار میگیرد - از نردبانهاي چوبی استفاده میشود - . خرما در سه گروه نرم 5/43 - درصد - ، نیمه خشک 19 - درصد - و خشک 5/2 - درصد - تولید میشود. محصول تازه تنها در فصل برداشت عرضه میشود و محصول خشک در جعبههاي سنتی بستهبندي میشود. دماي نگهداري محصول صفر تا 4 درجه سانتیگراد است. علاوه بر محصول خرما صنایع دستی، مبلمان و وسایل منزل نیز تهیه میشود.[2]
مرکز تحقیقات ملی و مرکز تحقیقات کشاورزي بر روي هاضمهاي بیوگاز، نیروگاههاي احتراق زیست توده و گازیفایرها مطالعه می کند. با توجه به این مسئله که مصر در سطح وسیعی کشت خرما دارد، زیست توده خرما گزینه خوبی براي مواد پایه تولیدات انرژي بیو خواهد بود. خرماي مصر با تولید 300 هزار تن در سال پتانسیل تولید 150 هزار متر مکعب اتانول در سال را دارد. با توجه به گزارش موجود نیاز است طرحی ترکیبی از روشهاي مرسوم و مدرن در جهت انتشار، حفاظت، توسعه ژنتیکی و کنترل بیماري و آفات براي رسیدن به کشت اقتصادي برنامهریزي شود. لازم است روشهاي مدرن در حالی که به صنعت کشت خرما ارائه میشود، کشاورزان نیز در این راستا آموزش ببینند.[2]
.3ایران از تولید کنندگان اصلی خرماي جهان
در ایران خرما، مهمترین محصول بعد از پسته به شمار میرود. خرما در ایران در شرایط آبوهوایی کمربند جنوبی رشد می-کند. طبق گزارش جهاد کشاورزي 98 درصد خرماي ایران در جنوب کشور قرار دارد. طبق گزارش فائو در سال 2014 ایران بعد از مصر و عربستان سومین تولید کننده خرما بوده است. علاوه بر برداشت در سطح وسیع، تولیدات بالا و سازگاري بالاي کشت، مقادیر صادرات محصول در سالهاي اخیر رضایت بخش نبوده است. از مشکلات موجود در این زمینه میتوان به موارد زیر اشاره کرد: کشت و برداشت سنتی، ارقام با عملکرد پایین، تجهیزات سردخانهاي ناکافی، سیستمهاي بسته بندي سنتی، هزینههاي بالاي بازاریابی، دانش فناوري اندك تولید و صادرات، سرمایه گذاري ناکافی توسط بخش خصوصی، رقابت بازارهاي جهانی، روشهاي تبلیغاتی غیر موثر. مرکز تحقیقات خرما و میوههاي گرمسیري ایران تحقیقات خود را در سال 1993 روي برنامههاي ملی آغاز کرده است و هفت گروه تکنیکی تحت نظر وزارت کشاورزي از سال 2009 کار خود را با اهداف زیر شروع کردند: اصلاح نباتات، شیوههاي فنی کشت، گیاه پزشکی، آبیاري، تغذیه، مکانیزاسیون، سیستم فراوري و بستهبندي، سیاستهاي مدیریتی.[5]
در ایران بیشتر ارقام به صورت سنتی کشت میشوند. گرده افشانی به دو صورت مصنوعی - سه روش - و طبیعی انجام میشود و در جنوب و جنوب غرب گرده افشانی به صورت طبیعی صورت میگیرد. گرده افشانی به صورت مصنوعی با ابزار - گرده افشان مکانیکی یا گرده افشان الکتریکی - انجام میشود که بسته به نوع آن به یک یا دو نیروي کارگري نیاز دارد. مخزن گرده افشان علاوه بر گرده محتوي مواردي از جمله است. Talcum powder، سبوس گندم، بقایاي شاخههاي زمینی که کاملا مشابه دانههاي گرده باشند و تاثیر منفی روي دسترسی به گرده یا جوانه زنی نداشته باشند. ایران اولین دارندههاي منابع ژنتیکی از خرما - تاسیس - 1960 است. اولین بافت کشت در ایران تحت نظر وزارت کشاورزي در سالهاي 1990-1988 انجام گرفت. از موارد توسعه سریع عملیات پس از برداشت - همه مراحل - به صورت مکانیزه به تاسیسات مجهز در اهواز - - 2010 میباشد؛ قسمت پایلوت این تاسیسات شامل سردخانههاي ذخیره مطابق با استانداردهاي جهانی، ماشینهاي شستشو و خشک کن، دستگاه شیره خرما ساز میشود.[5]
هرچند میوهها هنوز هم به روش هاي مرسوم برداشت میشود ولی عملیات برداشت رشد سریعی در توسعه داشته است. بعد از برداشت مراحل زیر به ترتیب انجام میشود: ضد عفونی کردن - متیل بروماید - - جایگزین شده با اشعه گاما در انبار -انبارمانی 9ماه - ، شستشو - ماشینهاي اتوماتیک-خشک کردن با جریان هواي گرم - ، دستهبندي - نیروي انسانی و تسمه نقاله - . محصولات بدست آمده از خرما به شرح زیر میباشد: شیره خرما - - Paste، خرما قالبی - - Extruded، خرماي تکهاي - - Diced، پودر خرما - - Powder، مخمر - - yeasts، عسل خرما - - honey، سیروپ - - syrup ، پنیر خرما - Sago - ، کیک فشرده - Press . - cake بیشتر خرماي ایران به طور مستقیم و بدون هیچ فراوري یا مقدار کمی فراوري به مصرف میرسد. مقادیر خرماي فراوري شده به سرعت در حال افزایش است. میزان مصرف و نوع مصرف محصول خرماي ایران در جدول 1 آمده است.[5]
