بخشی از مقاله
چکیده
صنایع دستی شناسنامه فرهنگی اقوام ایرانی است و میتواند نقش ارزنده ای در امر صادرات و توسعه پایدار ایفا کند.سرزمین ایران با ارایه بیش از 250 رشته از محصولات صنایع دستی، بیشک از این حیث غنی است. اما بسته بندی محصولی نظیر آثار هنری صنایع دستی کاری پیچیده است زیرا ناگزیر باید درخور شأن و منزلت این هنر-صنعت باشد. به طور کلی مقوله بسته بندی و مباحث مربوط به آن، در ارایه کالا از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. امروزه این موضوع به صورت یک مبحث حرفهای و کاملاً تخصصی در سطح جامعه تولیدکننده، عرضه کننده و مصرف کننده ایفای نقش می کند، به طوری که فرم، شکل، رنگ و عواملی نظیر آن از کارکردهای پیچیده و متنوعی برخوردار شده و هر یک میتواند به منزله نیرویی مؤثر بر مخاطب در امر بازاریابی و فروش نقش مهمی بر عهده گیرد.
تبیین چگونگی بسته بندی صنایع دستی از اهداف اساسی این نوشتار میباشد که از طریقه مطالعه بر روی بسته بندی گروه بافته ها، نظیر »گلیم و فرش دستباف« دنبال میشود. پرسش اصلی در این پژوهش یافتن نوع بسته بندی جهت محافظت و سهولت در امر حمل و نقل و از سوی دیگر ایجاد ظاهری جذاب برای این کالاها است. جامعه آماری تحقیق گروه دست بافته های سنتی نظیر فرش و گلیم است و به موازات آن مصاحبه با برخی از تجار صاحب تجربه در این زمینه می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی است.
نتیجه حاصله حاکیست که بسته بندی مناسب برای اینگونه دست بافته ها در یک نگاه کلی با رعایت قوانین مربوط به بسته بندی که شامل نام و نشان، انتخاب لوگو، رنگ، تصویر، نوشتار و طراحی بسته بندی است. به نحوی که بسته بندی با رعایت اصولی نظیر شناسنامه فرش و گلیم، تبلیغات برند، شماره تماس و بسیاری اطلاعات دیگر ضمن ورود به بازار جهانی بتواند نقش مهمی در امر صادرات و توسعه پایدار ایفا کند.
-1 مقدمه
مقوله بسته بندی علاوه بر محافظت از کالا، امروزه به عنوان یکی از ابزارهای فعال و با اهمیت در حلقه تولید، فروش، بازاریابی و حمل و نقل محصول به شمار می رود. این نیاز صنعتی جهان امروز به لحاظ شیوه های گسترده ای که در ساخت و ارائه آن انجام می شود از یک سو و تنوع مواد به کار رفته از سوی دیگر تنوع سلیقه مشتریان و تغییر عادات رفتاری حاکم بر جوامع صنعتی، ذائقه خریدار را دستخوش تحول گردانیده است و گاهی جایگاه بسته بندی بالاتر از خود محصول بسته بندی شده مطرح می شود. محصولات صنایع دستی، مطابق با نیاز ارائه کالا همچون سایر محصولات در حوزه بسته بندی وارد گشته و به لحاظ آن که محصولی دست ساز می باشد و ریشه در تاریخ و فرهنگ و هویت یک کشور دارد، سزوار است که تلاش مضاعفی در این راستا انجام پذیرد. در این گفتار سخن ما بر محور فرش دستباف و بسته بندی مناسب آن می باشد و پرسش های اصلی از این قرار است:
· آیا بسته بندی به روش سنتی جوابگوی ارائه این کالا در بازارهای جهانی امروز می باشد؟
· آیا می توان بدون توجه به روش های نوین بازاریابی و جلب مشتری به تجارت فرش دستباف ادامه داد؟
· چه قدم هایی در جهت حفظ هویت این کالای ارزشمند که هم دست بافته است و هم دارای پیشینه فرهنگی می توان برداشت؟ اگر چه در سال های اخیر توجه دست اندرکاران حوزه میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی به اهمیت این حوزه جلب شده است، به نظر می رسد تحقیق در زمینه ارائه بسته بندی فرش دستباف در بازارهای جهانی و حفظ جایگاه رفیع آن از اولویت خاصی برخوردار می باشد. اجرای صحیح و ارائه بسته بندی مناسب در کشورهای مقصد، جذاب بودن بسته بندی و جلب اعتماد مشتری با ارائه فرش دستباف با کیفیت بالا، تبلیغی است برای این کالای فرهنگی و گامی است مؤثر در امر صادرات و توسعه پایدار.
-2 تاریخچه بسته بندی
مطالعه در تاریخ حاکی از آن است که بسته بندی از آغاز با زندگی بشر همراه بوده است. بر طبق نیاز انسانهای اولیه برای محافظت، جمع آوری غذا و حمل ونقل آن به محل های استقرارشان نیاز به »ظرف« داشته اند. از این رو نخستین بسته بندی ها شکل گرفتند ابتدا. برگها به عنوان ظروف اولیه مورد استفاده قرار گرفتند و بعدها در اشکال دیگر به طوری که آماری 8000 ساله از بسته بندی در دست است که به صورت ظروف ساخته شده از حصیر و ظروف گلی و لعابی زمخت در بین النهرین و مصر کاربرد داشته است. - جعفریان، - 94
در ایران، کشف ظرف ها و اشیاء گوناگون توسط باستان شناسان از مدنیت های مختلف ایرانی و ملتهای پیشا ایرانی، مجموعهای از نقش و نگارها با اهداف ارتباطی همچون »برکت« می باشد. - کلهر، - 1394 پس از آن در ظروف مکشوفه در تپه سیلک و سایر نقاط با نقاشی های بسیار مفصل، سلیقه ای جدید را منعکس میسازد و آن نفرت از خلاء است. - گریشمن، - 1350 در دوره های بعدی از مهرهای استوانه ای به عنوان نشان کالاها استفاده شد.
بسته بندی به عنوان یک پدیده و به شکل امروزی نزدیک به دو قرن است که در پاسخ به تقاضای تجاری پدید آمده است - خالدی،. - 90 بسته بندی، به عنوان تکنولوژی جدید در قرن نوزدهم پدیدار گشت و تولیدکنندگان را قادر ساخت تا محصولات خود را در قالبهای از پیش تعیین شده به فروشگاه ها عرضه کنند. - جایلر، - 1394 بسته بندی محصول دگرگونی در اندیشه و ضرورتهای اجتماعی است. امروزه منظر جهان از طریق بسته بندی به ما منتقل میشود و بسته ها حاوی و حامل شکل هستند و روایت های نو پدید از زبان انسان معاصر را به نمایش می گذارند. - کلهر، - 1394
