بخشی از مقاله
چکیده
خلاقیت، یکی از مسایل بسیار مهمی است که اغلب از سوي والدین، معلمان و خویشاوندان نزدیک فرد مورد توجه قرار نمی گیرد. چه بسیارند کودکان خلاقی که با نادیده گرفتن علایق و سلایق آنان استعداد بالقوه ي آنان با بی توجهی و ایجادمحیطی نامناسب باعث از بین رفتن خلاقیت و انگیزه ي کودکان در محیط خانواده، بخصوص مدرسه می گردد. لذا در این مقاله سعی شده است که ابتدا ویژگی هاي کودکان خلاق و راهکارهاي افزایش کودکان و عوامل از بین برنده ي خلاقیت بیان شود.باشد که مورد بذل و توجه خوانندگان قرار گیرد.
واژه هاي کلیدي:خلاقیت، شکوفایی، تحکیم انگیزش، شیوه هاي دموکراتیک، اعمال مستبدانه
-1 مقدمه
خلاقیت بزرگ ترین و اثرگذارترین قسمت از وجود هر انسان است که خدا در وجودش قرارداده داده است. رشد و تکامل جوامع، زاییده ي انسان هاي خلاق جهان در طول تاریخ می باشد.خلاقیت عرصه ي گسترده اي دارد. از ساده ترین نقاشی گرفته تا ماهواره هاي پیشرفته اي که به فضا پرتاپ می شوند. خلاقیت برآیند فعالیت هاي ذهنی و شخصی فرد بوده و به تولیدات و آثاري منجر می شود که نو و بدیع بوده، خاصیتی متکامل داشته و با واقعیت ها، منطبق بوده و در نهایت به سود جامعه ي بشري هستند. بهترین زمان براي پرورش خلاقیت از 3 تا 12سالگی است. زیرا کنجکاوي و انرژي زیاد در کودك، همچنین داشتن دنیاي کوچک و ساده انگاري، می تواند بهترین محرك براي جستجو و تجربه ي آنان باشد.
-2 نقش خانواده در رشد خلاقیت
خانواده یکی از عوامل بسیار مهم در رشد و پرورش کودکان محسوب می گردد که نقش مهمی در شکوفایی خلاقیت هاي کودکان دارد. در واقع والدین از طریق درگیر شدن در فعالیت هاي خلاقانه، در رشد خلاقیت کودك سهیم هستند. خانواده هاباید فرصت هاي لازم را براي سوال کردن، کنجکاوي و کشف محیط به کودکان بدهند و هرگز این نیاز آنان را نادیده نگیرند. زمینه رشد خلاقیت در خانه زمانی فراهم می شود که به کودکانتان فرصت تجربه بدهید و به آنها به عنوان یک فرد احترام بگذارید، از نظر عاطفی در حد اعتدال به آنها نزدیک شوید و بر روي ارزش هاي اخلاقی و نه قوانین خاص تاکید نمایید.
از آنجا که کودك حساس ترین مراحل رشد خلاقیت را در محیط خانه سپري می کند، محیط مناسب خانوادگی، شیوه و نگرش هاي صحیح فرزندپروري در رشد و شکوفایی خلاقیت سهم مهمی ایفا می کند. براي ظهور خلاقیت راه هاي زیادي در شیوه هاي فرزندپروري وجود دارد که می تواند باعث ظهور یا محو خلاقیت شود.نحوه تربیت و استفاده از شیوه هاي دموکراتیک یا مستبدانه، اعمال نحوه انضباط و شیوه ابراز محبت، هرکدام به نوعی درپرورش سرکوب خلاقیت کودکان موثر است. اساسا پرورش عنصر انگیزشی خلاقیت باید در بستر خانواده صورت گیرد. زیرا، مستعدترین محیط براي شکل دهی آن محیط کلامی و نظام تربیتی و رفتاري خانواده است.
کودك اوقات زیادي را در خانواده سپري می کند، بنابراین طبیعی است که بیشترین تاثیر را نیز از آن بپذیرد.بیان این نکته از آن روست که بگوییم هر چند می توان در محیطی غیر از خانواده - آموزشگاه یا جایی دیگر - به تقویت عناصر انگیزشی خلاقیت مبادرت ورزید، اما تاثیر این عوامل به اندازه و اهمیت خانواده نیست. پس بهتر است که هدایت ها و روش هاي اتخاذ شده محیط دوم یعنی " محیط یادگیري " به محیط نخستین یعنی خانواده نیز انتقال یابد و در آنجا هم موردتمرین و تقویت قرار گیرد، این انتقال زمینه هاي تثبیت و تحکیم انگیزش خلاقانه را بیش از پیش فراهم آورد.
-3 ویژگی هاي کودکان خلاق
-کودکان خلاق اغلب با آب و تاب حرف می زنند. ذکر جزییات یک ماجرا و تشریح آن توسط کودك، می تواند نشانه قدرت خیال و تصور زیاد باشد.
-دقت و توجه شدید در گوش دادن، مشاهده کردن یا انجام دادن کاري دارند.
-شور، نشاط و فعالیت جسمانی دارند.
-در صحبت هاي خود از مقایسه استفاده می کنند.
-عادت به بازرسی منافع مختلف دارند.
-با دقت با اشیا و پیرامون خود می نگرند.
-اشتیاق به صحبت کردن درباره کشفیات با دیگران دارند.
-توانایی ابداع بازي هاي جدید و تغییر در بازي ها دارند.
-کنجکاوي زیادي براي سر درآوردن از امور دارند.
-در گفتار خود جسارت زیادي دارند.
-سوالات عجیبی طرح می نمایند.
-و . . .
-4 راهکارهایی براي افزایش خلاقیت کودکان
مهمترین مساله بعد از تشخیص خلاقیت در افراد، حفظ و چگونگی پرورش آن است. براي ایجاد خلاقیت هوش،استعداد و تلاش لازم است. اما کافی نیست، باید زمینه ایجاد خلاقیت یعنی لذت و رضایت خاطر را نیز فراهم کنیم.
-1-4 براي رسیدن به این هدف می توان از راهکارهاي زیر بهره برد:
-هرگز کودك را تحقیر نکنیم، کودکی که احساس حقارت می کند هرگز دست به خلاقیت نمی زند.
-محیطی مناسب براي انجام کارهاي خلاقانه کودك فراهم کنیم.
- امکانات و وسایلی در اختیار کودك قرار دهیم تا به کمک آنها خلاقیت هاي خود را ابراز نمایند. به عنوان مثال وسایل نقاشی،موسیقی، طراحی و . . .
-کارهاي خلاقانه کودك را تشویق کنیم و آنها را در معرض نمایش قرار داده و از ارزیابی بیش از حد انان خودداري کنیم.
- به عنوان بزرگسال، خود به انجام کارهاي خلاقانه بپردازیم. و اجازه دهیم کودکان شاهد کارهاي خلاقانه مان باشند.
-به شیوه هاي آموزشی در خانواده بیشتر توجه داشته باشیم.
-براي کارهاي خلاق دیگران ارزش قائل شویم.
- 2-4 عوامل از بین رفتن خلاقیت و انگیزه کودکان در محیط خانواده
-عدم آشنایی والدین با مفهوم واقعی خلاقیت
-تاکید بیش از حد والدین بر هوش و حافظه کودك
-ایجاد رقابت میان کودکان
-تاکید افراطی بر جنسیت کودك
-قرار دادن قوانین خشک ودست و پاگیر در منزل
-انتقاد مکرر از رفتارهاي کودك
-بیهوده شمردن تخیلات کودك
