بخشی از مقاله
چکیده:
در این مقاله ابتدا خلاقیت و عناصر تشکیل دهند آن و سپس چگونگی بهرهگیری از این عناصر جهت هدایت و پرورش توانایی خلاقیت،موردبحث قرار میگیرد؟روش تحقیق توصیفی-کتابخانه ای هست،پژوهش حاضر به بررسی چند سؤال اساسی میپردازد،که عبارت است از:خلاقیت را چگونه میتوانیم به دانش آموزان انتقال بدهیم و برای تقویت خلاقیت چه راهکارهایی وجود دارد؟و نتیجه تحقیق حاکی از آن است که - 1بین تدریس معلم با شکوفایی خلاقیت دانش آموزان رابطه وجود دارد. - 2 بین محتوای کتب درسی با شکوفایی خلاقیت دانش آموزان رابطه وجود دارد - 3بین استفاده معلمان و دانش آموزان از مواد و وسایل آموزشی با شکوفایی و خلاقیت دانش آموزان رابطه وجود دارد. - 4بین ارزشیابی کردن از دانش آموزان و شکوفایی خلاقیت آنها رابطه وجود دارد.دستاورد این است که بازیهای فکری ،افزایش دانش ، تجربه و روحیه پرسش گری راههایی است که باعث ایجاد و پرورش خلاقیت در مراکز تربیتمعلم میشود.
کلیدواژه: خلاقیت ،تفکر ،تربیتمعلم، واگرا
مقدمه:
با پیشرفت روزافزون دانش وفنّاوری و جریان گسترده اطلاعات، امروزه جامعه ما نیازمند آموزش مارت مایی است که با کمک آن بتواند همگام با توسعه علم و فناوری بهپیش برود .هدف باید پرورش انسان مایی باشد که بتوانند بامغزی خلاق با مشکلات روبرو شده و به حل آنجا بپردازند .بهگونهای که انسان با بتوانند بهخوبی با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و با بره گیری از دانش جمعی و تولید افکار نو مشکلات را از میان بردارند. تمدن بشر مرهون اندیشه خلاق آدمی بوده است دوام آن نیز بدون بهرهگیری از خلاقیت غیرممکن خواهد بود،که عالیترین عملکرد ذهن انسان محسوب میشود.در شرایط کنونی خلاقیت نه یک ضرورت،بلکه شرطی برای بقاست.
بنابراین،لازم است نظام آموزشی بر تربیت و پرورش افرادی تأکید کند که به حل خلاق مسائل پیش بینیناپذیر قادر باشند - کاظمی، - 1387 اینکه ما در آستانه ورود به عصر غیرمعمول،غیرقابلپیشبینی یا عصری که درستترین پیش بینی آن است که هیچ پیشبینی درست از کار درنخواهد آمد،قرار داریم و آن را عصر خلاقیت،نوآفرینی و نوآوری و عصر تولید فکر و ایده و اندیشه نامیدهاند.و با توجه بهسرعت بالای تغییر و تحول و تولید سریع اطلاعات جدید،مسائل کنونی و آینده یک ملت را دیگر نمیتوان با راهحلهای کهنه دیروز حل کرد.برای روبه رو شدن با تحولات شگفتانگیز قرن بیست و یکم،و تصمیمگیری مناسب و حل مسائل پیچیده و تبدیل تهدیدها به فرصت،باید به طور فزایندهای به مهارتهای تفکر خلاق مجهز شویم.
چون سرعت تغییر و تحولات هرگز به این شتاب نبوده است، معلوم نیست نسلهای آینده که سازندگان جوامع آینده هستند چه مسائل،مشکلات و چالشهایی را پیش رو خواهند داشت.بنابراین باید کودکان و نوجوانان که آیندهسازان هر مملکتی هستند،طوری تربیت شوند تا بتوانند پاسخگوی تغییر و تحولات محیط و اجتماع پرتلاطم آینده باشند امروزه پرورش و تولید فکر،اندیشه و ایده والاترین هدفی است که سرلوحه هر نظام فکری و تعلیم و تربیت هر قوم و ملتی هست.امروزه آرزو و هدف ملتها داشتن انسانهای متفکر،متعهد،مبتکر و با اندیشههای والاست،تا از طریق آنها بهترین شرایط زندگی فردی و اجتماعی،اقتصادی و سیاسی را فراهم آورند - داوری اردکانی،. - 1375
تعریف خلاقیت:
عبارت است از فرآیند حس کردن مسائل یا کاستی های موجود در اطلاعات،فرایند سازی درباره ی حل مسائل،رفع کاستیها،ارزیابی و آزمودن فرضیهها،بازنگری و باز آزمایی آنها و سرانجام انتقال آنها به دیگران.خلاقیت شامل تولید چیزی است که هم اصیل باشد و هم ارزشمند. ونشان گرفته از فرآیندهای خودآگاه و ناخودآگاهانسان هست. نوفهامی و ساخت ایدهی نو و تازه تمام جوهره خلاقیت است.یک دیدگاه علمی محصولات تفکر خلاق گاهی اوقات به تفکر واگرا ارجاع داده میشود.خلاقیت نیاز به حضور همزمان تعدادی از ویژگیها از قبیل هوش،پشتکار،غیرمتعارف بودن و توانایی تفکر به سبکی خاص دارد.خلاقیت خودکار و بهابرگ زحمت و تلاش است.و غال با همچون تصورات ذهنی خودانگیخته به وجود میآید.برای آن مراحلی توسط معلم هولت زو والاس پیشنهادشده است:-1آمادگی -2دوره نهفتگی -3الهام -4تحقق خلاقیت عبارت است از بهکارگیری تواناییهای ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید.
طبقههای خلاقیت:
1 - تعریف خلاقیت بر پایهی شناخت و بینش که به فرآیندهای عالی ذهنی همچون ادراک ،تفکر ،انگیزش، زبان،بینش،حافظه و خبر پردازی اطلاق میشود.
2 - تعریف خلاقیت بر پایهی ویژگی های شخصیتی همچون اعتمادبهنفس،خلقوخو،مزاج،قدرت سازگاری،عادات و منش فرد هست.
- 3تعریف خلاقیت برحسب شرایط محیطی و بعد اجتماعی.
- 4تعریف خلاقیت بر پایهی تولیدات علمی مانند کتب و تولیدات صنعتی.
- 5 تعریف خلاقیت بر مبنای یک اکوسیستم که همهی اعضا و همه جنبهها در تعامل با یکدیگر موجب خلاقیت میشود.
- 6 تعریف خلاقیت بر مبنای تازگی،تناسب و ارزش - 7 تعریف خلاقیت بر پایهی اکتشاف
جایگاه و ضرورت خلاقیت و نوآوری:
دنیایی که ما در آن به سر میبریم، با تمام دنیاهای پیشین در تمام طول تاریخ بشر متفاوت است.ازآنرو که با رویدادها و مشکلهای بحرانزا و بیسابقه دستبهگریبان است؛زیرا ابعاد مکانی و زمانی مشکلها بیسابقه است:بعد مکانی تمام سیاره زمین را دربرمی گیرد و بعد زمانی هم تا روزگار نسلهای آینده ادامه مییابد.تصمیم و عمل ما چون میراثی برای زادگانمان باقی خواهد ماند،و تاوان اشتباه یا کوتاهی پدران،معلمان،مربیان و ... جامعه امروز را در تربیت افرادی خلاق،مبتکر و نوآور،فرزندان جامعه فردا خواهند پرداخت - وکیلی، - 89ضمن اینکه نسل جوان نسل کنجکاو ،جویا و تشنه حقایق است.تأمین این نیاز با توقف، روزمرگی و ایستا بودن میسر نمیگردد.بلکه باوجود فضای باز، آزاداندیشی سالم،ایجاد فضای پرسش و پاسخ علمی و منطقی و گشایش مسیر رشد دستیافتنی است.
