بخشی از مقاله
چکیده
رمانتیسم، به عنوان یک مکتب ادبی، بیش از دیگر مکاتب در شعر عربی قابلیت انطباق با دستاوردهای شاعران دارد. این مهم از آن رو است که بن‌مایه‌های رمانتیستی مهواره در شعر این حوزه وجود داشته است. لذا شعر معارص را می‌توان بر اساس خوانش خاص خود در بسیاری از جهات با استفاده از حمورهای رمانتیسم مورد بررسی قرار داد. در نوشته حارض برآنیم تا خوانش رمانتیستی از جمموعه شعری عربی، رسودة شاعری ایرانی ارائه دهیم؛ این جمموعه، در فرم و قالب، متاثر از نوگرایی رمانتیک‌ها و رها از قیود نظام سنتی است و در حمورهای معنایی نیز بسیاری از مؤلفه‌های رمانتیسم را در آن می‌توان جست. نتیجه به دست آمده نشان می‌دهد خوانش مسلط رمانتیسم در معک الی األبد عموما حتت تأثرر تاماات عاشقانه و احساسات شاعر است و این وجوه از رمانتیسم وجه غالب و مؤثر در پردازش دیگر حمورها است.
واژگان کلیدی: رمانتیسم، معک الی األبد، شعر معارص، مریقادری.
-1مقدمه:
شعر معاصر عربی و فارسی، بیش از هر دوره‌ای خویشتن را در ارتباط با آخرین تحوالت ادبیات جهانی می‌بیند. این اتفاق از اواسط قرن بیستم تا کنون به شکل برجسته‌تری رخ نموده است و شاعران با توجه به ظرفیت‌های موجود و میراث کهن فکری همواره برآنند تا پیوندی محکم بین آثار خود با شعر و دستاوردهای هنری جهان معاصر برقرار کنند. از جملة این تالش‌ها بهره‌گیری از اندیشه‌ها و فرم‌های مطرح شده در مکاتب ادبی جدید است.مکتب رمانتیسم از جمله اولین مکاتبی است که شاعران عربی و فارسی خود را در معرض استفاده از مبانی آن قرار دادند. این مکتب به خاطر قرابت بسیاری که با پیشینة ادبیات کهن عربی و فارسی دارد بسیار مورد استقبال قرار گرفت و امروزه، گرچه شکل دقیق آن در دو حوزه زبانی تا حدودی دچار تغییر و دگردیسی شده است، اما کماکان شعر بسیاری از شاعران را می‌توان بر اساس مبانی آن خواند و مورد بررسی قرار داد.
یکی از آثاری که قابلیت خوانش بر اساس مبانی مکتب رمانتیسم را دارد، مجموعه شعری «معک الی األبد» است. این اثر که سردوة شاعری ایرانی است در پیوندی عمیق بین احساسات شرقی و جلوه‌های رمانتیستی است. زبان این مجموعه عربی است و البته قابل ذکر است که دو حوزة زبانی عربی و فارسی، به علت پس‌زمینه‌های مشترک فکری و فرهنگی، تا حد بسیاری به شکلی مشابه از جریان رمانتیسم متأثر شده‌اند. به همین علت نباید در خوانش رمانتیستی اثر حاضر تفکیکی بین ملیت شاعر و زبان سرایش قائل شد. به ویژه این که شاعر خود در ابتدای دیوان وجه تمایزی بین دو زبان برای خود متصور نیست.
در نوشتة حاضر نویسنده بر آن است تا ابتدا تعریفی از رمانتیسم ارائه کرده، کلیاتی را در این باب به اختصار شرح دهد پس از آن، حضور این مکتب ادبی را در حوزة زبان عربی مورد بررسی قرار دهد. گزارشی کوتاه از مجموعة معک الی األبد و در ادامه بررسی مهم‌ترین محورهای مضمونی دیوان که قابلیت خوانش بر اساس محورهای معنایی رمانتیسم را دارد به عنوان بدنة تحقیق حاضر مورد توجه است.اصلی‌ترین پرسشی که مقالة حاضر در پی پاسخگویی بدان است این که چه محورهایی در مجموعه مورد بحث، قابلیت خوانش بر اساس چارچوب‌های معنایی رمانتیسم را دارد و میزان تطابق یا عدم انطباق هر کدام با معیارهای مورد نظر چگونه است؟
1-1پیشینة تحقیق:
درباره مجموعه معک الی األبد تا کنون کاری پژوهشی صورت نگرفته است، اما درباره شاعر این مجموعه، مقاله‌ای تحت عنوان القیم الرتبوية فی شعر السید فضل اهلل مریقادری من خاال کتابه ومضاة احلياة به قلم مشترک اسحاق رحمانی و ندا قیاسی نوشته شده است. این مقاله در اولین همایش ملی جایگاه فارس در زبان و ادبیات عربی ارائه و در مجموعه مقاالت به چاپ رسیده است. نویسندگان در این مقاله کوشیده‌اند با تمرکز بر دفتر شعری «ومضات احلياه» شاعر به دیدگاه‌های تربیتی مطرح شده در آن بپردازند؛ پرداختن به فضائل اخالقی و نکوهش رذائل مطرح شده در این دفتر، مورد توجه بوده و نتیجه حاصله نشان می‌دهد که ادبیات مندرج در این مجموعه، ادبیاتی متعهد به دغدغه‌های انسانی است و شاعر از ظرفیت‌های اندیشه و زبان برای تحقق این هدف بهره گرفته است. - رحمانی و قیاسی،1394،ج2،صص - 563-576
-2بحث
1-2رمانتیسم - کلیات و تعاریف - :
کلمه رمانتیسم به عنوان یک نظریة ادبی، مکتب ادبی و متد فکری به کلمة Romance فرانسوی به معنای قصه و روایت واقعی یا خیالی برمی‌گردد؛ این واژه به مفهوم خیالی‌اش فقط در قرن هفدهم وارد ادبیات انگلیسی گردید و هر معنایی را که با خیال گسترده و عشق سوزان مرتبط بود در بر گرفت. این معنا از رمانتیسم، معنای غالب در اروپا بود، اما از قرن هیجدهم اروپاییان با نگاهی ژرف توأم با احترام به مفهوم رمانتیسم می‌نگریستند تا آن‌جا که آن را در ارتباط با تأمل فلسفی عمیق پیرامون هستی و زندگی و طبیعت تلقی می‌کردند. آنها اندیشه آمیخته با مفهوم اندوه را در دریافت انسانی از حقیقت
