بخشی از مقاله
چکیده
در محیط نامطمئن و متغیر کنونی که سازمان ها در آن مشغول فعالیت هستند، یکی از مهم ترین عوامل بقاء و پیشرفت، چابکی آن ها است. ویژگی اساسی این محیط تغییر و عدم اطمینان است. چابکی در پاسخ به این سؤال است که سازمان ها در این محیط، چگونه باید عمل کنند تا بتوانند ضمن حفظ موقعیت خود، از تغییرات، بیشترین منفعت را کسب کرده و پیشرفت کنند. امروزه بسیاری از سازمان ها و شرکت ها با رقابت فزاینده پایدار و نامطمئنی روبه رو هستند که به واسطه نوآوری های تکنولوژیکی، تغییر محیط های بازاری و نیاز های در حال تغییر مشتریان، شدت یافته است .در این مقاله به بیان تعریف ها، ویژگی ها و مضامین کلیدی پارادایم چابکی پرداخته می شود تا مقدمه ای برای تلاش ها و پژوهش های آتی محققان و دست اندرکاران اجرایی باشد.
.1مقدمه
دنیای معاصر دنیای تحولات و تغییرات مداوم و عصر بی ثباتی هاست که بر سازمان ها تاثیر عمیقی دارند. از این رو، ضرورت دارد سازمان برای حفظ حیات خود، با تغییراتی که سازمان را با تهدید مواجه می کند تطبیق یابد. در بازارهای رقابتی، نیاز به توسعه و بهبود انعطاف پذیری و نیز پاسخ گویی سازمان وجود دارد؛ بسیاری از سازمان ها با رقابت فزاینده پایدار و نامطمئنی مواجه بوده و به واسطه نوآوری های فن آورانه، تغییر محیط های بازار و نیازهای در حال تغییر مشتریان شدت یافته است. این وضعیت بحرانی موجب اصلاحات عمده ای در چشم انداز راهبردی سازمان، اولویت های کسب و کار و بازبینی الگوهای سنتی و حتی الگوهاینسبتاً معاصر شده است.
در گذشته سازمان ها راهبرد بازسازی و مهندسی مجدد را در پاسخ به تغییرات محیطی انتخاب می کردند، اما اکنون دیگر رویکردها و راه حل های گذشته قابلیت و توانایی خود را برای مقابله با چالش های سازمانی و محیط بیرونی از دست داده اند و بهتر است با رویکرد و دیدگاه های جدید جایگزین شوند - صادقیان و دیگران،1391،ص. - 104 شرکت ها باید به طور مؤثر بر تغییرات مستمر و غیرمنتظره و چالش های جدید مشتریان با هزینه اندک فائق آیند؛ بنابراین، توانایی واکنش سریع و اثربخش، رقابت مبتنی بر زمان و تأمین نیازهای مشتری، مشخصه قطعی رقابت جویی شده است. در واقع چابکی ضرورتی برای بقا در مقابل رقبا، تحت محیط های متغیر برای برخورد با چالش های تحویل سریع محصولات و خدمات، کیفیت و رضایت مشتری است.
توانایی پاسخگویی سریع به تغییرات بازار چابکی نامیده می شود که امروز ه عامل اصلی بقای بنگاه ها تلقی می شود. چابکی با توانایی سازمان برای مواجهه به تغییرات غیرمنتظره و کسب مزیت از تغییرات به عنوان فرصت ارتباط دارد و می تواند موفقیت شرکت ها را درکسب سود، سهم بازار و جذب مشتریان به همراه داشته باشد - محمدی و امیری،1391،صص. - 116-118 به هر حال با توجه به تغییرات سریع تکنولوژیک و کاری در دنیای رقابتی امروز، نیاز به شکل گیری سازمان های چابک احساس می شود.
بر همین اساس پاسخگویی سریع به نیازهای روز افزون و متغیر مشتری لازمه کسب مزایای رقابتی برای سازمان است. هر سازمانی باید خود را در راستای پاسخگویی به مجموعه ای از نیروهای داخلی و خارجی، به صورت چابک طراحی کند. موفقیت اقتصادی شرکت های تولیدی به توانایی تولید کنندگان در شناسایی نیازهای مشتریان و تولید سریع و ارزان محصولاتی مطابق با آن نیازها بستگی دارد.
.2مفهوم چابکی و روند شکل گیری آن
امروزه سازمان ها در محیطی فعالیت می کنند که تغییرات سریع آن، آن ها را ملزم به داشتن استراتژی های انطباق پذیر می کند و لذا این که سازمان ها چگونه می توانند در محیطی پویا و غیر قابل پیش بینی موفق شوند، موضوعی است که به عنوان یکی از چالش های معاصر شناخته می شود. هر چند شیوه های مختلفی مانند تولید بهنگام، مهندسی مجدد، سازمان های مجازی و شبکه سازی معرفی شده اند، اما چابک سازی سازمان از مهم ترین آن هاست. در چنین محیطی، چابکی تبدیل به قابلیت مهمی شده است که تأثیرات بسیاری بر عملکرد سازمان دارد. در این خصوص از اواخر دهه 1980 تا اواسط دهه 1990 در پی تحولات گسترده اقتصادی و سیاسی در سرتاسر جهان، تلاش ها و اقدامات زیادی برای شناخت ریشه ها و عوامل موثر بر نظام های جدید در کسب و کار جهانی به مرحله عمل درآمده است.
ایالات متحده امریکا برای نخستین بار، وقتی که رکود چشمگیری را در سهم کسب وکار جهانی به ویژه در عرصه تولید - که با رقابت های جدیدی از سوی آسیا و اروپا روبهرو شده بود - به چشم دید، سکان رهبری این نهضت را در دست گرفت. در سال 1991 گروهی از متخصصان صنعتی مشاهده کردند که نرخ افزایش تغییرات در محیط تجاری از تواناییهای سازمانهای تولیدی سنتی در جهت تطبیق و سازگاری با آن، سریع تر و شتابان تر است. این سازمان ها در استفاده از مزایای فرصت هایی که برای آن ها ارائه میشد ناتوان بودند و این ناتوانی در تطبیق با شرایط تغییر ممکن بود در بلندمدت باعث ورشکستگی و ناکامیشان شود - . - Hormozi,2001 مفهوم چابکی به وسیله محققین بنیاد یاکوکا - - 1991، معرفی شده است و پس از اولین معرفی، به وسیله محققین و جوامع صنعتی مورد توجه روز افزون قرار گرفت. انتشارات زیادی در مورد این موضوع، در تلاش جهت فراهم کردن تعریف چابکی، صورت گرفته است.
تعاریف رایج پذیرفته شده چابکی را به توانایی سازمانها برای پاسخ سریع و به طور مؤثر به تغییرات در تقاضای بازار، با هدف یافتن نیازمندیهای مشتری، برحسب قیمت، خصوصیات، کیفیت، کمیت، و تحویل، مربوط کرده است. بنگاههای چابک به بازارهای متغیر با سرعت و به طور مؤثر واکنش نشان میدهند. علاوه بر این، چابکی قابلیتهای سازمان را برای تولید و تحویل محصولات جدید با هزینه بهرهور، تحت تأثیر قرار میدهد. کاهش هزینههای تولید، افزایش رضایت مشتری، از بین بردن فعالیتهای فاقد ارزش افزوده، و افزایش رقابت، از جمله مزایایی است که می تواند از طریق استراتژی چابکی به دست بیاید - . - Bottani,2009
