بخشی از مقاله
چکیده
ایران در حال غیرمتمرکز کردن نظام ترویج دولتی خود و ایجاد یک نظام قراردادي که توسط دولت تامین بودجه میشود، از طریق تاسیس شرکتهاي مشاورهاي می باشد. از موضوعات مهم در این رابطه، درجه عدم تمرکز و اثربخشی شرکتهاي مشاورهاي است. هدف اصلی تحقیق حاضر، شناسایی رابطه بین درك اعضاء - مشاوران و مدیران - از درجه عدم تمرکز و درك آنها از اثربخشی شرکتهاي مشاورهاي است. پاسخگویان این تحقیق را 95 نفر از اعضاء شامل 76 مشاور و 19 مدیر در استان زنجان تشکیل دادند. بمنظور گردآوري داده ها، از یک پرسشنامه استفاده شد.
نتایج این مطالعه نشان داد که رابطه مثبت و معناداري بین درك اعضاء از درجه کلی عدم تمرکز شرکتهاي مشاورهاي شان و درك آنها ازمیزان اثربخشی شرکتهاي مشاورهاي خود دردستیابی به هدف "افزایش دسترسی بهره برداران به مشاوره و اطلاعات مناسب" و هدف " افزایش مشارکت اعضاء در برنامه ریزي و اجراي فعالیت هاي ترویجی" وجود دارد. در مقابل، هیچ گونه رابطه معناداري بین درك اعضاء از درجه کلی عدم تمرکز شرکتهاي مشاورهاي و درك آنها ازمیزان اثربخشی شرکتهاي مشاورهاي خود در دستیابی به هدف "فراهم کردن فرصت خود اشتغالی براي فارغ التحصیلان کشاورزي" وجود ندارد.
بعلاوه این مطالعه نشان داد که تفاوت معناداري بین مشاوران و مدیران در رابطه با درك آنها از درجه عدم تمرکز و اثربخشی شرکتهاي مشاورهاي وجود دارد. این تفاوت ممکن است منجر به روابط نا مناسب، تضاد، و عدم اثربخشی شود. نتایج این تحقیق می تواند براي دیگر استانهاي کشور که شرایط یکسانی با استان محل مطالعه دارند، مفید باشد. در ضمن، این مطالعه می تواند بعنوان راهنماي ارزشیابان شرکتهاي مشاورهاي و برنامهریزان نظام ترویج قراردادي در رابطه با درك اعضاء این شرکتها از درجه عدم تمرکز و اثربخشی شرکتهاي مشاورهاي عمل کند.
مقدمه
خدمات ترویج کشاورزي تحت فشار شدید براي کارایی بیشتر، پاسخگویی بیشتر به ارباب رجوع و با هزینه کمتر براي دولت می باشند - بانک جهانی ، . - 2000 سازمان هاي بین المللی و متخصصان کشورهاي در حال توسعه را تشویق به عدم تمرکز نظام هاي ترویجی خود و ایجاد دیگر اصلاحات سازمانی در جهت تقابل با بسیاري از این مشکلات می کنند - کوهن و پترسون ، . - 1999 امروزه تمرکز زدایی اولویت زیادي در میان سیاست گذاران داشته و بنابراین سوال درجه عدم تمرکز و طراحی تمرکز زدایی اهمیت زیادي به دست آورده است - شارما ، . - 2004 بااین وجود، در بررسی ادبیات مرتبط با آن براحتی میتوان فهمید که هیچ اتفاق نظري در تعریف و اندازه گیري عدم تمرکز وجود ندارد - استوم و همکاران ، 1993 ؛ ابل و یلماز،. - 2002 در واقع، چگونه اندازه گیري تمرکز زدایی بستگی به چگونگی تعریف آن دارد.
به طور خاص در ترویج کشاورزي، تمرکز زدایی به طور فزاینده اي به اصلاحات رایج تبدیل شده است - بانک جهانی ، . - 2000 عدم تمرکز به عنوان یک انتقال اختیار از دولت مرکزي به دولتهاي میانی و محلی از دهههاي 80 و 90 رو به گسترش میباشد. کشورها به دلایل بسیاري از جمله به خصوص شکست دولت مرکزي در برآورده سازي انتظارات مخاطبان برنامهها در ارائه خدمات بسوي تمرکز زدایی رو آوردهاند - بانک جهانی ، . - 2000 ذکر این نکته ضروري است که اثر عدم تمرکز بستگی به ویژگی هاي هر موقعیت و طیف وسیعی از عوامل مؤثر بر رفتار افراد درگیر در طراحی سیاست هاي عمومی و ارائه خدمات دارد.
به عبارت دیگر، دستاوردهاي مثبت مرسوم به عدم تمرکز - اثربخشی ، شفافیت ، پاسخگویی و غیره - همواره به طور مستقیم متناسب با میزان عدم تمرکز نبوده و برعکس بعضی اوقات، نتایج منفی با عدم تمرکز درهمراه است - شارما، . - 2004 با وجود تناسب زیاد خدمات ترویج کشاورزي براي تمرکززدایی ، آنها اغلب به شدت متمرکز هستند. مطالعه بانک جهانی از 19 کشور نشان داد که در 13 کشور و یا منطقه تقریبا هیچ مدرکی دال بر عدم تمرکز خدمات ترویجی وجود ندارد - بانک جهانی، . - 2000 شاید یکی از دلایل این عدم تمایل یا شکست را بتوان ناشی از آن دانست که حرکت از یک نظام ترویج کشاورزي متمرکز به سوي نوع غیر متمرکز آن فرایند پیچیدهاي است.
تمرکز زدایی امري مهم تلقی شده که نیاز به درك کامل از همه طرف هاي درگیر ، ظرفیت سازي نظاممند در سطوح پایینتر نظام و هماهنگی دقیق براي اطمینان از پیاده سازي موفق است. - سوانسون و سامی، . - 2002 بررسی ادبیات مرتبط نشان می دهد که اصطلاح " تمرکز زدایی" براي توصیف چهار آرایش نهادي گزیدار شامل : تراکم زدایی1،تفویض اختیار2، واگذاري به سایر بخش هاي دولتی3، و انتقال به شرکت هاي خصوصی4 استفاده شده است - اسمیت ، . - 2001 تمرکز این تحقیق بر مورد چهارم - انتقال به شرکت هاي مشاورهاي - است که شامل انتقال مسئولیت اجراي فعالیتهاي ترویجی از دولت مرکزي به به شرکت هاي مشاورهاي در سطوح مختلف میباشد.
