بخشی از مقاله
چکیده
در سالهای اخیر همگام با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و برنامه ریزی کشورها در راستای پیاده سازی مفاهیم دولت الکترونیک و متعاقبا توسعه زیرساخت های موردنیاز، مفاهیم دیگری نظیر تجارت الکترونیک مورد توجه واقع شده و تعاریف و مدل های متعددی برای آن ارائه گردیده است. درتعریف تجارت الکترونیک، غالبا خرید و فروش محصولات، خدمات و اطلاعات به واسطه زیرساخت های شبکه ای نظیر بهره گیری از اینترنت مورد توجه واقع شده و بدین ترتیب به واسطه تجارت الکترونیک مزایای متعددی برای سازمان ها و مشتریان فراهم گردیده است که این امر تحولی مهم در اقتصاد کشورها به واسطه کاهش هزینه کالا و خدمات برای مشتریان و تسهیل فرآیندهای مربوطه ایجاد نموده است.
بدین ترتیب و باتوجه به اهمیت مقوله مذکور، دراین مقاله ابتدا مروری برمفاهیم دولت الکترونیک و تجارت الکترونیک صورت پذیرفته و در ادامه برخی از تجارب موفق تجارت الکترونیک در جهان و اقدامات شاخص انجام گرفته در این حوزه در کشور مورد اشاره قرار می گیرد. درخاتمه فرصت ها و چالش های پیش رو در این حوزه و با تمرکز بر نقشه راه دولت الکترونیک ایران عنوان گردیده و امید است تا با بهره گیری حداکثری از ظرفیت های موجود و برنامه ریزی دقیق دراین راستا، گامی موثر در راستای بهره گیری ازفرصت های جهانی در این عرصه برداشته شود.
واژگان کلیدی: فناوری اطلاعات و ارتباطات، دولت الکترونیک، تجارت الکترونیک، نقشه راه دولت الکترونیک، خدمات الکترونیک
.1مقدمه
دولت الکترونیک نقشی مهم در دسترسی به خدمات و اطلاعات برای آحاد جامعه و افزایش سرعت و دقت فرآیندهای ارائه خدمات ایفا می نماید. بدین ترتیب که در تعاریف دولت الکترونیک غالبا ارتباطات میان دولت، کسب و کار و شهروندان و استفاده از فناوری اطلاعات بالاخص اینترنت در ارائه خدمات مورد توجه قرارگرفته که این امر منجر به تحولی مهم در سطوح مختلف ارائه خدمات نظیر جنبه های عملیاتی سازمان های دولتی خواهد شد . - UN and ASPA 2002; Means and Schneider 2000; Koh and Prybutok 2003 - همچنین توجه به مهندسی مجدد فرآیندها و درنتیجه بهبود ارائه خدمات به گونه ای که خدمات موردنیاز به صورت 24 ساعت در هفت روز هفته در دسترس مشتریان باشند از دیگر اهداف دولت الکترونیک به شمار می آید . - Norris, Kraemer and Holden 2001; Andersen and Henriksen 2006; Hernon 1988 -
به عبارت دیگر می توان دولت الکترونیک را به عنوان شیوه ای برای دولت ها در راستای استفاده از فناوری های جدید به منظور ارائه تسهیلات لازم به افراد جهت دسترسی مناسب به اطلاعات و خدمات دولتی، اصلاح کیفیت خدمات و ارائه فرصت های گسترده تر برای مشارکت در فرآیندها و نمادهای مردم سالار معرفی نمود . - Goldkuhl 2011 - همگام با توسعه دولت الکترونیک، مفاهیم دیگری نظیر تجارت الکترونیک موردتوجه قرار گرفته است. تجارت الکترونیک دارای تاثیری شگرف بر تحولات اقتصادی وشیوه تجارت و کسب و کار در سالهای اخیر بوده و مزایای متعددی نظیر کاهش هزینه ارائه کالا و خدمات برای مشتریان و نیز افزایش استاندارد سطح زندگی برای آن برشمرده شده است . - Albes, White and Hahn 1999 -
در تعریفی ساده، تجارت الکترونیک به خرید و فروش کالا یا خدمات از طریق اینترنت اشاره داشته - Erl 2000 - و مبادلات انجام پذیرفته می تواند دربرگیرنده خرید و فروش های عمده یا خرده کالاهای فیزیکی یاغیر فیزیکی باشد. همچنین این امر در برگیرنده موارد دیگری نظیر تبادل کالا با کالا، انجام مناقصات و ارائه خدمات به مشتریان نظیر ارائه مشاوره های حقوقی و ... خواهد بود . - Kalakota and Whinston, 1996 - لازم به ذکر است که تاکنون مدل های گوناگونی برای تجارت الکترونیک عنوان گردیده است که برخی از این مدل ها در قالب جدول - 1 - مورد اشاره قرار گرفته است - بقائی و مقدسی . - 1386
.2 بیان مسئله
در عصرکنونی، تجارت الکترونیک در جهان از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و موفقیت سایت هایی نظیر آمازون، ای بی، علی بابا و ... با تعداد انبوه کاربران و سود سرشار حاصل از آن گواهی بر این مدعا می باشد. برای نمونه سایت آمازون در تابستان 2017 درآمد 43,7 میلیارد دلاری کسب نموده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بیش از 34 درصد رشد داشته است. لازم به ذکر است که سود خالص آمازون نیز در طول تابستان سال جاری بیش از 256 میلیون دلار گزارش شده است. 7 در کشور ایران نیز در سالهای اخیر با افزایش دسترسی به اینترنت در میان آحادجامعه و افزایش سرعت آن، استفاده از گوشی های هوشمند و فرهنگ سازی بالاخص در میان نسل جوان جامعه، سایت هایی نظیر دیجی کالا، بامیلو و .... به سایت هایی نام آشنا در این حوزه تبدیل گردیده اند.
باتوجه به آنچه ذکر گردید این مقاله سعی برآن دارد تا از زاویه تمرکز بر صادرات کالای ایرانی به خارج از کشور و ایجاد بازارهایی جدید برای فروش محصولات به مقوله تجارت الکترونیک و لزوم توسعه آن در کشور بپردازد. در حال حاضر با مروری بر سایت های موفق در این حوزه در جهان، این امر قابل مشاهده است که به دلیل برخی از سیاست هایی که در این سایت ها دنبال می شود، امکان قراردادن کالا از سوی تولیدکنندگان ایرانی در آنها وجود ندارد. بدین ترتیب که بانگاهی بر بخش قوانین و مقررات سایت های آمازون، ای بی و Etsy8 - سایتی فعال در حوزه محصولات دست ساز و هنری - ، کشور ایران در لیست فروشندگان این سایت ها قرار نداشته و باتوجه به سیاست هایی که درآنها دنبال می شود امکان تغییر این امر در آینده نزدیک نیز محتمل نمی باشد.
برخی دیگر از سایت های موفق نیز نظیر Souq - فعال در خاورمیانه و شمال آفریقا - و Alibaba express سیاست خود را بر حمایت از فروشندگان در کشورهایی خاص متمرکز نموده اند - برای مثال در Alibaba express تمرکز بر حمایت از فروشندگان در کشور چین در دستور کار می باشد - . بدین ترتیب با عنایت به ضرورت و اهمیت توجه و برنامه ریزی در حوزه تجارت الکترونیک و در راستای ایجاد بازاری مناسب برای حمایت از تولیدکنندگان در داخل کشور، در این مقاله سعی بر آن است تا پاسخی برای پرسش های ذیل ارائه گردد:
·مهم ترین تجارب موفق تجارت الکترونیک در جهان کدامند و دارای چه ویژگی هایی می باشند؟
·مهم ترین تجربه کشور در حوزه تجارت الکترونیک و ایجاد مکان بازار الکترونیک9 چه بوده و دارای چه ویژگی هایی می باشد؟
· چالش ها و فرصت های پیش رو در این حوزه چه خواهد بود؟
بدین ترتیب و باتوجه به آنچه ذکر گردید در این مقاله ابتدا مروری بر برخی از تجارب موفق جهانی در این حوزه انجام پذیرفته و در ادامه سایت چیگل به عنوان تجربه ای جدید و پیشرو در این حوزه در کشور معرفی می گردد. در خاتمه نیز چالش ها و فرصت های این حوزه بالاخص باتوجه به نقشه راه دولت الکترونیک ایران - نقشه راه دولت الکترونیک ایران
