بخشی از مقاله
اصول و روشهاي مصاحبه
مصاحبه در حال حاضر يكي از روشهاي مهم و قابل توجه براي دستيابي به اطلاعات است. از طريق مصاحبه مي‌توان اطلاعات منحصر به فرد تخصصي و مطالب جالب مستندي را كه به راحتي بدست نمي‌آيند، جمع آوري كنيد.
زماني كه مصاحبه مي‌كنيد مهارتهاي ارزشمندي را به مجموعه دانش خود بعنوان يك مصاحبه
گر مي‌افزاييد كه مي‌تواند شما را در جهات مختلف راهنمايي كند. اگر در مصاحبه كردن تجربه نداريد، ممكن است اين كار به نظر شما اسرارآميز باشد يا احساس كنيد كه مصاحبه كردن تنها از افراد خاصي برمي‌آيد، اگرچه يك مصاحبه‌كننده خوب شدن به زمان و تلاش نياز دارد و تنها راه مؤثر، فراهم گرفتن مصاحبه تمرين است.
به هر حال شخصي كه مي‌خواهد مصاحبه‌گر باشد، بايد اصول و تكنيك‌هاي مصاحبه را به خوبي بداند و علاقمند به اين كار هم باشد، در اين صورت در كار خود موفق خواهد شد.
مصاحبه کردن و تخليه اطلاعات مصاحبه شونده از هر کس ساخته نيست، فرد مصاحبه گر بايد تخصص، اطلاعات و جذابيت خاص يک مصاحبه گر را داشته باشد تا بتواند به راحتي با فرد موردنظر صحبت و اطلاعات لازم را بگيردو اينکار مستلزم تخصص و تجربه است که بايد آن را بدست آورد.
مصاحبه چيست؟
مصاحبه مكالمه و گفتگو واژه هايي بسيار نزديك به هم هستند اما در حقيقت هر كدام تفاوت هايي در معنا و كاربرد با ديگري دارند. هر نوع صحبت ساده و بي اهميت بين دو يا چند نفر را مي توان مكالمه دانست كه احتمالاً هدف خاص و از پيش برنامه ريزي شده‌اي را نيز دنبال مي‌كند. البته مصاحبه نيز در اصل نوعي مكالمه است اما مکالمه حساب شده و دقيق كه در پي رسيدن به اهدافي از پيش تعيين شده مي‌باشد و داراي بار محتوايي قابل ملاحظه و اطلاعات تازه و مفيد است. گفتگو گاهي جلوتر از مصاحبه است و داراي فصلي خلاقانه مي‌باشد. در گفتگو
مصاحبه‌كننده به جاي طرح سوالات مجزا از هم، شيوه‌اي يا تكنيكي و متصل را پيش مي‌گيرد و هر پاسخ مصاحبه‌شونده را مبناي سوال بعدي خود قرار مي‌دهد. به هر حال با وجود تعاريف متعددي كه از مصاحبه وجود دارد، تعاريف زير ابعاد كاربردي فن مصاحبه را به خوبي مي‌نماياند:
1- مصاحبه عبارتست از پرسيدن هدفمندانه از يك شخص يا اشخاص براي كسب اطلاعات و افكار فرد و خبر و ... جهت رسيدن به واقعيت.
2- مصاحبه يكي از انواع خبرگيري مستقيم است كه به وسيله آن عقايد و افكار، بدست آوردن اطلاعات از افراد بدست مي آيد.
3- مصاحبه يكي از شيوه‌هاي كسب خبر است كه به منظور بدست آوردن خبري خاص ما اطلاع از يك رويداد يا تحول در شرف وقوع يا ويژگي‌هاي يك حادثه و اتفاق و نيز آگاهي از نظرات شخصي يا گروهي ديگر كه مصاحبه شونده شناخت كافي در مورد آنها دارد، صورت مي‌گيرد.
4- مصاحبه گزارش و حاصلي است از فراگرد ارتباط ميان دو سوي ارتباط به منظور دستيابي به واقعيتي كه داراي يك يا چند ارزش خبري است، اين گزارش ضمن آنكه تحت تأثير ويژگي‌هاي دو سوي اين فراگرد ارتباطي مي‌باشد، احتمالاً از عوامل درون سازماني و برون سازماني نيز تأثير مي‌پذيرد.
به هر حال در تمامي تعاريف فوق چند عنصر مشترك و ضروري ديده مي‌شود «مصاحبه كننده»، «مصاحبه شونده» و «اخبار و اطلاعات خاص» عناصري هستند كه در تمامي مصاحبه‌ها وجود دارد.
اهداف مصاحبه
عمده ترين اهداف مصاحبه شامل 3 مورد:
1- جمع آوري اطلاعات.
2- آگاهي دادن و مطلع ساختن.
3- تحريك و برانگيختن است.
هر مصاحبه به هر حال در جستجوي جمع آوري يك سري اطلاعات از افراد يا درباره فرد يا افرادي خاص است.
مصاحبه نه فقط براي بدست آوردن عقايد و نظرات اشخاص نسبت به خودشان مورد استقبال قرار مي‌گيرد، بلكه از اين طريق ممكن است نظرات ايشان را راجع به اعمال شخصي ديگر، دولت، قانون‌گذار، يك حزب و گروه سياسي، اجتماعي يا مذهبي و غير آن كه مورد توجه باشد، بدست آورد. اما منظور از تحريك و برانگيختني كه به عنوان سومين هدف مصاحبه ذكر شده ايجاد حساسيت فكري و نگرشي خاص نسبت به فرد مصاحبه شونده يا
موضوع خاص مصاحبه است به اين ترتيب احساس و توجه مخاطبين نسبت به موضوع با فرد مصاحبه شونده تحريك و برانگيخته مي‌شود.
به هر حال در مصاحبه اهداف گوناگوني دنبال مي شود ممكن است مصاحبه به منظور جمع آوري اطلاعات، ارزيابي طرف مقابل، اقناع و تغيير عقيده شخص، راهنمايي و توضيح برخي مسائل و يا جهت استخدام در زمينه‌هاي مختلف خبري و ... باشد.
مصاحبه‌كننده كيست؟
مصاحبه‌كننده بايد بتواند در هر وضعيت دشوار و غير عادي ارتباط خود را با مصاحبه شونده برقرار سازد. حجم اطلاع و ارتباط مصاحبه شونده را ارزيابي مي‌كند و فوراً در ذهن خود از اطلاعات و مجهولات چشم اندازي نو بيابد و تصميم بگيرد كه در هر لحظه چه سوالي را بايد مطرح كرد. ويژگي‌هايي چون عدم اعتماد به نفس، داشتن روحيه كارمندي، بي‌علاقگي به حرفه، ناتواني در مقابله با برخوردهاي ذهني، عقيدتي، سياسي و ... هر يك مي‌تواند كم . بيش با درجات مختلف، مانع بزرگي در موفقيت مصاحبه شود.
انواع مصاحبه
مصاحبه با توجه به عناصر متعددي كه در پديده «ارتباط» وجود دارد، مي‌تواند انواع بي‌شماري داشته باشد. مصاحبه را مي‌توان از جنبه‌هاي مختلفي تقسيم‌بندي كرد كه اصلي‌ترين آنها به قرار زير است:
الف- از نظر حلقه‌هاي ارتباطي.
ب- از نظر نوع ارتباط.
پ- از نظر محتوا.
ت- از نظر هدف ارتباطي.
ث- از نظر نقش مصاحبه‌كننده.
ج- از نظر معني (مطالعه قبل از مصاحبه).
منظور از نوع ارتباط اين است كه آيا مصاحبه‌گر و مصاحبه‌شونده در ارتباط چهره به چهره هستند يا وسيله‌اي ارتباطي مثل تلفن، دورنما، پرسشنامه، شكلي غير مستقيم و با واسطه به مصاحبه داده است؟
از نظر محتوا مصاحبه ممكن است سطحي يا عمقي، تك موضوعي يا چند موضوعي و به تعبيري يك بعدي يا چند بعدي باشد.
از نظر هدف ارتباط بايد گفت ممكن است هدف و موضوع مصاحبه از قبل بين مصاحبه‌گر و مصاحبه شونده توافق شده باشد و يا امكان دارد بدون توافق قبلي به صورت كاملاً باز و آزاد در مورد مسائل مختلف انجام گيرد.
منظور از نقش مصاحبه كننده اين است كه مصاحبه‌گر نقش دعوت كننده به مصاحبه را داشته يا اين كه از سوي مصاحبه شونده به انجام مصاحبه دعوت شده است.
از نظر معني منظور اين است كه آيا مصاحبه‌گر قبلاً داده ها و اطلاعاتي از شخص مصاحبه شونده و موضوع مصاحبه به دست آورده يا بدون مطالعه قبلي دست به انجام مصاحبه زده است.
مصاحبه هدايت شده و مصاحبه آزاد
مصاحبه‌اي را هدايت شده مي‌گويند كه مصاحبه كننده هدف معيني دارد و سعي مي‌كند فقط جواب‌هايي در حد موضوع طرف توجه خود از مصاحبه شونده بدست آورد. براي اين منظور ناچار سوالات حساب شده‌اي كه از پيش كاملاً بررسي شده‌اند، مطرح مي‌شود. اما هرگاه مصاحبه كننده دست طرف مصاحبه را در جواب باز بگذارد و حتي در پاره‌اي از موارد ابتكار طرح سوال را نيز به خود مصاحبه‌شونده واگذارد، مصاحبه آزاد يا هدايت نشده است.
تمهيدات قبل از مصاحبه
مصاحبه كننده بايد قادر باشد در مورد يك موضوع آنرا به بهترين وجه ممكن به انجام رساند، براي اين كار لازم است تمهيداتي را در نظر بگيرد. مصاحبه كننده علاوه بر آشنايي با تكنيك و روش مصاحبه بايد قبلاً درباره موضوع مورد مصاحبه مطالعه دقيقي داشته باشد، چرا كه گاهي موضوع مورد مصاحبه در چهارچوب تخصصي‌ها
قرار دارد. اگر مصاحبه‌ها درباره شخص به خصوصي است بايد قبل از درباره اطلاعاتي كسب كنيم، البته هر چقدر شغل و تخصص فرد مصاحبه شونده به تخصص مصاحبه‌كننده نزديكتر باشد مصاحبه قوي‌تر، اصولي‌تر و داراي محتواي مخفي‌تر خواهد بود. براي تهيه يك مصاحبه عالي علاوه بر اطلاعات و تخصص لازم در مورد موضوع مورد مصاحبه بايد به تكنيك‌هاي انجام مصاحبه تسلط كامل داشت.
نحوه شروع مصاحبه، پيش بردن و تمام كردن آن، تصوير سازي از توصيف در مصاحبه، يادداشت برداري و نحوه بكار بردن آن و بالاخره شيوه تنظيم مصاحبه از جمله نكاتي است كه رعايت و توجه به آنها موجب مي‌شود كه مصاحبه انجام شده براي مخاطبين خواندني و جالب باشد. علاوه بر اين دانايي، تمرين، تداوم مصاحبه و دقت در تجربه‌هاي انجام شده به هر چه حرفه‌اي تر شدن ما در اين زمينه كمك مي‌كند.
مطالعه قبلي
هرگاه مصاحبه با مطالعات قبلي صورت گيرد اين احساس در شخص طرف گفتگو بوجود مي‌آيد كه مصاحبه‌كننده فرد مطلعي است و شايد در بعضي از زمينه‌ها از خود او نيز اطلاعات بيشتري دارد، در اين صورت وي به سخن گفتن تحريك و تشويق مي‌شود و آنچه را كه در مواقع عادت با مصاحبه كنندگان عادي حاضر به گفتن نيست با توضيح و تفسير مبسوط بيان مي‌دارد. در هر گفتگو و شنودي نه تنها لازم است موضوع از پيش روشن شده و تمام جوانب و اطراف آن شناخته شده باشد، بلكه بايد طرف مصاحبه را نيز از قبل به درستي شناخت. شناحتن مصاحبه شونده به مرحله اجراي مصاحبه كمك بسياري مي‌كند و مصاحبه‌كننده با توجه به خصوصيات و اخلاق طرف صحبت
خويش مي‌تواند مصاحبه را به نحو شايسته‌اي اداره نمايد. به هرحال هر چقدر مصاحبه آگاهي و تسلط بر موضوع گفتگو و نيز ويژگي‌هاي مصاحبه‌شونده داشته باشد مي‌تواند با اعتماد به نفس بيشتري مرحله انحام و اداره مصاحبه را برگزار نمايد، در حقيقت سه مرحله اصلي مصاحبه كه شامل تمهيدات قبل از مصاحبه با انجام اداره مصاحبه و تنظيم مصاحبه مي‌باشد، حلقه‌هاي متصل
به هم هستند كه ايراد در هر كدام به كل مجموعه مصاحبه لمطه مي‌زند به تعبيري ديگر نيز، مرحله نخست هم چون موازي با يك خط اصلي است كه اگر كسي انحراف پيدا كنه در مسير حركت خود از خط اصلي بسيار فاصله مي‌گيرد، انجام خوب نيازمند آغاز خوب و پايان خوب، نيازمند خوب بودن هر دو مرحله قبلي است.
اداره مصاحبه
مصاحبه‌گر پس از اينكه مراحل مقدماتي مثل: انتخاب شخص مصاحبه شونده، تعيين وقت مصاحبه، مطالعه روي موضوع مصاحبه، تعيين سوالات، آماده ساختن وسايل موردنياز مصاحبه را آماده كند با خيال راحت به مرحله اصلي مصاحبه مي‌پردازد كه مرحله اداره مصاحبه است. در حين انجام قسمت اصلي مصاحبه‌گر بايستي به پنج مورد بسيار مهم توجه داشته باشد.
1- به تناوب و تغييرات مراحل مصاحبه دقت كنيد.
2- مفهوم صحبت‌هاي رد و بدل شده و پاسخ‌ها و نظرات ارايه شده را به گونه‌هاي قابل درك يادداشت كنيد.
3- در حين گوش دادن به صحبت‌ها، ساير حواستان فعال باشند.
4- محيطي دوستانه و همراه با تفاهم ايجاد كنيد.
5- از ميان اطلاعات دريافتي موارد مرتبط را از ميان مطالب غير مرتبط شناسايي و جدا كنيد و در پايان اين وظيفه شماست كه زمان و چگونگي به پايان بردن مصاحبه را تعيين و اعلام كنيد.
از آن جايي كه هر فردي طبيعتي مخصوص به خود دارد، قبلاً نمي توان كليه رفتارها و عكس‌العمل‌هاي افراد مصاحبه شونده را در برخوردهاي مختلف به درستي پيش‌بيني كرد.
در عين حال براي روبرو شدن با هر فرد داراي هر نوع طبيعت و روحيه و اخلاقي كه باشد، راه‌هايي وجود دارد و اين تنها بسته به ذكاوت و كارداني مصاحبه‌كننده است كه بتواند در برابر هر شخص رفتار مناسب با او از خود نشان دهد و يا به زبان ديگر راه مناسب‌تر براي مصاحبه را انتخاب كند. به هر حال رعايت موارد زير به عنوان اصول اداره مصاحبه پيشنهاد مي‌شود:
1- شروع غيرمستقيم: برخي مصاحبه ها ايجاب مي‌كند كه بطور غيرمستقيم مشروح شوند، يعني مصاحبه‌كننده پيش از طرح كردن مطالب خود به سخناني لب بگشايد كه از نظر آداب معاشرت پسنديده و حتي لازم است و شخصيت طرف مصاحبه را تحت تأثير قرار مي‌دهند. اگر پيش از مصاحبه درباره ويژگي‌ها، سوابق و علايق خود مصاحبه‌شونده گفتگو شود باعث ايجاد انبساط و خاطره نشاط و علاقه به مصاحبه در او مي‌شود.
2- داشتن تاكت مجري مصاحبه: در آغاز سخن و در طول مصاحبه، مصاحبه‌گر بايد داراي تاكت باشد، يعني از هوش و ذكاوتي برخوردار باشد كه بتواند متناسب با وقت و متناسب با شخصيت طرف مطالب را عنوان كند كه به دل وي بنشيند و او را آرام يا خرسند سازد. يك طرف بي‌موقع با يك سخن نسنجيده ممكن است تمام زحماتي را كه براي مصاحبه با شخصيت مورد نظر كشيده است، به هدر بدهد.
3- دقت در طرز صحبت و رفتار: مصاحبه گر از آغاز مصاحبه بايد در رفتار و گفتار خود بسيار دقيق باشد و طوري عمل كند كه طرف مصاحبه مجبور باشد به شخصيت او احترام بگذارد، متين بودن، دقت در اداي كلمات و سخنان و نظمي كه در طرح سؤال‌ها وجود دارد، همه از عوامل سازنده يا نشان دهنده شخصيت مصاحبه‌گر است. به كلي بد صحبت كردن، بي‌جا سخن گفتن، بي‌اطلاع از موضوع و شناختن طرف سبب مي‌شود كه شخصيت مصاحبه‌كننده كوچك جلوه كند و طرف گفتگو نسبت با او بي‌اعتنا باشد.
4- جلب اعتماد طرف مصاحبه: مصاحبه‌گر بايد با اشخاصي كه به مناسبت شغل و مقامشان طرف مراجعه هستند طرح دوستي بريزد و در اين دوستي صادقانه اعتماد و اطمينان آنها را جلب كند، مصاحبه‌گر بايد ثابت كند كه مي‌تواند شخص طرف مشورت امين و درستكاري باشد و در اين صورا كه وي خواهد توانست در بسياري از مواقع از خبرها، اطلاعات و يا عقايد و نظرياتي آگاه شود كه شايد بقيه افراد موفق به تحصيل آنها نشده باشند.
جلب اعتماد طرف مصاحبه حتي اگر فقط يك بار با كسي مصاحبه شود ـ براي موفقيت شرط لازمي است و مصاحبه‌شونده‌اي كه به مصاحبه‌كننده اعتماد نداشته باشد از بيان بسياري از مطالبي كه براي خويش ناراحت‌كننده تشخيص مي‌دهد، خودداري خواهد كرد.
5- توجه به سخنان مصاحبه كننده و يادداشت برداري: براي جلب علاقه و اشتياق طرف گفتگو، مصاحبه‌گر در تمام مدت مصاحبه به دقت به سخنان او گوش فرا دهد و حتي اگر قسمت‌هايي از سخنان او كم ارزش بايد طوري رفتار نمايد كه گوينده هيچ‌گاه به رغبت مصاحبه‌كننده در سخنانش ترديد ننمايد.
مصاحبه‌گر همچنين بايد مطالبي را كه طرف مصاحبه بيان مي‌كند يادداشت نمايد. يادداشت برداي از سخنان گوينده اين حس را نيز دارد كه توجه مصاحبه‌كننده را به اين سخنان آشكار مي‌سازد و گوينده را به بيان بهتر و كاملتر تشوق مي نمايد.
با اين حال گاهي نيز ديده شده است كه يادداشت برداري اشخاصي را كه مطالب مهم‌تري براي گفتن دارند، ترسانيده و آنها را به احتياط وا داشته است، به اين جهت مصاحبه‌گر بايد تشخيص دهد كه عمل او چگونه اثري بر طرف مصاحبه مي‌گذارد، در صورتي كه برداشتن يادداشت موجب خشنودي او مي‌شود. سخنان او را هر چه كاملتر و كاغذ بياورد و اگر بالعكس او را به احتياط وا مي‌دارد حتي‌المقدور از برداشتن يادداشت پرهيز كند.
تنظيم مصاحبه
مقدمات مصاحبه را فراهم كرديم و سپس مصاحبه را انجام داديم و حالا وقت آن رسيده است كه نتيجه تلاش خود را به صورت مكتوب ارايه دهيم، پس بايد مصاحبه را به نحوي مناسب و خواندني تنظيم كنيم، البته ممكن است كه مصاحبه را به نحوي مناسب و خواندني تنظيم كنيم، البته ممكن است كه مصاحبه را ضبط كرده باشيم يا از طريق تندنويسي يا چكيده نويسي آن را ثبت نموده باشيم، در هر حالت نبايد فاصله‌اي بين انجام مصاحبه و تنظيم آن وجود داشته باشد، زيرا وقفه بين اين دو مرحله باعث از بين رفتن حسن زنده مصاحبه و نيز فراموشي بسياري از نكات شنيده شده يا مشاهده شده در حين انجام مصاحبه مي‌شود.
ابتدا بايد همه يادداشت‌ها و نوارها را با دقت بررسي كرد، سپس برجسته‌ترين و مهم ترين نكات را روي كاغذ آورد، حتماً در تنظيم بايد نكات تكراري خارج از موضوع و بي‌اهميت كنار گذاشته شود.
رفتن به محل مصاحبه
اگر با فرصت کافي به محل برسيد، مي‌توانيد از دستپاچگي خود به هنگام ورود جلوگيري كنيد. زود رسيدن به اين معني نيست كه ساعت‌ها پيش از قرار به محل برسيد، اما دست كم آنقدر زود برسيد كه مقدمات کار را انجام دهيد، چند دقيقه را صرف جمع و جور كردن خودتان، مرور پرسشها و تمركز بر مصاحبه‌اي كه در پيش داريد، بكنيد. بايد كاري بكنيد كه هميشه سر وقت براي خود مصاحبه حاضر باشيد، از دير يا زود رسيدن اجتناب كنيد.
پرسشهاي حساس
نخستين پرسشهاي مصاحبه را با تحقيق و پرس و جوي شديد درباره زندگي خصوصي و شخصي افراد شروع كنيد، البته اين كار گاهي اجتناب ناپذير است تا وقتي كه مصاحبه درست روي غلتك نيفتاده، از طرح پرسشهاي حساس و ناراحت كننده بپرهيزيد. با طرح چنين پرسشهايي
مصاحبه‌شونده ممكن است تصميم به قطع مصاحبه بگيرد، داشتن اين انتظار در همان اوايل برخورد با شما به پرسشهايي خصوصي و ناخوشايند جواب بدهند، انتظاري واقع گرايانه نيست پس از اينكه ارتباط خوبي با مصاحبه شوندكان برقرار كرديد، اين كار آسان تر خواهد شد، اما اين كه به هر حال سرانجام چگونه چنين پرسشهايي را مطرح كنيد به بصيرت شما بستگي دارد.
خصوصيات مصاحبه كننده
1ـ داشتن ذوق و استعداد، نداشتن دشواري در انتخاب كلمات و ساختن جملات.
2ـ كنجكاوي، تيزبيني و نكته سنجي.
3ـ داشتن هوشي بيش از هوش متوسط جامعه.
4ـ توانايي جوشش با افراد مختلف.
5ـ صبر و حوصله زياد.
6ـ داشتن توانايي جسمي و رواني.
7ـ قدرت تفكر سريع.
8ـ عشق به كار مصاحبه.
9ـ مؤمن به رعايت اصول اخلاقي و داشتن تقوا.
10ـ نداشتن خودبيني، غرور و تكبر، انزواجويي، ساده لوحي، تعصب فكري، فضل فروشي، گزافه گويي و تندخويي.
11ـ داشتن توانايي هاي ارتباطي.
12ـ داشتن حافظه اي بيش از حافظ متوسطه جامعه.
نتيجه گيري
راههاي فراواني براي کسب اطلاعات و استفاده از تجارب ديگران در زمينه هاي مختلف وجود دارد که يکي از مهمترين آن مصاحبه است که به علت ارتباط مستقيم رودررو، قابليت ديدن واکنش مصاحبه شونده، تواتر موضوعي، از مهمترين اين راهها مي باشد.
شيوه هاي مصاحبه با توجه به نوع اطلاعات موردنياز و زمينه کاري مي باشد، چنانچه مصاحبه هاي ژورناليستي، مصاحبه هاي جزئي، مصاحبه هاي امنيتي، تاريخ شفاهي با يکديگر متمايز مي باشند و هر کدام از آن بايد نکته هاي خاص را رعايت نمود، از مهمترين مؤلفه هاي امنيتي مي توان به:
1- محرمانه بودن مصاحبه.
2- آگاه نبودن مصاحبه شونده از موضوع مصاحبه.
3- عدم تمايل مصاحبه شونده براي ارائه اطلاعات.
4- آماده نبودن محيط براي مصاحبه.
با توجه به موارد ذکر شده بايد نکات ذيل را در هر مصاحبه امنيتي رعايت نمود:
1- نوع دعوت براي مصاحبه از مصاحبه شونده بسيار مهم مي باشد، هر چند موضوع مطرح شده از حساسيت برخوردار مي باشد، اما نوع دعوت براي مصاحبه بايد محترمانه بوده و در بردارنده مطلبي نباشد که باعث تشويش مصاحبه شونده گردد و او در واکنش به آن از ارائه اطلاعات خودداري کند.
2- در مرحله اول به فرد احضار شونده صرفاً به عنوان يک مطلع نگريسته شود و وي به عنوان يک متهم در جايگاه بازجويي نگريسته نشود.
3- اضطراب و تشويش مصاحبه شونده براي صحبت در نظر گرفته شود و سعي شود در عين حال که هدف دنبال گردد، نوعي آرامش به طور ضمني به وي داده شود.
4- به ياد داشته باشيد که نوعي مقاومت ضمني از سوي مصاحبه شونده در برابر مصاحبه کننده وجود دارد سعي نمائيد تا بتدريج در اين سپر دفاعي از پيش تعريف شده نفوذ کنيد.
5- حرکات دستها، چشمها، صورت مصاحبه شونده بيانگر بسياري از ناگفته هاي درون وي مي باشد و بايد در مصاحبه آن توجه شود.
6- هر جمله مصاحبه شونده امکان دارد حاوي نکات ظريف انحرافي در موضوع مورد مصاحبه باشد، يک مصاحبه شونده دقيق بايد به تمامي اين مسائل توجه داشته باشد.
7- حتي الامکان مصاحبه کننده بايد از موضوع مورد بحث به خوبي آگاه بوده و با مطالعه و احاطه کافي نسبت به مطلب براي روشن کردن زواياي تاريک داشته باشد.
8- سوالات مصاحبه بايد دقيق و در عين حال به نحوي طراحي شود تا مصاحبه شونده وادار به ارائه پاسخ گردد.
جهت اطلاعات بيشتر در مورد مصاحبه علمي و تكنيك هاي آن برخي منابع لازم در اين مورد به شرح ذيل معرفي مي‌شوند:
1ـ تكنيك‌هاي مصاحبه، دكتر محمد مهدي فرقاني، انتشارات كيهان، 1365.
2ـ چشم اندازي بر شگرهاي تجربي مصاحبه، نوشته علي اكبر قاضي زاده، معاونت امور مطبوعاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، تهران، 1373.
3ـ روشهاي مصاحبه هنري، دكتر مهدي محسنيان راد، مركز مطالعات و تحقيقات رسانه ها، چاپ دوم، 1377.3
4ـ مصاحبه خلاق، احمد توكلي، انتشارات خجسته، چاپ اول، 1377.
5ـ شيوه هاي مصاحبه در مطبوعات، سوزان دان؛ ترجمه علي ايثاري كسمايي، انتشارات مؤسسه ايران، چاپ اول، 1376.
6ـ مصاحبه ارتباط رو در رو و هدفدار، ميشل و تري گوال گمبل؛ ترجمه محسن كريمي، مركز گسترش آموزش رسانه‌ها، چاپ اول، 1374.
7ـ روزنامه‌نگاري، دكتر كاظم معتدنژاد، با همكاري دكتر ابوالقاسم منصفي، نشر سپهر، چاپ سوم، 1368.
8ـ اصول و فنون اجراي مصاحبه استخدامي، محمود ساعتچي، تهران، اميركبير، 1356.
9ـ لحظه هاي كوتاه انديشه هاي بلند (مجموعه مصاحبه ها)، فريدون گيلاني، مشهد، 1349.
10ـ مصاحبه رواني، شارل ناهوم؛ ترجمه محمدحسين سروري، تهران، 1366
تبليغات و بازاريابي
چكيده
تبليغات به عنوان يكي از شاخه هاي علمي، فرهنگي، اجتماعي و ارتباطي بر زندگي روزمره افراد بسيار موثر است و اين تاثير اگرچه همانند رشد يك گياه به آرامي انجام مي گيرد و مانند حركت مورچه بر روي سنگ در تاريكي است كه به چشم نمي آيد، ولي انكار ناپذير است. در اين مقاله نگارنده به آسيب شناسي صنعت تبليغات در ايران پرداخته است. در ابتدا جايگاه تبليغات در
بازاريابي بيان شده وسپس مدل عناصر درگير با صنعت تبليغات كه عبارتند از شركتهاي تبليغاتي، توليد كنندگان، مخاطبان، رسانه، دولت و مردم ارايه و بررسي شده است. مشكلات هر يك از عناصر بيان شده و سپس راهكارهايي براي رفع آنها پيشنهاد شده است. در بررسي عناصر درگير با تبليغات چند الگو در توالي ارايه پيامهاي تبليغاتي ارايه شده و در پايان اين نتيجه حاصل شده است كه چنانچه عوامل درگير با اين صنعت را به صورت چرخ دنده هايي حول چرخ دنده اصلي كه تبليغات كشور است در نظر بگيريم، لازم است همه چرخ دنده ها در جايگاه خود
مقدمه
زمانيكه از خواب بيدار مي شويم و براي ورزش صبحگاهي تلويزيون را روشن مي كنيم. تبليغ پفك نمكي، سس سالاد، شامپو، جوراب، بخاري، يخچال، موتورسيكلت و بسياري از تبليغات تلويزيوني را به ناچار مي بينيم. وقتي از منزل خارج مي شويم و پيچ راديو را باز مي كنيم باز هم انواع تبليغات خامه، ماكاروني، كاشي، گاز، ماشين لباسشويي، خودرو و غيره را مي شنويم. در خيابانها پشت
اتوبوس ها يا به تابلوهاي خياباني كه نگاه مي كنيم تبليغات متفاوتي را مي بينيم. ما در شبانه روز تبليغات زيادي را مشاهده مي كنيم كه از رسانه هاي مختلف به سوي ما پرتاب مي شود. با وجود حجم فراوان تبليغات و انواع محصولاتي كه تبليغ مي شوند آيا تاكنون انديشيده ايم كه چه ميزان در امر تبليغ موفق بوديم؟ چقدر با اين موضوع، علمي و تخصصي برخورد مي كنيم ؟ آيا مي دانيم وضعيتِ عناصر درگيرِ با تبليغ، در كشور ما چگونه است؟ آيا براي حل مشكلات تبليغات دركشور گامي برداشته شده است؟
تبليغات در زمان قديم در مقايسه با تبليغات امروزي خيلي ساده بود، با وجود اين هدف اساسي از آگهي همان بود كه امروز هم هست، بدين معني كه منظور از آن ايجاد ارتباط براي دادن اطلاعات و ايده ها به گروهي از مردم بود كه موجب تغيير يا تقويت رفتار آنها بشود(محمديان 1382).
تاثير تبليغات بر زندگي روزمره، به عنوان يكي از شاخه هاي علمي، فرهنگي، اجتماعي وارتباطي و نوپا بودن اين صنعت در كشور، موجب مي شود كه نگاهي عميق و دقيق به آن داشته باشيم.
شناخت مشكلات و تنگناهاي تبليغات و آسيب شناسي تبليغات در كشور به دليل سرعتي كه در گسترش يافتن تبليغات بوجود آمده و توجهي كه اخيراً در كشور به آن شده است لازم و ضروري مي باشد. براي حل مشكلات، لازم است با انتخاب شاخص هاي صحيح گامهاي مناسبي در اين راه برداريم و از ابتدا، پايه اين دانش را در كشور صحيح بنا كنيم. در اين مقاله با بيان خلاصه اي از جايگاه تبليغات در بازاريابي، به تبيين وضع موجود و آسيب شناسي تبليغات بازرگاني ايران مي پردازيم.
