مقاله در مورد بررسی همه جانبه کار
بررسی همه جانبه کار
فصل اول: نگرشهایی در مورد کار
نگرشهای فلسفی و اجتماعی به کار و مسائل آن
کار برای اکثریت انسانها عمدده‌ترین فعالیت زندگی را تشکیل و کار به زندگی انسانها معنی می‌بخشد و اهمیت آن بیش از یک فعالیت برای بدست آوردن درآمد و ادامه زندگی است کار، انسان را در عرصه زندگی کامروا و با به عکس ناکامی می‌کشد. هر چند که بسیاری از مردم برای خود کار می‌کنند ولی در عین حال عده ک
ثیری برای دیگران کار می‌کنند و از طریق فروش نیروی کار خود امرار معاش می‌نمایند.
معمای آزادی و اجبار
هرچند کارفرما به انسان این آزادی را میدهد که از زندگی و دنیای موجود استفاده بیشتری ببرد اما محدودیتهایی را نیز برای او و آزادی او در پی دارد.
معمای فراهمی
انسان امروز از دنیای در دسترس استفاده می‌کند و از زندگی خود بهره می‌گیرد. هر چند دنیای او فراهم‌تر می‌گردد او نیز درمی‌یابد در دسترس‌تر و فراهم‌تر باشد. فراهم بودن او دنیای او را می‌سازد.
معمای فقر و غنای کار
انسانی که کار بیشتری انجام میدهد توانایی آن را خواهد یافت که زندگی بهتری برای خود و افراد وابسته‌اش پدید آورد.
مفهوم کار در نگرشهای نو
نگرش غالب امروز ما بر این دلالت دارد که انسان بگونه‌ای خلاق و آزدانه هستی و ارزش انسانی خود را در حیات مولد خود جستجو می‌کند.
کاربه معنای وسیع کلمه WORK در نگرشها غربی با مفهوم کار یدی متفاوت بوده است.
فصل دوم: نظام ارزش کار در اسلام
ارزش
ارزش ما” ارج” هم ریشه میباشد و به معنی حالت حاصل از ارح گذاشتن است. انسان به بعضی چیزها ارج می‌نهد و به آنها اهمیت میدهد که البته آن چیزها باید هم به حال او نافع و مفید باشند و هم بتواند آنها را در مالکیت خود درآورد.
آیا کار در اسلام دارای ارزش ذاتی است؟
سؤالی که مطرح میشود این است که آیا کار ارزش ذاتی دارد و صرف‌نظر از هر قراردادی ارزش آن مساوی است با مقدار معین کارگر یا مبلغی پول معرف ارزش ذاتی آن است.
بطور کلی اجتماع تقاضای مقدار معینی کار دارد که این مقدار کار را تعدادی کارگر انجام می‌دهند هرچند علت اصلی تعیین کننده بها عرضه و تقاضا نیست بلکه خود کار است.
واحد اندازه‌گیری کار، زمان است. باید متوسط زمان مصرف شده برای هر واحد کار را محاسبه کرد و طبق آن قیمت کار معین شود. هرچند ایراداتی بر این مسأله وارد است.
در ضمن باید بدانیم کارها مولد هستند و دارای ارزشهایی نو هستند و حتماً لازم است که قابل استقاده باشد. با تمام این توضیحات سرمایه‌داری از لحالظ اسلامی به هیچ شکلی قابل قبول نیست و فقط بعضی از شکلهای سرمایه‌داری از لحاظ اقتصای، اخلاقی و اسلامی قابل قبول است.
احتیاج عامل کار
انسان برای بقاء و حیات خود علاوه بر اینکه به غذا و لباس و مسکن که وسائل امرار معاش است به امور دیگری مانند خانواده، فرهنگ، دین ، سیاست، نیز احتیاج دارد. یکی از مهمترین احتیاجات انسان امور اقتصادی است اموری که انسان در حیات و بقاء شخص و خانوادگی خود به آنها نیازمند است و بدون آنها قادر به ادامه حیات نیست.
روابط اقتصادی و کار
انسان ملزم است به اینکه غالب وسائل معاش خود را با کار آماده کند و از طرفی استعداد چنین کارهایی نیز در او وجود دارد. هر چند باید توجه نمود که تولید و کار معمولاً انفرادی نیستند بلکه اشتراکی هستند و تعاونی می‌باشند و با توجه به مبادلات اقتصادی و دریافت فرد می‌توان این اشتراک را در امور تولیدی دیگران استفاده نمود.
مالکیت اشتراکی کار
اسلام مالکیت اشتراکی کار را نمی‌پذیرد. یعنی طرفدار این اصل نیست که کار به مقدار استعداد و خرج و بقدر احتیاج نمی‌گوید همه ملزم‌اند کار کنند. از نظر اسلام افراد می‌توانند کار اشتراکی را انتخاب کننند همانطوری که زارعین در قدیم بطور اشتراکی کار می‌کردند از نظر منطق و از نظر اسلام قسمتی از سرمایه‌ها یعنی سرمایه‌های عمومی می‌تواند مشترک باشد ولی کار مشترکی که الزامی و اجباری باشد به هیچ وجه نمی‌توان از اسلام استنباط
کرد.
فصل سوم اخلاق کار:
کار یکی از مهمترین فعالیتهای بشری در روی زمین است و بخش بزرگی از زندگی را شامل میشود. کار در نظر اسلام با زمنیه‌های فرهنگی و فکری گوناگون متفاوت میباشد با نگرش کمی در مورد کار درخواهیم یافت که مردم از دو زاویه متفاوت به کار می‌نگرند:
۱- در زبان عامیانه با کارگیری روزمره آن کار به معنای رنج و سختی است که انسان برای گذراندن زندگی خود بدان نیاز دارد.
۲- دوم کاربمعنای فضیلت و کمال انسان است و آن چیزی که هستی او را بدرستی می‌رساند و پیامبرگرامی اسلام برای کار ارزش والایی قائل بودند. و می فرماید کارکردن در راه بهره‌برداری و سود بردن برای تأمین زندگی ماند جهاد است در راه خدا.
در زمینه کار در اسلام روایات زیادی وجود دارد و همچنین در دنیای امروز و علی‌الخصوص غرب نیز دانشمندان و سخنوران زیادی در این باب سخن گفته‌اند. اما در مورد کار هرگونه که بیندیشیم و اخلاق کار هرگونه برای ما جلوه‌گر شود شک نیست که کار امروز یکی از مهمترین مقولاتی است که بشر بدان می‌اندیشد. مثلاً بسیاری از مردم ساعتها در روز کار می‌کنند بدون آنکه احتیاجی به درآمد آن داشته باشند فقط کار برای آنها مهم است و آنچه را که می‌سازند یا از کار پدید می‌آید مورد نظر است.
عده‌ای بزرگترین تفریح و بشر و حسن خود را در کار جستجو می‌کنند و کار را برتر از هر چیزی در زندگی خویش می‌دانند این خود شاید اخلاق کار خاصی را نیازمند باشد.
فصل چهارم:
براساس مبانی فقهی و حقوقی رابطه کارگرو کارفرما در ایران
به موجب تعریفی که در ترمینولوژی حقوق ارائه شده است» اجاره عقدی است که به موجب آن یک طرف منفعت عینی یا نیروی کار خود را در ازاء اخذ اجرت معامله می‌کند و مورد اجاره ممکن است اشیاء یا حیوان یا نیروی انسانی باشد.«
به موجب تعریف فوق اگر کسی نیروی کار خود را در ازاء اخذ اجرت معامله کند اقدام به عقد اجاره نموده است. بر این اساس» اجاره انسان فعال در مقابل اجاره اشیاء وحیوانات بکارمی‌رود در همان مورد که اجاره خدمات بکار رفته استعمال شده است.«
» اجاره خدمات« عقد اجاره‌ای است که نیروی کار خود را در مقابل اخذ مزد معامله می‌کند صاحب نیروی مزبور را اجیر( خدمتکار) و کارگر می‌نامند و طرف او را مستأجر( کارفرما) و صاحب کار گویند.
بررسی مبانی قرارداد کار در فقه
بطور کلی درکتب فقهی بنای قرارداد کار فیمابین کارگر و کارفرما در م
بحث اجاره مطرح شده است. و اجاره به سه دسته است: اجاره شیء: حیوانات و انسان تقسیم میشود و شخص را که نیروی کار ( منفعت وجود) خویش را به اجاره میدهد،( جیرمی‌نامند).
در کتب فقه مباحثی که امروزه قراردادهای دسته جمعی کار مورد توافق نمایندگان کارگران و کارفرما قرار می‌گیرد و یا در قوانین کار راجع به آنها مقرراتی وجود دارد. ازقبیل، تعطیلات مرخصی‌ها حفاظت و بهداشت کار، کارهای سخت و زیان آور و حل اختلاف بازرسی کار و … وجود ندارد. و چانچه ملاحظه میشود مبانی قرارداد کار در متون فقهی عقد اجاره است یعنی اجاره نیروی کار با منفعت وجودی و صریح مطالب و ضوابط بیشتر در روابط ماده و روزمره افراد اجتماع کاربرد دارد.
بررسی مبنای قرارداد در قانون مدنی ایران
ضوابط قانون مدنی در حقوق مبنای قرارداد فیمابین کارگر و کارفرما همان ضوابط فقهی در این خصوص است مطابق ماده ۴۶۶ قانون مدنی: اجاره عقدی است که بموجب آن مستأجر مالک منافع عین مشاجره میشود اجاره دهنده با موجر و اجاره کننده را مستأجر و مورد اجاره را عین مستأجر گویند). و مطابق ماده ۴۶۷ همان قانون» مورد اجاره مکن است اشیاء یا حیوان یا انسان باشد« و مطابق ماده ۵۱۳ قانون مدنی» اقسام عمده اجاره اشخاص از قرار زیر است ۱- اجاره خدمه و کارگران ۲- اجاره
متصدیان حمل و نقل
بررسی مبانی قرارداد کاردر قانون کاردر ایران
به موجب ماده ۶۰ قانون مصوب ۲۶/۱۲/۱۳۳۷،» کارگر کسی است که به هر عنوان به دستور کارفرما در مقابل دریافت حقوق یا مزد کار می‌کند.« و» کارفرما کسی است که شخصی را اجیر می‌کند« به موجب ماده ۳ قانون کار مصوب ۲۶/۱۲/۱۳۳۷ » کارفرما شصخص حقیقی یا حقوقی است که کارگر به دستور یا بحساب او کار می‌کند مدیران و مسولین و بطور عموم کلیه کسانی که عهده‌دار اداره کارخانه هستند نماینده کارفرما محسوب می‌شوند و کارفرما مسؤل انجام کلیه تعهداتی است که نمایندگان مزبور در قبال کارگر بعهده میگیرند.«
قانون کار فصل هفتم خود را به قرارداد کار اختصاص داده است بموجب ماده ۳ این قانون» قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که بموجب آن کارگر متعهد میشود در قبال دریافت مزد کاری را برای مدت معین یا مدت نامحدود برای کارفرما انجام دهد.«
و بموجب ماده ۳۱ همان قانون» در قرارداد کار نمی‌توان مزایای کمتر از آنچه در این قانون برای کارگر مقررشده منظور نمود.«
تعریف نظام روابط کار
روابط کر عبارت است از چگونگی تنظیم روابط کارگر و کارفرما با توجه به اینکه این روابط از زمان ورود افراد به سازمان تا جداشدن و حتی بعد از جدا شدن آنها از سازمان مورد توجه است. ب تعبیری تمام اقداماتی که در قلمرو بحث مدیریت منابع انسانی است را شامل
می‌گردد. این تداخل در حدی است که نمودارهای تشکیلات سازمانها گاه بعنوان مسؤل روابط کار بجای مدیر پرسنل بکاربرده میشود. با توجه به اینکه مفهوم واژه‌ها قراردادی است می‌توان روابط کار را زیر مجموعه نظام مدیریت منابع انسانی و با برعکس مدیریت منابع انسانی را زیر مجموعه روابط کار قلمداد نمود.
روابط کار و انواع آن
روابط هماهنگ کاری میان کارکنان و مدیریت برای سازمان جایگاهی بسیار مهم دارد. تأکید بر این نکته کلی این است که برای رسیدن به کامیابی بلند مدت یا به نیروی کار و مدیریت راههای تأمین نیازها و خواستهای یکدیگر را بیاموزند نه اینکه آنها را نادیده انگارند بدین ترتیب هر دو طرف می‌توانند همزمان به دو هدف دست یابند:
۱- افزایش بهره‌وری
۲- بهبود کیفیت زندگی شغلی
روابط کار به دو نوع روابط فردی کاربرد روابط جمعی کار دسته‌بندی میشود.
در مورد روابط فردی کار مهمترین مسأله مطرح روابط فردی بین کارگر و کارفرما قرارداد کار و شرایط کار است لیکن در روابط جمعی کار علاوه بر سازمانهای کارگری و کارفرمایی دو موضوع مهم دیگردر یکی مذاکرات دسته‌جمعی و دیگری حل و فصل اختلافات از موضوعاتی هستند که در قالب روابط جمعی کار مورد بررسی قرار می‌گیرد.
تعریف روابط کار:
روابط کار بر مبنای تفکر است و بینش‌های مختلف به صورتهای گوناگون تعریف شده من‌جمله نظام روابط کار عبارت است از مجموعه‌ای از قوانین و مقرارتی که حاکم بر روابط میباشد و یا به عبارتی روابط کار عبارت است از فرآیند تقسمات هماهنگ در چارچوب شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بمنظور تنظیم روابط کارگران و مدیریت در جهت رعایت حقوق حقه طرفین.
تئوریهای روابط کار:
نقشهای تئوری در قلمرو مطالعات علوم اجتماعی عباتند از:
– ارائه نگرش و ایده‌های علم یو عقلی یاذهنی برای معرفی پدیده‌ها و روابط بین آنها که ممکن است جنبه توضیحی یا تجویزی داشته باشد.
– ارائه چارچوبی جهت طراحی و تجزیه و تحلیل
تئوریهای متداول روابط کار که اغلب در چارچوب روابط کار مطرح شدهاند عبارتند از:
۱- تئوری همزیستی ۲- تئوری اختلاف ۳- تئوری نقش اجتماعی افراد
۴- تئوری اختلاف طبقاتی ۵- تئوری سیستمها
عوامل مؤثر در تنظیم سیستم روابط کار
در تنظیم روابط کار عوامل مؤثری دخالت دارند که شامل موارد زیر میباشد:
۱- عوامل ایدئولوژیکی: نظرات اجتماعی مکاتب مختلف را دربر می‌گیرد در این مکاتب شرایط مناسب کار در احترام لازم به شخصیت انسانی و اینکه کار انسان کالا نیست
موضوعات مورد بحث میباشد و اختلاف نظراتی وجود دارد.
۲- عوامل حقوقی: آزادی و تساوی حقوق طرفین در بعضی از قراردادها ظاهری میباشد در قرارداد کار طرفین قرارداد مساوی نیستند. یکطرف کارفرما با سرمایه و موقعیت اجتماعی بالا و طرف دیگر کارگر که تنهاسرمایه‌اش نیروی کارش است و چاره‌ایی جر پذیرش شرایط کار کافرما ندار
د وجود دارند.
۳- عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی: تمرکز سرمایه برروی روابط کار تأثیرات محسوس دارد و مهمتر آنکه پیشرفت و توسعه تکنولوژی مسائل جدیدی را بهمراه دارد مانند خطرات مربوط به حوادث در استخدام کارگران کم سن و زنان بیکاریهای ناشی از استفاده از ماشین‌آلات توسعه تکنولوژی برای این امور بایستی عوامل سیاسی مهمی که همانا لغو امتیازات در مورد رأی‌دادن و اعطای حق آرای عمومی را اضافه نمود تا اینکه کارگران بتوانند در انتخابات شرکت کرده و از نظر سیاسی اهمیتی بدست آورند .
عوامل محیطی مؤثر( برون سازمانی) در تنظیم سستم روابط کار
محیط هر سیستم را مجموعه‌ای از عواملی تشکیل می‌دهند که اگر چه جزء سیستم نیستند اما هرگونه تغییر در هر یک از این عوامل می‌تواند تغییراتی را در سیستم بوجود آورد محیط سیستم نظام روابط کار در سه سطح به شرح ذیل قابل تفکیک میباشد که عبارتند از:
۱- روابط کار در سطح بن‌المللی ۲- روابط کار در سطح کشور
۳- روابط کار در سطح خود یعنی یک واحد صنعتی
فرآنید تنظیم روابط کار:
اقدامانتی که در جهت تنظیم روابط کارگران و مدیران صورت میگیرند فرآیند روابط کار نامیده شده که از وظایف عمده امور پرسنلی بحساب می‌آید برای این منظور قسمتی از واحد دپرنیلی مسؤلیت این مهم را بعهده می‌گیرد و این وظایف بین قسمتهای مختلف سازمان بگونه‌ای هماهنگ تقسیم می‌گردد. و از ویژگیهای کلیه اقدامات مربوط به فرآیند نظام روابط کار عبارتند از:
۱- تنظیم مقررات عمومی ۲- تنظم روابط فردی کار
فصل ششم شرایط کار
شرایط کار
شرایط کار یکی از مهمترین و گسترده‌ترین مباحث حقوق کار است با بوجود آمدن رابطه کار بین کارگر و کارفرما طرفین الزمات و تعهداتی را بعهده میگیرند نکته‌ای که در این خصوص باید مورد توجه قرار گیرد این است که شرایط کار الزامات کارگر و کارفرما هر دو را دربر می‌گیرد لیکن معمولاً هنگامیکه از شرایط کار صحبت میشود بیشتر الزامات کارفرما است که مورد نظر میباشد.
منابع شرایط کار
شرایط کار الزامات و تعهدات طرفین رابطه کار است. از مهمترین منابع شرایط کار می‌توان به قانون عرف، مقررات داخلی کارگاه و پیمانهای دسته‌جمعی اشاره نمود. با این توضیح به نظر می‌رسد حقوق کار چیزی جز شرایط کار نیست.
الزامات و تعهدات کارگر در رابطه با کار
برخی از مهمترین الزامات و تعهدات کارگر عبارتند از:
۱- اجرای شخصی کار: کارگر ملزم است شخصاً کار مورد تعهد خود را انجام دهد و نمی‌تواند انجام تعهد را به شخص دیگر محول نماید.
۲- اجرای دستورات کارفرما و رعایت مقررات کارگاه: بنا به تعریف کارگر، شخصی است که بدستور کارفرما کار می‌کند به عبارت دیگر دستورگیری کارگر از کارفرما از جمله شروط لازم برای اطلاق» کارگر« به یک فرد است.
۳- رعایت دقت درکار: کارگر بایستی کار محوله را در حد متعارف با دقت انجام دهد یعنی کم‌کاری و یا تفریط نداشته باشد..
۴- صداقت و امانت: کارگران ملزم به رعایت صداقت و امانت هستند و هرچه ردهکاری بالاتر باشد مسؤلیت نیز بیشتر است.
الزامات و تعهدات کارفرما در رابطه با کار
منظور از الزامات و تعهداتی است که کارفرما در رابطه با کارگر چه براساس قرارداد کار و چه براساس تعهدات مختلف برعهده می‌گیرد. از جمله این موراد می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
پرداخت مزد: تعطیلات رسمی، هفتگی، مرخصیهای سالانه و رعایت مقررات مربوط به کار نوجوانان و زنان اشاره نمود که به اختصار می‌پردازنم:
الف: مزد
مزد وجهی است که در ازای کار و کارگر به وی پرداخت میشود البته در کنار این وجهی که کارگر به ازای ایام تعطیل هفتگی، رسمی و یا سالانه و … از کارفرما دریافت می‌دارد بعنوان مزد است.
مبانی حقوق و دستمزد:
نظام پرداخت فعالیتی است که سازمانها از طریق کار افراد ارزیابی می‌کنند تا پاداشهای پولی و غیر پولی مستقیم و غیر مستقیم را با در نظر گرفتن چارچوب مقررات قانونی از یک سو و توانایی پرداخت خود از سوی دیگر، میان آنان توزیع کنند پرداختهای مستقیم شامل مزد پایه مبتنی بر عملکرد و پرداختهای غیر مستقیم شامل برنامه‌های حمایت، مزد ایام تعطیلی و مزایا و خدمات رفاهی است.
مقاصد و اهمیت نظام پرداخت مزد
نظام پرداخت مزد با اهمیت شمرده میشود زیرا می‌تواند:
۱- کارجویان بالقوه را جذب کند.
۲- کارکنان خوب را نگهداری کند.
۳- کارکنان را برانگیزد.
۴- پرداخت را بر اساس مقررات قانونی انجام دهد.