بخشی از مقاله

بهداشت صنعتی


اهميت و ضرورت بهداشت صنعتي
«بهداشت صنعتي» عبارتست از فراهم آوردن موجبات سلامتي، تندرستي و شادابي روح و جسم كاركنان در محيط كار (و همچنين مراجعان به سازمان) و رعايت اصولي كه از بيماريها و حوادث ناشي از كارهاي صنعتي جلوگيري مي‎كند. موضوع بهداشت و حفظ سلامت كاركنان در محيط‎هاي صنعتي، يا بهداشت شغلي.


يكي از مسائل بسيار مهم بوده و آشنايي با اصول بهداشتي و كمكهاي اوليه براي جلوگيري و محافظت از خطرات حاصله از بيماريها در محيطهاي صنعتي و توليدي، كه كارها به صورت گروهي و دسته‎جمعي انجام مي‎شوند حائز كمال اهميت مي‎باشد. بررسي عوامل زيانبخش در محيطهاي كار و كنترل آنها و رعايت اصول بهداشتي باعث سلامت و شادماني كاركنان و موجب افزايش بهره‎وري در محيط‎هاي صنعتي مي‎شود.


در محيط‎هاي صنعتي و توليدي علاوه بر حوادث، مسائلي مثل «امراض حرفه‎اي» مطرح است.
منظور بيماريهايي است كه ناشي ازكارهاي صنعتي و تماس با مواد و تركيبات شيمياي زيان‎آوري باشد و از طريق خوردن، آشاميدن، تنفس و پوست مبتلا به انسان مي‎شود.
همچنين در محيطهاي كاري عوارض و بيماريهاي حاصل از مواد راديواكتيو و پرتوهاي پولساز و امراضي نظير سل، رماتيسم، ديسك، آرتروز،‌ تنگي نفس،‌سرطان، عقيم شدن، كاهش حساسيت حواس پنجگانه و اعضاي بدن و مسموميت شغلي ناشي از سرو كار داشتن با موادي چون سرب، سيليس، گرد و خاك و امثالهم وجود دارند البته عوارض حرفه‎اي ممكن است واجد اهميت كمتري نسبت به سوانح در محيط كار باشند.
عوامل محيط طبيعي
عوامل جوي و محيط خارجي يا اتمسفر طبيعي يعني نوع زمين، آب، نور خورشيد و هوا (سرما، گرما، رطوبت) در افراد بسيار مؤثر بوده و روي رفتار و كردار آنها اثر فوق‎العاده‎اي دارد.
لذا لازم است كارفرمايان حتي‎المقدور به عوامل جوي توجه داشته و از نظر انتخاب محل احداث كارخانه در مورد اين مسائل مطالعات كافي به عمل آورند و محل كار من اسب با احتياجات رواني و جسماني آنها فراهم آورند و حتي‎المقدور جاي خوش آب و هواي را برگزينند در غير اين صورت، خطراتي متوجه كاركنان شده و مالاً باعث كاهش بهره‎وري نيروي انساني مي‎شود (كه به ضرر كارفرما خواهد شد).


عوامل مؤثر در بهداشت صنعتي
رعايت امور زير در بهداشت محيط كار مؤثر است:
1- محيط كار بايد برعليه ميكروبها ضدعفوني شود و نقاط مشكوك آلوده به ميكروب و عفونت گندزدايي و تميز شده و عاري از ميكروب شود.
2- گازها، گردها و بخارهاي مضر، سمي و بدبوي متصاعد شده در محيط كارگاه و كارخانه با ايجاد سيستم تهويه به خارج هدايت شود و گردهاي كه باعث خفگي يا مسموميت گردند كاركنان با ماسكهاي مخصوص مجهز شوند .
3- كف كارگاهها بايد از مواد غيرقابل نفوذ ساخته شده باشند تا آب در آ‌نها نفوذ نكند زيرا ديواره‎ها و كف سطوح خيس و مرطوب باعث بيماري رماتيسم مي‎شود.
4- لازم است وسائل كمكهاي اوليه در محيط كار وجود داشته باشد و كاركنان با اصول كمك‎هاي اوليه در كارخانه آشنا باشند.
تا در صورت نياز به كمك مصدومين بشتابند در عين حال بايد داروخانةكوچكي در سازمان‎هايي كه تعداد كاركنان آنها زياد است وجود واحد و فرد مسئول در اين زمينه الزامي است.


5- به منظور مبارزه با بيماريهاي واگيردار و پيشگيري از آنها كه ممكن است به وسيلة آب و هوا سرايت‎كننده كاركنان به موقع واكسينه و مايه‎كوبيهاي لازم بشوند تا در مقابل بيماريها ايمني حاصل كنند.
6- كليه كاركنان از سرويسهاي پزشكي، بهداشتي و خدمات درماني به نحو احسن برخوردار باشند.
7- كليه نقاط محيط كار از نظر پزشكي، بهداشتي و خدمات بطور مستمر مورد بازرسي و بهبود قرار گيرد.
موضوع رنگ و بهداشت صنعتي:


در مورد رنگ و اهميت آن در محيط كار، در بخش بعد مفصلاً بحث خواهد شد. از نظر ارتباط رنگ با بهداشت صنعتي نيز لازم است اكنون نكاتي ذكر شود. رنگ محل كار بايد با رنگهاي قراردادي بهداشتي تطبيق كند. زيرا رنگهاي نامناسب باعث ناراحتي و خستگي چشم شده و از لحاظ رواني نيز در روحيه و طرز كار كاركنان مؤثر است به تجربه ثابت شده است.


كه رنگهاي تند عامل تحرك رواني و تشديد عصبانيت و خشكي مي‎شوند. به اين جهت لازم است ديوار محيطهاي كار داراي رنگهاي ملايم، روشن و چشمنواز باشند تا باعث تسلي و آرامش رواني كاركنان به هنگام كار شوند.
رنگهاي منعكس كننده نور و غيره در اين مورد مناسب نيستند. براي سقفها نيز رنگهاي روشن مناسب است. لوازم و وسايل كار نيز بايد به رنگهاي مطلوب رنگ‎آميزي شوند.


«دفتر بين‎المللي كار» استانداردهايي جهت رنگها تعيين كرده است كه نشان مي‎دهد هر رنگ شاخص چه علامتي مي‎باشد. مثلاً رنگ زرد علامت احتياط است. رنگ قرمز علامت متوقف ساختن فوري ماشينها و مبارزه با آتشسوزي است. رنگ سبز علامت نجات و پستهاي كمك اوليه يا اجازة عبور وسائط نقليه مي‎باشد.
انسداد راهها را با خطوط زرد و سياه مورب مشخص مي‎سازند. رنگ سفيد براي راه‎هاي عبور مجاز و آزاد در نظر گرفته شده است.
بهسازي محيطهاي صنعتي:
منظور از بهسازي محيط كار عبارتست از مراعات اصول بهداشتي و انجام عمليات لازم براي جلوگيري از عوامل بيماريزا و خطرات ناشي از كليه اموري كه سلامت كاركنان و همچنين ارباب رجوعها و مشتريها را در سازمان‎ها، بويژه سازمانهاي صنعتي و توليدي به خطر مي‎اندازد.


رئوس مسائل در بهسازي محيط كار:
1- تأمين آب سالم و كافي
2- تأمين غذاي كافي و سالم و رعايت اصول بهداشت در تهيه غذا و مواد اصل خوراكي بويژه سبزيها و ميوه‎ها.
3- تهيه و تأمين سالنهاي غذاخوري كاملاً بهداشتي و تميز، به نحوي كه باعث احساس راحت و رفع خستگي كاركنان شود.
4- رعايت نظافت در سطح كارگاه‎ها و سالنهاي غذاخوري
5- خارج كردن مواد زايد و زباله‎ها يا سوزاندن و از بين بردن مواد غيرضروري
6- مبارزه برعليه حشرات و حيوانات موذي
7- تأمين وسايل نظافت از قبيل دستشويي، توالت، حمام آب گرم، رختكنهاي مجزا و جداگانه
8- سمپاشي محيطهاي كار در مواقع لزوم
9- تأمين وسايل مناسب و كافي جهت سرد و گرم كردن، روشنايي و نورپردازي، رطوبت و تهويه و استفاده از هواي تازه


10- انجام تدابير لازم براي جلوگيري از آلودگي محيط زيست و هوا
11- تأمين ملبوس مناسب براي كاركنان در كارهايي كه اقتضاي پوشيدن البسه خاصي را دارند.
بيماريها و عوارض ناشي از كار:
خصوصيات بيماريهاي حرفه‎اي:
كسي كه پيش از همه در زمينه بيماريهاي شغلي فعاليت كرده است دانشند شهير ايتالياي «برناردينو رامازيني» بوده كه به نام پدر طلب صنعتي معروف شده است او بر اين امر تأكيد داشت كه پزشك لازمست به هنگام معاينه بيمار حتماً شغل او نيز پرسيده و اطلاعاتي كسب كند زيرا چه بسا كه بيماري ارتباط با شغل بيمار داشته باشد.


او براي نخستين بار يادآوري كرده است كه شغل و كار ضمن اينكه كارگر را تأمين مي‎كند براي سلامت او نيز خطراتي را به بار مي‎آورد. از خصوصيات بارز بيماريهاي حرفه‎اي آن است كه در طول زمان و به طور موذيانه در بدن ظاهر مي‎شود و انسان از راه تنفس هوا، تماس پوستي و مواد خوراكي به آن مبتلا مي‎شود. بسياري از بيماريهاي ريوي يا مسموميت مزمن ناشي از سرب كه علائمي مانند فلج عضلات مچ دست، قولنج شكمي، كم‎خوني و غيره از از خود بروز مي‎دهد.
مهمترين خصوصيات بيماريهاي حرفه‎اي:


1- غالبا بيماريهاي حرفه‎اي بصورت حاد بروز نمي‎كنند، بلكه به مرور زمان ايجاد مي‎شوند مانند كري حرفه‎اي و سيليكوزيس
2- اين بيماريها، اكثراً درمان‎پذير نمي‎باشند مثل سيليكوزيس، ساتورنيسم و كري حرفه‎اي
3- از آنجا كه عامل ايجاد اين بيماريها غالباً مشخص است، قابل پيشگيري مي‎باشند مانند مسموميتهاي ناشي از عوامل شيميايي يا بيماريهاي ناشي از عوامل فيزيكي


4- بيماريهاي حرفه‎اي در مراحل اوليه فقط با آزمايشات و معاينات دقيق قابل شناسايي هستند مانند اديومتري، ‌اسپيرومتري (اندازه‎گيري ظرفيت تنفسي) و آزمايشات خون و ادرار.
5- بهترين طريقه درمان اين بيماريها، از ميان بردن عامل ايتونوژيك (عامل بيماريزا) مي‎باشند مانند از بين بردن يا كاهش سروصدا، ارتعاش يا جايگزيني مواد شيميايي خطرناك با مواد بي‎خطر.
آموزش بهداشت در پيشگيري از شيوع بيماريها در محيط كار


بطور كلي عواملي كه سلامت انسان را تهديد مي‎كنند عبارتند از:
1- ميكروبهاي عامل بيماريهاي واگير وعوامل بيماريهاي غيرواگير
2- سانح و بلاياي طبيعي
3- حوادث غيرمترقبه
4- سوانح ناشي از فعاليت‎هاي صنعتي
5- سوء تغذيه و مسموميت‎هاي غذائي
6- استعمال مواد مخدر و مصرف نوشابه‎هاي الكلي
7- جنگ، دعوا و اقدام به انتحار
8- نامساعد بودن محيط زيست
9- نامساعد بودن شرايط محيط كار


ميكروبهاي بيماريزا به گروه‎هاي زير قابل تفكيك هستند:‌
- باكتريها كه شامل كوكسي‎ها، اسپيروكت‎ها، ويبرويونها و باسيلها هستند
- ويروسها كه فوق‎العاده ريز بوده و براي رشد به بافت زنده نياز دارند
- ريكتيزياها كه از باكتري كوچكتر بوده و از ويروس بزرگترند و مانند ويروسها براي رشد به بافت زنده نياز دارند.
- قارچها
- پروتوزوئرها
بيماريهاي عفوني
به اختلالاتي مي‎گويند كه در اثر ورود ميكروب در بدن ظاهر مي‎شود اين بيماريها عموماً مسري و واگير هستند يعني از فرد آلوده (انسان يا دام) به فرد سالم منتقل مي‎شود.
پيشگيري از بروز بيماريهاي عفوني:
- سالم‎سازي و بهسازي محيط شامل خشكاندن مرداب‎هاي كوچك، مبارزه با جوندگان، دفع صحيح زباله و فاضلاب، شستشوي اصولي مواد خوراكي
- دادن آگاهي به مردم و كارگران و آموزش رعايت اصول بهداشت فردي و اجتماعي
- بالا بردن مقاومت جسماني به اين معني كه با تغذيه سالم و كافي ضعف و ناتواني ناشي از سوء تغذيه را در افراد كم كرده از ايجاد زمينه مساعد براي تأثير ميكروبها جلوگيري شود.
- جلوگيري از تماس بيمار با اشخاص سالم با اعلام اجباري از طرف مقامات پزشكي در صورت مشاهده بيماري و تجويز دارو


- بالا بردن سطح مصونيت بعبارتي ايجاد كيفيتي در بدن كه به كمك آن انسان بتواند در برابر عوامل بيماريزا مقاومت كرده و به آن مبتلا نشود.
اقسام مصونيت: مصونيت در مقابل بيماريهاي واگير به دو قسم مي‎باشد:
الف- مصونيت طبيعي
ب- مصونيت اكتسابي
مصونيت طبيعي: مصونيتي است كه انسان بالاقوه در خود دارد و به جهت وجود اين مصونيت هيچ‎وقت به بيماري خاصي كه به آن مصونيت طبيعي دارد مبتلا نمي‎شود.
مصونيت اكتسابي:
مصونيتي است كه انسان در طول حيات كسب مي‎نمايد و به دو دسته فعال و غيرفعال قابل تقسيم است. در مصونيت فعال فرد قبلاً به بيماري مبتلا شده و آنتي‎كور خاص بيماري در بدنش ايجاد شده و با ايجاد آنتي‎كور پس از سپري شدن بيماري ديگر به آن بيماري مبتلا نمي‎شود و در برابر آن مصون است. لذا چنانچه فرد به طور طبيعي دچار بيماري شده و سپ
در مصونيت غيرفعال فرد به بيماري دچار مي‎شود و آنتي‎كور لازم براي مبارزه با بيماري تحت عنوان سرم به بدن او تزريق و وارد مي‎شود گاهي اكتساب سرم به صورت طبيعي است مانند سرم خون كه از مادر به جنين مي‎شود و گاه سرم به صورت غيرطبيعي و به عنوان دارو به فرد بيمار تجويز مي‎گردد.
واكسن:
ميكروب كشته شده يا ضعيف شده و يا عصاره و زهر ميكروب است كه به فرد تجويز مي‎شود تا بدن او آنتي‎كور لازم را براي مقابله با آن ميكروب و بيماري خاص آن تهيه نمايد.


بيماريهاي واگيري كه با واكسن قابل پيگيري هستند عبارتند از:
1- فلج اطفال، 2- سرخك، 3- سل، 4- هپاتيت، 5- ديفتري، كزاز، سياه سرفه، 6- وبا، 7- مننژيت، 8- اوريون


سرم:
آنتي‎كور جدا شده از سرم خون حيوانات مبتلا شده به بيماري موردنظر است كه مصونيتي سريع ولي ناپايدار را ايجاد مي‎نمايد.
خصوصيات بيماريهاي واگير:
- همه عامل ميكروبي مشخصي دارند.
- در منبع و مخزن معيني ميكروب زندگي كرده و به محض اينكه انتقالي پيدا كند شيوع مي‎يابد.
- پس از ورود ميكروب دوره كمون معيني طي مي‎شود


- مستقيما يا غيرمستقيم واگيردار است و خطر همه‎گيري دارد
عوامل زيان‎آور محيط كار به عوامل زير تقسيم مي‎شود:
- عوامل شيميائي زيان‎آور محيط كار
- عوامل فيزيكي زيان‎آور محيط كار
- عوامل مكانيكي زيان‎آور محيط كار
- عوامل ارگونوميكي زيان‎آور محيط كار
- عوامل بيولوژيكي زيان‎آور محيط كار
مواد شيميائي از سه طريق وارد بدن مي‎شود:
از طريق پوست، دستگاه گوارشي و دستگاه تنفسي.
موادي مثل تترا اتيل سرب، آنيلين ماتي انساني، فنول‎ها ‎… و بسياري از حلالها از طريق پوست جذب و اثر عمومي نشان مي‎دهند.


از طريق دستگاه گوارشي:
ورود و جذب مواد از راه دستگاه گوارشي اصولاً يك راه مستقيم و معمولي نبوده و اكثراً مواد شيميائي به علت اشتباه يا عدم احتياط كارگر و يا آلودگي دست و مواد غذايي وارد بدن مي‎گردد.
مواد وارده از دهان از طريق روده جذب و پس از گذشتن از كبد وارد جريان خون مي‎گردد مواد مثل ارسنيك، فسفر، سيانورها و بسياري مواد ديگر مي‎توانند از اين طريق ايجاد مسموميت نمايند.
- از طريق دستگاه تنفسي:
اين راه اصلي‎ترين طريق ورود مواد شيميائي مصرف در صنعت معدن كارگر بوده و اين مواد ممكن است به يكي از اشكال مختلف زير سبب آلودگي هواي محيط كار گرديده و در نتيجه تنفس همراه با هوا وارد ريه كارگر شده و اثر خود را بر روي دستگاه تنفسي نشان داده يا جذب دستگاه گردش‎خون شده و صدمات خود را دراعضاي بخصوص بدن‎بوجود آورد مثل‏‎سرب، جيوه، منگنز و بنزن.
اصول كنترل آلودگي محيط كار به مواد شيميايي و پيشگيري از مسموميتها و بيماريهاي شغلي كارگران:


الف‎- اقدامات پزشكي و بهداشتي در مورد كارگران:
1- انجام معاينات قبل از استخدام به منظور تشخيص سلامتي و تحمل كارگر براي اشتغال بكار تعيين شده در ارتباط با مواد شيميايي يا سموم صنعتي و تشكيل پرونده پزشكي و بهداشتي براي كارگر
2- آگاهي دادن به كارگران قبل از اشتغال بكار و ضمن كار در زمينه خطرات احتمالي مواد شيميايي يا سمي موجود در محيط كارو آموزش اصول بهداشت و حفاظت كار به ايشان
3- كنترل روش كار كارگران با مواد شيميايي و اصلاح روشهاي غلط كار
4- مجهز كردن كارگران به لباس و وسائل ايمني مخصوص
5- معاينات دوره‎اي كارگران در تماس با مواد شيميائي


6- بررسي علائم كلينيكي و ارزش‎يابي هرگونه تغيير در سلامت گروه كارگران
7- معاينات دوره‎اي كارگران در تماس با مواد شيميايي در مواقع تغيير شغل
8- ارجاع افراد مشكوك به مسموميت يا بيماري شغلي ناشي از مواد شيميايي به مركز بهداشتي درماني مربوطه
9- ارائه كمك‎هاي اوليه ضروري به افرادي كه دچار مسموميت حاد يا حوادث مواد شيميايي و سمي گرديده‎اند ضمن اطلاع رسيع به مركز اورژانس يا انتقال به مراكز بهداشتي درماني
10- كنترل منظم افراد بيمار از نظر پيگيري درمان لازم تا بهبودي و گزارش اينگونه موارد بهداشتي درماني يا اداره بهداشت حرفه‎اي محل.
ب- اقدامات بهداشتي و بهسازي در محيط كار
- استفاده از متدهاي مرطوب به منظور جلوگيري از پخش گردوغبار مواد شيميايي در محيط كار
- استفاده از سيستم تهويه موضعي به منظور دور كردن مواد آلوده‎كننده محيط كار مثل گردوغبار، بخارات، گازها و غيره در نقطه توليد قبل از انتشار در محيط كار بوسيله مكنده‎ها و كانالهاي تهويه مناسب و مخصوص هر دستگاه يا مواد شيميايي
- محصور كردن مواد آلوده‎كننده و انجام كار توسط وسائل اتوماتيك يا كنترل از راه دور
- جداسازي كارگران از محوطه آلوده به مواد زيان‎آور و تقليل كارگران در تماس به حداقل ممكن
- تهوية عمومي به منظور كاهش تراكم مواد شيميايي آلوده‎كننده محيط كار در اين روش هواي تميز از خارج وارد محيط كار شده و هواي آلوده تخليه مي‎شود


- جايگزيني مواد غيرسمي و بي‎خطر جاي مواد خطرناك و بيماريزا
- شناسائي و اندازه‎گيري عوامل شيميائي آلوده‎كننده محيط كار و مقايسة آنها با استانداردها
- نظافت عمومي كارگاه بطور مرتب با استفاده از وسائل مكنده يا شوينده و جمع‎آوري و دفع صحيح زباله و ضايعات صنعتي حاوي مواد شيميايي


- وضع قوانين و تدوين آئين‎نامه‎هاي بهداشتي و حفاظتي و اجراي دقيق آنها به عنوان يكي از مهمترين اصول پيشگيري از بيماريهاي ناشي از كار محسوب مي‎شود.
- عوامل فيزيكي محيط كار:
اين عوامل عبارتند از:
1- نور و روشنائي
2- سروصدا
3- دما و رطوبت
4- ارتعاش
5- الكتريسيته
6- فشار
7- پرتوها


اهميت نور در كارگاهها:
- دلپسند و دلپذير بودن محيط كار
- افزايش ميل و رغبت به كار در كاركنان
- افزايش مواظبت و دقت در كارها
- جلوه‎گر شدن مهارت و كارداني كاركنان
- انجام آسان‎تر و سريع‎تر كارها
- خستگي ديرتر بر كاركنان غلبه مي‎كند
- كاهش چشمگير ميزان حوادث كار


- تأمين و حفظ سلامت و قواي جسمي و قدرت بينايي كاركنان
- كاهش عوارض رواني مثل كم حوصلگي، عصبانيت، بي‎ميلي، حالت سستي،‌ تنبلي و خواب آلودگي با توجه به نكات ياد شده كه كارفرمايان هوشمند تيز بدان واقفند هرگونه هزينه‎اي را براي افزاشي كميت و كيفيت نور هدر رفته تلقي ننموده بلكه در راستاي ارتقاء سوددهي مي‎دانند.

- سروصدا:
تعريف: منشاء صدا حركات ارتعاشي است كه از جسم يا عامل مرتعش صادر و در محيط انتشار مي‎يابد و آنچه موجب احساس شنوائي مي‎شود صوت يا صدا ناميده مي‎شود.
امواج صوتي برخلاف امواج نور و اشعه ايكس از خلاء عبور نمي‎كند،‌ بلكه با ماده واسطه‎اي منتقل مي‎شود.
- اثرات جانبي سروصدا:
- اثر رواني وعصبي سروصدا رابطه مستقيمي با شدت و ارتفاع صدا ندارد بلكه برحسب شخص، موقعيت، زمان،‌ نوع كار و تفكر، زمينه بيماريهايي مثل فشار خون و حالات روحي افراد متفاوت است.
- موجب اختلال در مكالمه و فهم و تفهيم مطالب مي‎شود
- باعث كم شدن دقت در كارهاست


- سبب اختلال در تمركز حواس و كارهاي فكري مي‎گردد
- صداهاي ناگهاني و بلند موجب هيجان، ترس و دلهره مي‎شوند
- موجب افزايش فشار خون و فشار داخل جمجمه مي‎گردد
- ترشحات بزاق كم شده و دهان خشك مي‎شود
- ترشحات معده را كاهش و انقباضات دردناكي ايجاد مي‎كند
- حركات دودي شكل روده‎ها دچار ركود مي‎گردد
- در افراد حساس باعث سردرد و سرگيجه مي‎شود


دما و رطوبت:
متناسب با نوع كار و فعاليتي كه كارگر انجام مي‎دهد مقداري انرژي (كارمايه) به مصرف مي‎رساند كه دوسوم آن در بدن كارگر تبديل به حرارت مي‎شود.
بدن انسان به يكي از چهار طريق (هدايت، انتقال، تشعشع و تبخير) حرارت زائد بدن خود را دفع مي‎كند با اين وصف اگر ميزان حرارت و رطوبت محيط زياد شود و بدن از طريق هدايت و تبخير قادر به دفع حرارت نخواهد بود.
و از ميزان حرارتي هم كه بوسيله انتقال دفع مي‎گردد كاسته خواهد شد.
در صورت ادامه كار در شرايط حرارت و رطوبت زياد به ويژه در معرض آفتاب عوارضي به صورت سستي در كار، گرفتگي دردناك عضلات (كرامپ عضلاني) آفتابزدگي و گرمازدگي و غيره ظاهر شده و احتمال بروز حوادث افزايش مي‎يابد كمبود حرارت محيط كار نيز موجب ناراحتي‎هاي عمومي و كاهش توان كار بويژه در انجام كارهاي دقيق و ظريف مي‎گردد و احتمال خطر و حوادث افزوده مي‎شود همانگونه كه كم كردن لباس در گرما و مرطوب مشكل كار كردن را رفع نمي‎كند زيادي لباس نيز چاره‎ساز نيست.
ارتعاش:
حركت‎هائي كه از بالا به پائين و بالعكس و يا بطور افقي صورت مي‎گيرد و سبب بوجود آمدن ارتعاش مي‎گردد واحد اندازه‎گيري ارتعاش سيكل بر ثانيه يا هرتز ‎(HZ) است نحوه انتقال ارتعاش از طريق جابجايي مي‎باشد.

تأثيرات ارتعاش بر روي بدن انسان باعلائم گوناگوني مشخص مي‎شوند:
- علائم عمومي مثل ناراحتي مبهم و تحريك‎پذيري وعصبانيت
- خستگي و كاهش راندمان كار و توليد


- سنگيني گوش در افرادي كه با ابزار پرسروصدا توأم با ارتعاش كار مي‎كنند
- سنگيني گوش در افرادي كه با ابزار پرسروصدا و از گوشي و لوازم مورد نياز استفاده نمي‎كنند
- تورم مفاصل و احساس درد در مفاصل استخوان‎ها بخصوص در مچ دست و پا و آرنج
- افزايش تهويه ريوي
- استخواني شدن غضروب بين مهره‎اي و التهاب و تغيير شكل ستون فقرات
- كاهش قند و چربي خون و ويتامين ‎C

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید