مقاله در مورد تاریخچه مالیات

بخشی از مقاله

تاریخچه مالیات

ایرانیان از زمان هخامنشیان برای دریافت مالیات و امور مالی کشور دفاتر و سازمانهای مرتبی داشتند . در زمان ساسانیان اخذ مالیات صورت کاملتری داشت و سه نوع مالیات به نامهای اراضی ، سر شماری و سرانه در یافت می شد . پس از ظهور اسلام و در زمان حجاج بن یوسف ثقفی دفاتر مالیاتی از فارسی به عربی برگردانیده شد اما در دوره سلجوقی با دستور عبدلملک کندری ، وزیر طغرل . دفاتر مالیاتی مجدداً به فارسی نگارش یافت .

وزیر مالیه ، قبل از مشروطیت مامور شخص پادشاه بود و شاه تمام درآمد ها و عواید کشور را در اختیار داشت ووزیر مالیه بودجه کشور را تنظیم میکرد ودر مرکز هر استان مستوفی مسئول الملک می گفتند که لقب وزیر مالیه بود .
یکی از درآمد های وصولی در زمان قاجار از تیول داری میشد و تیول داران کسانی بودند که زمینهای دولی در اختیار آنها قرار میگرفت و با کمک کشاورزان از زمین بهره برداری میکردند وسالیانه مبلغی را بابت تیول داری به شاه میپرداختند . هزینه های دربار ، جنگلها و مقرری ها از این محل تامین میشد .در زمان امیر کبیر اصلاح گر بزرگ ، بسیاری از این مقرری ها قطع ووصول مالیات که در آن زمان خراج نام داشت ،ضابطه مند شد اما با کشته شدن امیر کبیر روند اصلاحات متوقف ووضع به شکل سابق برگشت . پس از پیروزی انقلاب مشروطه در سال 1285 ، اولین کابینه قانونی تشکیل و ناصر الملک به عنوان نخستین وزیر مالیه از مجلس شورای ملی رای اعتماد گرفت و به دستور او

محل کنونی رادیو تهران که محل اداره گمرک بود ، به وزارت مالیه اختصاص یافت . در سال 1289 ادارات هفتگانه مالیه تصویب و تشکیل شد . مهمترین ادارات در آن زمان خزانه داری کل ، گمرک ووصول عایدات بود . پس از مدتی محل وزارت مالیه به پارک اتابک ، محل کنونی سفارت شوروی سابق انتقال یافت .
در سال 1294وزارت مالیه به نه اداره تقسیم شد که عبارت بودند از دایره وزارتی ، تشخیص عایدات و خالصه جات و مسکوکات ، خزانه داری کل و دیون عمومی و وضایف ، گمرکات ، محاکمات ما

لیه ، کمیسیون تطبیق حوالجات ، پرسنل و ملزومات و مجلس مشاور عالب برای محاکمات اداری .
از سال 1300 به بعد دگرگونی های زیادی در وزارت مالیه رخ داد ، از جمله این که حدود چهل شرکت دولتی تاسیس و بعداً منحل گردیدند وشازمان به دو قسمت مالی و اقتصادی تقسیم و به وسیله دو معاون و هفت مدیر اداره می شد .
در سال 1329 سازمان وزارت دارایی با تقلیل ادارات به تصویب رسید .
حال:
با وقوع انقلاب اسلامی ساختار وزارت امور اقتصادی و دارایی دچار تغییرات چندانی نشد و وصول درآمد های مالیاتی همچنان از وظایف این وزارتخانه بود . تا اینکه در چارچوب اهداف برنتمه سوم توسعه اقتصادی ، طرح ساماندهی اقتصادی و سیاستهای دولت در زمینه اصلاح ساختار اقتصادی به عهده این وزارتخانه گذاشته شد . از مهمترین اقداماتد این وزارتخانه اصلاح نظام مالیاتی بود که شامل :1- تشکیل سازمان امور مالیاتی 2- اصلاح قانون مالیاتی مستقیم 3- روز آمد کردن نظام مالیاتی کشور .
تشکیل سازمان امور مالیاتی
سازمان امور مالیاتی کشور به موجب ماده 59 قانون برنامه سوم ، در سال 1380 تشکیل و نمودار تشکیلاتی آن در بخش ستاد سازمان در اوئل سال 81 و تشکیلات ادارات کل امور مالیاتی استانها در اوائل سال جاری به تایید سازمان مدیریت و برنامه ریزی رسید .
با تشکیل سازمان امور مالیاتی ، بودجه این سازمان از وزارت امور اقتصادی و دارایی تفکیک شد

و در حال حاضر با خرید ساختمان جدید در حال انتزاع نهایی از وزارت امور اقتصادی و دارایی است ودر هم با انتصاب مدیران کل امور مالیاتی ، تشکیل ادارات کل مالیاتی در حال استقرار است .
اصلاح قانون مالیاتی مستقیم :
همزمان با ایجاد سازمان امور مالیاتی قانون مالیاتی مستقیم نیز اصلاح شد . نرخ مالیاتی در قانون قبلی به 54 درصد میرسد که گاهی با عوارض دیگر برای شرکتها وواحدهای تولیدی این نرخ به رقم 67درصد هم میرسد ، با اصلاح قانون مالیاتی مستقیم حداکثر نرخ مالیاتی برای درآمد اشخاص

حقیقی 35 درصد میباشد و برای اشخاص حقوقی این نرخ ، ثابت و25 درصد میباشد که این موضوع مهم گذشته از آنکه باعث تشویق سرمایه گذاری و تولید کنندگان میشود بسیاری از زمینه های بروز فساد اداری را نیز مسدود میکند . به علاوه هزینه های تمام شده تولید کالاها هم به نحو قابل

ملاحضه ای کاهش میابد .
متن اولیه پیشنهادی اصلاحیه قانون مالیاتی مستقیمدر اواخر دوره اول دارایی دولت آقای خاتمی تهیه و به مجلس شورای اسلامی ارایه شده بود که پس از شروع دوره دوم ریاست جمهوری

وانتصاب آقای طهماسب مضاهری به وزارت امور اقتصادی ودارایی وتصدی ریاست کل سازمان امور مالیاتی کشور از سوی آقای خجسته ،تغییراتی کلی در متن پیشنهادی اعمال گردید که یکی از آنها تعیین نرخ ثابت مالیات بردرآمد فعالیتهای اقتصادی بود . همچنین در قانون جدید مالیاتیی از قبیل مالیات بر بر اراضی بایر و مالیات جمع درآمد مالیات مستغلات مسکونی خالی لغو شد و نرخ مالیات حق واگذاری ،فقط به میزان 2درصد تعیین شد. به علاوه مالیات برارث نیز دارای نرخ کمتر و معافیت بیشتری شد و مالیات نقل و انتقال نیز به مقدار ثابت ، معادل 5درصد ارزش معاملاتی تعیین گردید . برای واحدهای نوساز که برای اولین بار به فروش میرسد (مالیات بساز و بفروش)هم به میزان 10درصد ارزش معاملاتی اعیان واحد فروش رفته مالیات تعیین شد.
هدف از اصلاح قانون مالیاتها تشویق مودیان به خود اضهاری ،اضهار صحیح درآمد مشمول مالیات ،جلوگیری از فرار مالیاتی وممانعت از داشتن حسلبها ی دوگانه است .

لغو معافیتهای مالیاتی نهاد ها وارگانها :
با هدف رفع تبعیض در عرصه اقتصاد و فراهم کردن شرایط برابر برای تولید کنندگان و شفاف سازی منابع درآمدی دولت ، قانون لغو معافیتهای مالیاتی نهادها وارگانها به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و این امور مورد موافقت مقام معظم رهبری نیز قرارگرفت .

تجمع عوارض :
برای یکسان سازی مراجع وصول مالیات ،شفاف سازی هزینه های تولید ، کاهش دغدغه تولید کنندگان قانون تجمع عوارض 16/11/1381 به وزارت امور و دارایی ابلاغ وبرای اجرایی کردن آن اقدامات وسیعی با کمیته های خاص تشکیل شد و باهمکاری وزارتخانه های دیگر از قبیل وزارت صنایع وزارت بازرگانی و وزارت کشور فهرست کالاهایی که به صورت نهایی مورد استفاده

قرارمیگیررند تهیه شد و سازمان امور مالیاتی کشور برای ابلاغ آن به واحد تابعه اقدام کرد بر اساس قانون تجمع عوارض بسیاری از عوارض متعدد که تولید کنندگان کالا موظف به پرداخت آن بودند حذف شد و تولید کنندگان کالاهای که مشمول این قانون میشوند تنها عوارض و مالیات را به حساب وزارت کشور و سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت میکنند و این امر به شفاف سازی و منابع درآمدی دولت و سهولت وصول مالیات کمک زیادی میکند . در حال حاضر 123 قلم کالا مشمول این قانون شدهاند که تولید کنندگان آنها موظفند 2درصد مالیات ویک درصد عوارض بابت آنها پرداخ

ت کنند.
آینده:
سازمان امور مالیاتی کشور ، بعد از تدوین و تهیه آئین نامه های اجرایی قانون تجمع عوارض که طی آن وصول عوارض متعدد از واحدهای تولیدی ،کنارگذاشته شد وواحدهای تولیدی تنها یکبار مالیات میپردازند گامی مهم برای جلوگیری از بوروکراسی اداری برای وصول مالیاتها برداشت ودر ادامه این سیاست ،بررسی و تدوین روشها ودستورالعمل های اجرایی نظام مالیات برارزش افزوده در دست بررسی است که نیاز به بررسیهای کارشناسی وسیعی دارد. تعیین فرایندها ومراحل مختلف تولید از جمله این اقدامات است . در اجرای موثر این نظام مالیاتی جدید تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری وسیع و آموزش نیروی انسانی بسیاری نیاز است که هم اکنون مقدمات کار توسط سازمان امور مالیاتی در دست پیگیری است . لایحه مالیات برارزش افزوده که در سال گذشته تقدیم مجلس شورای اسلامی گردید ،مکمل قانون جدید مالیاتی مستقیم و تجمع عوارض است ودر صورت اجراء گامی در جهت استقرار نظام تکمیل شده و جامع مالیاتی را در کشور فراهم میسازد.
اجرای مالیات بر ارزش افزوده نیاز مند استفاده از فناوری اطلاعات میباشد تابا استفاده از نیروهای متخصص بتوان نضامی را بنیان گذاری کرد که از دانش روز بهره مند باشد . در اجرای کارآمد کردن سیستم مالیاتی کشور آموزش کارکنان از الویت خاصی برخوردار میشود و کارکنان آموزش دیده و مجرب آشنا با فناوری نوین ارتباطی بهتر می توانند سازمان را در رسیدن به اهدافش یاری دهند تکیه بروصول بیشتر مالیات غیر مستقیم بجای مالیات مستقیم از اهداف کلان سازمان امور مالیاتی کشور باشد.
سهم مالیات از بودجه عمومی کشور در سال 81 در حدود 26 درصد بوده است که با توجه به استعداد بالغوه مالیاتی که در کشور وجود دارد چنین رقمی منطقی نیست ودر مقایسه با سایر کشورها نیز درآمد های مالیاتی کشور ناچیز است . اجرای مالیات برارزش افزوده و اقدامات دیگری که سازمان امور مالیاتی تحت بررسی دارد همگی در راستای سیاست اداره امور کشور بدون نفت میباشد که با تبلیغ و نهادینه کردن فرنگ مالیاتی و تصویب قوانین لازم تحقق چنین امری دور از ذهن نخواهد بود .

نظام جامع مالیاتی :
با توجه به اهدافی که سازمان امور مالیاتی کشور در نظر گرفته است انجام

کارهایی است ضروری است که عبارتند از :
الف- استقرار کامل ساختار جدید سازمانی :

باتوجه به تعیید و ابلاغ تشکیلات ادارات کل امور مالیاتی استانها از طرف سازمان مدیریت و برنامه ریزی استقرار هر چه سریعتر تشکیلات ابلاغی وتهیه و تدوین بودجه ادارات کل ،به نحوی که تامین منابع مالی مورد نیاز برای تحقق کلیه برنامه های عملیاتی فراهم شود ،انجام خواهد شد .
ب-سرمایه گذاری در امر آموزش و توسعه منابع انسانی :
تعهدتخصص وهماهنگی کارکنان ادارات مالیاتی برای موفقیت سازمان امری حیاتی است ،بنابراین ارتقاء توانمندی های علمی ،فنی وتخصص کارکنان مالیاتی در سطوح مختلف از اهمیت ویژه ای برخوردار است در این زمینه مطالبات گسترده ای صورت گرفته است وبرنامه های آموزشی مورد نیاز برای رسیدن به بالاترین سطح استاندارد تدوین شده است
ج-توسعه نظامها (سیستم):
نظامها ی اجرایی قادر نخواهند بود بدون پردازش اطلاعات از طریق تکنولوژی های اطلاعاتی به عنصر مهمی در فرایند وصول مالیات تبدیل شوند.به همین منظور شناسایی مودیان با شماره رمز طراحی شده تا همه تلاشها معمول در اکثر کشورها برای توسعه فناوری اطلاعات مشمول این فرایند شوند. چارچوب های اطلاعاتی و کاربرد موثر این نظامها در سازمان از اولویت های انکار ناپذیر است .
د- فرایندهای عملیاتی :تدوین راهبردهای جامع وآینده نگر و تصویب مبانی قانونی برای تصویب نظام اجرایی به تنهایی و بدون تغیی در فرایندهای عملیاتی از شیوه های سنتی به روشهای مدرن و کارآمد تلاشی بی ثمر میباشد از این رو ایجاب مینماید روند کلی فرایند عملیات را از حالت دستی و سنتی به سیستمی مکانیزه و پویا در چارچوب طرح جامع اطلاعات مالیاتی تغییر داد به نحوی که بتوان در کمترین زمان ممکن وصرف هزینه ای معقول مراحل مختلف مطالبه مالیات را به شیوه ای نوین ساماندهی کرد.
سسیستم مکانیزه مالیات نقل و انتقال مستقلات :
-در اجرای ماده 186و187 قانون مالیاتی مستقیم : (برنامه نرم افزاری سیستم مکانیزه مالیات مستقلات از سال 87 در اداره امور مالیاتی البرز مورد بهره برداری قرارگرفت.
روش کار:

1- ارائه مدارک شامل اصل استعلام از دفتر خانه
2- الف- کپی سند مالکیت ب- کپی شناسنامه کپی کارت ملی وکپی وکالت ساختمان پایان کار کپی قولنامه (کد رهگیری در آن قید شده باشد .)
مرحله اول ((اجزای برنامه))
3- -تشکیل پرونده :ثبت اطلاعات مربوط به ملک شامل نوع کاربری (مسکونی ،اداری ،کشاورزی ،تجاری،غیر مسکونی،زمین ،صنعتی

4- نوع مستقل : شامل ساختمان ،آپرتمان ،اراضی مزروعی دیمزار،اراضی مزروعی آبی ،سرا و پاساژکاروانسرا ،مغازه ،مسکونی
5- وضعیت ملک :غیر استیجاری –مسکونی مالک (مالک درآن سکونت دارد)
6- استیجاری مسکونی :نوع کاربری مسکونی است ولی ملک دراجاره است )
7- غیر استیجاری :محل کسب مالک (ملک تجاری است و اجاره داده نشده)
دارای بدهی تجاری :ملک به اجاره واگذار شده و دارای بدهی مالیات و اجاره است
8- دارای بدهی شغلی :در حوزه مالیاتی مشاغل دارای بدهی مشاغل میباشد .)
مساحت عرضی :در این آیتم مساحت زمین مورد معامله میگردد)
ابعاد زمین :دراین قسمت طول و عرض و تعداد بر ملک قید میگردد)
پلاک ثبتی :در این آیتم پلاک ثبتی اصلی و فرعی ملک مورد معاملع به اسناد کپی سند ارائه شده قید میگردد
نشانی ملک :آدرس طرف و کد پستی را وارد میکنیم )
مرحله دوم (ثبت اطلاعات هویتی مالک )شامل
1- نام نام خانوادگی ، نام پدر ،شش، تتولد ، کد ملی ، آدرس وغیر .در صورتی تعداد مالکین بیش از یک نفر باشد .میزان سهم یا دانگ هر یک از مالکین قید میگردد
مرحله سوم
اعیان ملک شامل : 1- وارد کردن شماره طبقه (همک ،زیرزمین ، اول ودوم وغیره ) 2-وارد کردن تعداد طبغات :3-وارد کردن اعیان مقید 4-مساحت پارکینگ 5-شماره پارکینگ 6- مساحت انبار 7- جمع اعیان کل 8- مصلاح بنا شامل (ساختمان آجری –تمام بتون –اسکلت فلزی)10وضعیت بنا:در این آیتم نسبت به پیشرفت فیزیکی بنا مالیات اعیان ملک نقص میگردد که شامل ساختمانهای کامل 100% -ساختمان در مرحله سخت کاری (اسکلت سقف50%در مرحله اتمام سقفها 35%اتمام اسکلت 25%اتمام فندراسیون و نصب 5%ارزش اعیان ملک

نوع کاربردی اعیان (تجاری ،خدماتی،مسکونی،غیر مسکونی،صنعتی ،مسکونی تجاری در املاک با کاربردی تجاری (مغازه ها)100%ودر املاک صنعتی واداری وتجاری مسکونی 50%به ارزش اعیان اضافه میگردد(ضمناً درمورد آپارتمانها و زیر زمینها و انبار ها تجاری 15% به ارزش اعیانی اضافه میگردد.
-تاریخ اتمام بنا :براساس پایان کار ملک قید میگردد این آیتم از دو لحاظ قابل اهمیت است الف- در صورتی دوسال از تاریخ اتمام بنا نگذشته باشد این ملک مشمول ماده 77 قانون مالیاتی مستیقیم میگردد10%ارزش اعیان به عنوان مالیات اضافه میگردد.
ب- طبق بند 6 دفتر چه ارزش معاملاتی به هر سال قدمت ساختمان تا سقف 10 سال نسبت به سال محاسبه ارزش معاملاتی 4% ارزش اعیانی کسر میگردد.
مرحله چهارم :
ثبت نقل و انتقال املاک
- ثبت استعلام دفتر خانه (شماره نامه دفر خانه –تاریخ دفتر خانه – نوع سند –کد مشاوره املاک –کد رهگیری –سهم کل –سهم مورد انتقال نوع انتقال (عادی )

- -گزارش ارزیابی نقل و انتقال در این مرحله گزارش محاسبه نقل و انتقال با توجه به اطلاعاتی که در مرحله فوق داده شده تهیه و آماده پرینت میباشد در این گزارش معاملاتیو معاملات مشخص میگردد.
- -گزارش ماده 77ق م.م: در صورتی که ملک کمتر از دو سال از ساخت آن گذاشته باشد مشمول این مالیات میگردد در غیر این صورت سیستم پیام (نقل و انتقال مشمول ماده 77 ق مم: نمی شود )را میدهد
- -صدور قبض پرداخت مالیاتی : در این مرحله قبض پرداخت مالیات صادر و آماده پرینت میگردد که پس از آن فیش صادر گردیده و پس از پرداخت آن توسط مالیات شماره سریال و تاریخ پرداخت در برنامه قید میگردد
- -صدور گواهی ماده 187 ق مم: در این مرحله گواهی ماده 187 صادر و پس از امضای کارشناس ارشد مالیاتی و رئیس گروه مالیاتی به دفاتر اسناد رسمی ارائه میگردد.

- تعریف مالیات :
- وجوهی که دولت برای تامین هزینه های خود از اشخاص اخذ مینماید مالیات نامیده میشود مانند مالیات برارث –حق تمبر – مالیات بردرامد املاک –مالیات بردرآمد حقوق – مالیات بردرآمد مشاغل مالیات بردرآمد اشخاص حقوقی –مالیات بردرآمد اتفاقی
- به مثابه یک نوع هزینه اجتماعی است که آحاد یک ملت در راستای بهرهوری از امکانات و منابع یک کشور موظفند آنرا پرداخت نمایند تا توانائی های جایگزینی این امکانات و منابع فراهم شود .
- مالیات در واقع انتقال بخشی از درآمد های جامعه به دولت و یا بخشی از سود فعالیت های اقتصادی است که نصیب دولت میگردد زیرا ابزار و امکانات دست یابی به در آمد و سود ها را دولت فراهم ساخته است .
- مالیات برارث :
- مالیاتی است که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی براموال باقی مانده موتوفی طبق قانون تعلق می گیرد

- نرخ مالیات برارث نسبت به سهم الارث به شرح زیر است :
- از سهم الارث هر یک از وارث طبقه اول سی میلیون ريال 30000000 ريال به عنوان معافیت کسر ومازاد به شرح مذکور مشمول مالیات میباشد . معافیت مذکور برای هر یک از وراث طبقه اول کمتر از 20سال سن داشته یا محجور یا معلول از کارافتاده باشد مبلغ 50000
- تا مبلغ 50000000ريال - 5% - 15% - 35%
- تامبلغ 200000000ريال نسبت به مازاد - 15% - 25% - 45%
- تا مبلغ 500000000 ريال - 25% - 35% - 55%
- نسبت به مازاد 500000000 - 35% - 45% - 65%
-

نمونه 1: اظهار نامه مالیات برارث
تعریف حق تمبر : نوعی مالیات مستقیم است که از طریق الصاق ازمودی گرفته میشود مثال: از هر برگ چک که از طرف بانکها چاپ و به مصرف کنندگان ارائه میشود ، مبلغ 200ريال حق تمبر اخذ میگردد.
از کارنامه و گواهینامه دانش آموزان دوره ابتدایی ، راهنمایی ومتوسطه مبلغ 1000ريال به عنوان حق تمبر اخذ میشود
تعریف مالیات بر درآمد املاک :مالیاتی است که از درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس از کسر معافیت مقرر اخذ میگردد.
اظهارنامه مالیات بردرآمد
مالکان مجتمع های مسکونی دارای بیش از سه واحد استیجاری که بارعایت الگوی مصرف مسکن بنابه اعلام وزارت مسکن و شهر سازی ساخته شده یا میشود در طول مدت اجاره از صددرصد مالیات بردرآمد املاک اجاری معاف میباشند در غیر این صورت درآمد هر شخص ناشی از اجاره واحد یا واحدهای مسکونی در تهران تا مجموع 150 متر مربع زیر بنا مفید ودرسایر نقاط تا مجموع 200 متر مربع زیر بنای مفید از مالیات بردرآمد ناشی از اجاره املاک معاف میباشند.
این ماده باید اظهار نامه مخصوص طبق نمونه ای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه خواهد شد به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک تسلیم و اعلام نمایند که هیچگونه درآمد دیگری ندارد. اداره امور مالیاتی مربوط باید خلاصه مندرجات اظهارنامه مودی را به اداره امور مالیاتی محل سکونت مودی ارسال دارد . ودرصورتیکه ثابت شود اظهارنامه مودی خلاف واقع است مالیات متعلقه به اضافه یک برابر آن به عنوان جریمه وصول خواهد شد
تعریف مالیات بر درآمد حقوق :حمایتی است که از درآمد شخص حقیقی در خدمت درگر اعم از حقیقی یا حقوقی )در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال

در ایران برحسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیر نقد تحصیل میکند وصول میگردد.
ماده84 تامیزان 150 برابر حداقل حقوق مبنای جدول حقوق موضوع ماده 1 ذقانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب 1370 درآمد سالیانه مشمول مالیات حقوق کلیه حقوق بگیران از جمله کارگران مشمول قانون کار از یک یا چند منبع از پرداخت مالیات معاف میباشد .
نرخ مالیات بردرآمد حقوق در مورد کارکنان مشمول قانون نظام 8هماهنگ پرداخت کارکنان دولت پس از کسر معافیتها10% باشد . معافیت مالیات حقوق در سال 81 ماهانه مبلغ 1600000ريال وسالانه 19200000 ريال میباشد .
بخشودگی مالیات حقوق بگیران

براساس اصلاحیه ماده 84 قانون مالیاتهای مستقیم میزان 60 برابر حداقل مبنا به 150 برابر اصلاح شده وبدین ترتیب درآمد معافت از مالیات از145هزارتومان به 160هزارتومان افزایش میابد .
درآمد معاف از مالیات 19200000=150*(ضریب حقوق سال81)320*400(حداقل امتیاز)

تعریف مالیات بردرآمد مشاغل : مالیاتی است که از درآمد شخص حقیقی که از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از مواردی مذکور در سایر فصلهای قانون مالیاتها در ایران تحصیل میشود پس از کسر معافیتهای مقرر وصول میگردد.
نمونه اظهار نامه مالیات بر درآمد مشاغل
ماده 101: درآمد سالیانه مشمول مالیات مودیان موضوع این فصل که اضهار نامه مالیاتی خود را طبق مقررات این فصل در موعد مقرر تسلیم کرده اند تا میزان معافیت موضوع ماده 84 این قانون از پرداخت مالیات معاف و مازاد آن به نرخ های مذکور در ماده 131 این قانون مشمول مالیات خواهد بود . شرط تسلیم اظهار نامه برای استفاده از معافیت های فوق نسبت به عملکرد سال 1382 به بعد جاری است .
ماده 104 : وزارتخانه ها موسسات دولتی ،شهرداریها ،موسسات وابسته به دولت و شهرداریها و کلیه اشخاص حقوقی اعم از انتفاعی و غیر انتفاعی و اشخاص موضوع بند الف ماده 95 این قانون مکلفند هر مورد که بابت حق الزحمه پزشکی،هزینه های بیمارستانی وآزمایشکاهی ورادیولوژی ،دارویی ،مشاوره ،کارشناسی ،حسابداری ،خدمات مالی واداری ،نویسندگی ،تالیف وتنصیف ،آهنگ سازی ،نوازندگی و هنرپیشگی و خوانندگی نقاشی و دلالی و حق العمل کاری هرگونه حق الزحمه یا کارمزد پرداختی به بانکها صندق تعاون و موسسات اعتباری غیر بانکی مجاز امور مربوط به نظافت اماکن وابنیه ،اجاره ماشین آلات اداری و محاسبی ،کلیه خدمات و ارتباطات رایانه ای ،اجاره هر نوع وسایل نقلیه موتوری زمینی ،هوایی و دریایی ماشین آلات و کارخانه جات و سرد خانه های انبارداری ،نگهداری و تعمیر آسانسورو شوفاژ و تهویه مطبوع ،هر نوع کارساختمانی و تاسیسات فنی و تاسیساتی ،و تهیه طرح ساختمانها و تاسیسات ،و نقشه برداری ،نظارت و محاسبات فنی ،حمل ونقل وجوهی که بابت حق نمایش فیلم به هر عنوان پرداخت میکنند 5% آنرا به عنوان علی الحساب مالیات مودی (دریافت کنندگان وجوه )کسر وظرف سی روز به حساب تعیین شده از طرف سازمان امور مالیاتی واریز و رسید آنرا به مودی تسلیم نمایند. همچنین ظرف همین مدت مشخصات دریافت کنندگان را باذکر نام و نشانی آنها به اداره امور مالیاتی ذیربط ارسال دارند.
تسهیلات اعطایی بانکها از طریق قرارداد جعاله در امور مربوط به کشاورزی و تعمیر وتکمیل یک واحد مسکونی مشمول کسر 5%مالیات علی الحساب موضوع این ماده نبوده ودر اینگونه موارد بانکها مکلفند رونوشت قرارداد جعاله تنظیمی با عامل را ظرف سی ر

وز از تاریخ انعقاد قرارداد به اداره امور مالیاتی ذیربط ارسال دارند
تبصره 1: درمورد انجام امور مربوطه به این ماده چنانچه قراردادی تنظیم گردد کارفرما مکلف است ظرف سی روز از تاریخ انعقاد قرارداد رونوشت آنرا به اداره امور مالیاتی محل با اخذ رسید تسلیم نماید .
تبصره 2:درمواردی که منابع درآمد مذکور در این ماده کلاً از پرداخت مالیات معاف باشد کسر علی الحساب مالیات به شرح فوق به شرط استعلام قبلی و کسب نظر اداره امور مالیاتی محل منتفی است .
تبصره 3: در مواردیکه وجوه مذکور در این ماده در صندوق دادگ

ستری و امثال آن تودیع و یا وسیله مراجع اجرایی وصول وایصال میگردد تودیع کننده مکلف به کسر مالیات نخواهد بود و انجام تکالیف مقرر در این ماده به عهده متصدیانی خواهد بود که دستور پرداخت وجوه مذکور را صادر میکنند.
تبصره 4: درمورد قرارداد های پیمانکاری موضوع ماده 76 قانون مالیاتی مستقیم مصوب اسفند 134 واصلاحیه های بعدی آن که پیشنهاد آنها از تاریخ تصویب این قانون باشد کارفرما مکلف است طبق مقررات ماده مذکور عمل نماید
تبصره 5:سازمان امور مالیاتی کشور تاپایان دیماه هر سال فهرست سایر مواردی را که باید از آغاز سال بعد به امور مصرح در این ماده اضافه شود از طریق درج آگهی روزنامه رسمی و یکی از روزنامه های کثیر الانتشار کشور اعلام خواهد کرد
تبصره 6: سازمان امور مالیاتی کشور میتواند در صورت خودداری پرداخت کنندگان وجوه موضوع این ماده از انجام تکالیف مقرر به آنها مراجعه و پس از رسیدگی های لازم مالیات متعلق را مطالبه کند . در صورت استنکاف آنها از پرداخت ،از طریق عملیات اجرایی موضوع فصل نهم از باب چهارم این قانون ، مالیات را وصول ودر مورد دستگاههای اجرایی دولت ،نهادهای عمومی غیر دولتی و سایر سازمانها ومسساتی که به نحوی از اعتبارات دولتی استفاده می کنند و همچین سایر دستگاههایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام یا تصریح نام است از حساب بانکی آنها برداشت کند.
ماده 105 ،مالیات بردرآمد اشخاص حقوقی :
مالیاتی است که جمع درآمد شرکتها درآمد ناشی از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوق که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل میشود پس از وضوع زیانهای حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیتها ی مقرر استثنایی مواردی که طبق مقررات قانون دارای نرخ جداگانه ای میباشد مشمول مالیات به نرخ 25% وصول میشود.
فرم اظهار نامه درآمد اشخاص حقوقی
ماده 110 :اشخاص حقوقی مکلفند اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود وزیان اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه از آنها را به اداره امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص حقوقی در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند پس از تسلیم اولین فهرست مزبور ،تسلیم تغیررات در سنوات بعد کافی خواهد بود . محل تسلیم اظهار نامه و پرداخت مالیات اشخاص

حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران که در ایران دارای اقامتگاه نمیشود تهران است حکم این ماده در مورد کارخانه داران و اشخاص حقوقی دردوران معافیت نیز جاری خواهد بود .
تبصره :اشخاص حقوقی نسبت به درآمد هایی که طبق مقررات این قانون نحوه دیگری برای تشخیص آن مقرر شده است مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی جداگانه که در فصل های

مربوط پیش بینی شده است نیستند.
مالیات بردرآمد اتفاقی :مالیاتی است که از درآمد نقدی و یا غیر نقدی که شخص حقیقی یا حقوقی به صورت بلاعوض ویا از طریق معاملات محاباتی ویا به عنوان جایزه یا هر عنوان دیگر ازاین قبیل تحصیل مینماید مشمول اتفاقی بوده و به نرخ مقرر در ماده 131 قانون وصول میگردد.

مبلغ نرخ
تا میزان 30000000 ريال 15%
تامیزان 100000000 ريال نسبت به مازاد سی میلیون ریال 20%
تا میزان 250000000ريال نسبت به مازاد صد میلیون 25%
تا میزان 1000000000ريال نسبت به مازاد 250000000ريال 30%
نسبت به مازاد 1000000000 35%

باب اول – اشخاص مشمول مالیات
طبق ماده 1 – اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات میباشند :
1- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود در ایران طبق مقررات باب دوم
2- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمد هایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل مینمایند .
3- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه در آمد هایی که در ایران تحصیل میکنند .
4- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمد ی که درایران یا خارج از ایران تحصیل میکنند.
5- هر شخص غیر ایرانی (اعم از حقوقی یا حقیقی )نسبت به درآمد هایی که در ایران تحصیل مینمایند و همچنین نسبت به درآمد که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمک های فنی و یا واگذاری فیلم های سینمایی (که به عنوان بها یا حق نمایش یا هر عنوان دیگر عاید آنها میگردد)از ایران تحصیل میکند.
طبق ماده 2 : اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات های موضوع این قانون نیستند
1- وزارتخانه ها و موسسات دولتی

2- دستگاههای که بودجه آنها به وسیله دولت تامین میشود .
3- شهرداری ها

باب دوم :حق تمر
طبق ماده 44- از هر برگ چک که از طرف بانکها چاپ شود ،در موقع چاپ (200) ريال حق تمبر اخذ میشود .
طبق ماده 45 :از برات ،فته طلب (سفته) ونظایر آنها نسبت به مبلغ آنها سه در هزار

حق تمبر اخذ میشود .
تبصره :حق تمبر مقرر در این ماده بابت کمتر از هزار ريال، معادل حق تمبر هزار ريال خواهد بود .
طبق ماده 46 :از بارنامه های دریایی ،هوایی واوراق بیمه مال التجاره پنج هزار ريال(5000) و بارنامه زمینی و صورت وضعیت مسافری یک هزار ريال(1000) حق تمبر دریافت خواهد شد.
تبصره : از اوراق و مدارک زیر به شرح مقرر در این تبصره حق تمبر اخذ میشود:
1-از کارت معافیت هر یک از مشمولان که به انحای مختلف از انجام دادن خدمت وظیفه معاف میشوند،بابت صدور کارت معافیت مذکور مبلغ ده هزار( 10000)ريال.
4-از گواهینامه رانندگی خودرو به ازای هر سال مدت اعتبار مبلغ 1000)ريال

5-از کارنامه و گواهینامه دانش آموزان ابتدایی ،راهنمایی و متوسطه مبلغ (1000ريال)
6-از داشنامه و گواهی دانشنامه کاردانی ،کارشناسی ،کارشناسی ارشد ،دکترا و بالاتر مبلغ( 10000ريال) .
7-از گواهی ارزش تحصیلی دوره های ابتدایی ،راهنمایی و متوسطه خارجی مبلغ (20000ريال)
8-از گواهی ارزش تحصیلی دورههای فنی و حرفه ای و دانشگاهی خارجی مبلغ (50000ريال)
9-از پروانه مامایی یا مدرک تحصیلی دوره کاردانی و دندانپزشکی تجربی مبلغ(20000ريال)
10از پروانه مشاغل پزشکی ،دندانپزشکی ،پیراپزشکی و داروسازی مبلغ(100000ريال)
11-از پروانه تاسیس ،کارت شناسایی واحد های تولیدی و صنعتی ،کارت بازرگانی،پروانهوکالت وکارشناسی وسایر پروانهکسب وکار ،بابت صدور مبلغ(100000ريال) وبابت تجدید آنها مبلغ(50000ريال)
تکالیف و مسئولیتهای اشخاص و موسسات و سازمانها
طبق ماده 49:درصورتیز که اسناد مشمول حق تمبر موضوع مواداین قانون در ایران صادر شده باشد صادر کنندگان باید تمبر مقرر را روی آنها الصاق و ابطال نمایند وهر گاه اسناد مذکور در خارج از کشور صادر شده باشد اولین شخصی که اسناد مزبور را متصرف میشود باید قبل ازهر نوع امضااعم از ظهر نویسی یا معاملع یا قبولی یا پرداخت به ترتیب فوق عمل نماید و در هر صورت کلیه موسسات یا اشخاصی که در ایران اسناد مذکور را معامله یا دریافت یا تادیه مینمایند متضامناًمسئول پرداخت حقوق مقرر خواهد بود .
طبق ماده 50: وزارت امور اقتصادی و دارایی مجاز است سفته وبرات و بارنامه و اوراق دیگر مشمول حق تمبر را چاپ ودر دسترس متقاضیان بگذارد . وزارت امور اقتصادی و دارایی میتواند

در مواردی که متقاضی بداند به جای الصاق و ابطال تمبر به دریافت حق تمبر در اقبال قبض مالیات اکتفا نماید .
طبق ماده 51 در صورت تخلف از مقررات این فصل ،متخلف علاوه بر اصل حق تمبر ،معادل دو برابر آن جریمه خواهد شد.
باب چهارم

مالیات بردرآمد مشاغل
طبق ماده 93: درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصل های این قانون در ایران تحصیل کند در ایران پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد مشاغل میباشد .
تبصره :در آمد شرکتها ی مدنی (اعم از اختیاری یا قهری )و همچنین درآمد های ناشی از فعالیتهای مضاربه در صورتی که عامل (مضارب)یا صاحب سرمایه شخص حقیقی باشد تابع مقررات این فصل میباشد.

طبق تبصره 2 ماده 186
به سازمان امور مالیاتی کشور اجازه داده میشود مبلغی معادل یک در هزار درآمد مشمول مالیات قطعی شده صاحبان درآمدمشاغل را وصول ودر حساب مخصوص در خزانه نگهداری نمود تتا درحدود اعتبارات مصوب بودجه سالانه به تشکیل های صنفی و مجامع حرفه ای که در امر تشخیص ووصول مالیات همکاری مینمایند پرداخت نماید.

وجوه پرداختی به استناد این ماده از شمول مالیات و کلیه مقررات مغایر مستثنی است .
ماخذ محاسبه درآمد مشمول مالیات مشاغل
طبق ماده 94 درآمد مشمول مالیات مودیان موضوع این فصل عبارت است از کل فروش کالا و خدمات به اضافه سایر درآمد های آنان که مشمول فصول دیگر شناخته نشده پس از کسر هزینه ها و استهلاک مربوط طبق مقررات فصل هزینه های قابل قبول و استهلاک (ماده 148این قانون)