مقاله در مورد تاریخچه و ارزش اقتصادی و غذایی انگور

بخشی از مقاله

تاریخچه و ارزش اقتصادی و غذایی انگور

اصل و دیرینگی انگور
انگور،یکی از مهمترین میوه هایی است از زمانهای بسیار قدیم مورد استفاده بشر قرار گرفته است. بطور کلی ،دو نظریه متفاوت در مورد دیرینگی انگور وجود دارد . عده ای از آگاهان معتقدند که انگور،حتی پیش از پیدایی غلات ،مورد استفاده بشر قرار گرفته است انگور،بطور وحشی و به مقداری فراوان در جنگلها وجود داشته و انسانهای نخستین،از برگ و میوه آن بهره می جستند. عده ای دیگر دیرینگی انگور را در حدود 6تا7 هزار سال تخمین می زنند. بر طبق روایات موجود

،حضرت نوح (ع)نخستی کسی بود که به پرورش انگور پرداخت. در نگاره های موزائیکهای مصری که به 3500سال پیش از میلاد تعلق داشته و به دوران سلطه فنیقی ها و آشوری ها بر مصر مربوط می شوند،می توان چگونگی کاشت و پرورش تاک را بطور کامل مشاهده کرد . در دوران سلطنت ها موراپی 1 پادشاه بابل ( 1728 -1686پیش از میلاد ) تاکستانها ی فراوانی در منطقه ای پهناور

بین رودخانه های دجله و فرات وجود داشته است که بطور مصنوعی آبیاری می شده اند . و بر طبق نظریه ی مورخین شخصی به نام سایبولد 2، بذر انگور های کاشته شده را از منطقه ای نا معلوم ، به جنوب آرارات و شرق دجله ( تقریبا منطقه ی آذربایجان و کردستان ) آورد .

..........................................................................................
1.Hamoorapy 2.Sibold
پرورش انگور در آسیای صغیر از حدود 2000 تا 2500 سال پیش از میلاد شروع شده و توسط مهاجرین از طریق دریای مدیترانه به کشورهای بالکان گسترش یافته است بر طبق نشانه های بدست آمده یونانیان در حدود هزار سال پیش از میلاد پرورش انگور را در کشور خود آغاز کردند .عدهای از آگاهان بر این عقیده اند که یونانیان شیوه ی پرورش و تولید انگور را از فنیقی ها که حدود 2 هزار سال پیش از میلاد در مصر می زیسته اند فراگرفته اند .در سال 600 پیش از میلاد پرورش انگور در فرانسه از شهر بندری مارسی 1 آغاز شده و کاشت آن به سوی شمال این کشور گسترش یافت . رومیان نیز در حدود 30 تا 50 سال پس از میلاد کشت انگور را در قسمتهای

جنوبی آلمان آغاز کردند و مبدا تاریخی کاشت انگور در ایران متاسفانه بطور دقیق معلوم نیست .اما بر طبق نظر متخصصین کاشت انگور حداقل از 2 هزار سال پیش از میلاد در این کشور متداول بوده است . در مورد انگور حکایات داستانها و روایات بسیار فراوانی وجود دارد که اکثرا در زمینه ی استفاده از انگور برای تهیه ی شراب (دوران پیش از میلاد ) در منطقه ی آسیا صغیر روم و یونان قدیم بوده و بیانگر مصرف آن در بزمهای درباری لشکر کشی ها و جنگل های مختلف می باشند

. این رسم در میان شاهان ایران و اطرافیانشان رواج داشته و بخشی از ادبیات منظوم منشور فارسی نیز به شراب و می گساری اختصاص یافته است که خمریات نامیده می شود . اما پس از ظهور اسلام در ایران کاشت و پرورش انگور بطور کلی برای تولید فرآورده های غیر الکلی مورد

استفاده قرار گرفت.

..........................................................................................
1.Marseille
ارزش اقتصادی انگور
انگور یکی از مهمترین میوه هایی است که از دیر باز تاکنون به مقدار زیادی و به اشکال مختلف مورد استفاده ی بشر قرار گرفته است.
بر طبق آمار سازمان بین المللی انگور در پاریس سطح زیر کشت انگور در سال 1910، برابر با 7 میلیون هکتار بود که تا سال 1987 نزدیک به 10 میلیون هکتار رسیده است .
تولید و پرورش انگور در قاره های مختلف ، به دلیل متفاوت بودن شرایط اقلیمی دارای سطوح زیر کشت گوناگونی است که به ترتیب اهمیت عبارتند از:
نام کشور میلیون هکتار درصد کل
اروپا 409/7 73

آسیا 476/1 3/14
آمریکا 516/0 15
آفریقا 458/0 6/3
از مهمترین کشورهای تولید کننده انگور ، می توان اسپانیا ( 1740000هکتار) ، ایتالیا ( 1406000هکتار ) ، فرانسه ( 1320000هکتار ) و شوروی ( 1203000هکتار ) را نام برد که جمعاً بیش از 55% از کل سطوح زیر کشت جهان را دربر می گیرند . در جدول شماره 1 سطح

زیر کشت و مقدار کل تولید انگور برای مصارف تازه خوری ، کشمش و شراب سازی در کشورهای مختلف ، ارئه شده است .
در سال 1987 ، مقدار کل تولید انگور ( به استثنای کشمش ) در دنیا ، حدود 66میلیون و 990 هزار تن بوده که حدود 38 میلیون تن از این مقدار ، فقط در قاره اروپا تولید شده است . متاسفانه ، افزون بر 80% از میزان کل تولید انگور در دنیا ، در صنایع شراب سازی مورد استفاده قرار می گیرد و به همین دلیل ، در بسیاری از کشورهای تولید کننده انگور در قاره اروپا و آمریکا ، ارزش اقتصادی انگور فقط به تولید و تهیه شراب و دیگر فراورده های مشابه ، وابستگی دارد . در کشورهای مسلمان جهان ، انگور برای مصارف تازه خوری ، کشمش ، شیره و یا آب انگور ، تهیه شده و مورد استفاده قرار می گیرد .
میزان کل تولید انگور برای مصارف تازه خوری ، حدود 7 میلیون تن و میزان کل تولید کشمش دنیا در سال 1987 ، افزون بر 1 میلیون و 81 هزار تن می باشد.
سطح زیر کشت انگور در سال 1354 نسبت به سال 1353 حدود 16%افزایش نشان می دهد . مهمترین مراکز زیر کشت انگور در ایران استان مرکزی با 41 هزار هکتار (26% از کل کشور )استان فارس با 34988 هکتار استان خراسان با 30 هزار هکتار (19% از کل کشور ) و استان آذربایجان غربی با 20 هزار هکتار (12% از کل کشور ) می باشد .میزان تولید انگور نیز در سال 1354 نسبت به سال 1353 حدود 28% افزایش نشان می دهد .مهمترین مراکز تولید انگور نیز به ترتیب اهمیت عبارتند از:
استان مرکزی با 254 هزار تن ( 34%از کل کشور )خراسان با 140 هزار تن (18% از کل کشور ) و آذربایجان غربی با 84 هزار تن ( 11% از کل کشور ) تعداد کل بوته های مو در ایران در سال 1354 حدود 156 میلیون اصله تخمین زده شده و میانگین عملکرد انگور همین سال در سطح کشور

برابر با 4725 کیلو در هکتار است.

ارزش غذایی انگور
انگور از نظر ارزش غذایی و خاص بهداشتی دارای سودمندی های بسیار ی است. میزان مواد و عناصر مختلف موجود در میوه ی انگور با توجه به نوع رقم شرایط محل کاشت و درجه رسیدگی

حبه ی انگور کاملا متفاوت است .از مهمترین مواد قندی موجود در حبه ی انگور تازه ساکاروز، گلوکز، دکستروز واز اسیدهای آلی ، اسید فرمیک،اسید مالیک ، اسید سیتریک واسید تارتاریک را می توان نام برد . درآب انگور علاوه بر آب ، قند و اسید های مختلف ، 5/3 تا 4 گرم بی تارتارات پتاسیم و همچنین نمک های کانی مانند آهک منیزیم ، آهن ، منگنز و سیلیس وجود دارد . مقدار انرژی موجود در هر 100 گرم انگور تازه ، 67 کیلو کالری و در هر 100 گرم کشمش برابر با 268 کیلو کالری می باشد.
در مورد ارزش طبی انگور روایات و مطالب بسیاری وجود دارد که همگی بیانگر اثرات فوق العاده زیاد انگور از لحاظ بهبودی و درمان بیماریهای مختلف می باشد .
در کتاب طب النسی و الائمه نوشته ی سید محمود ده سرخی از قول رسول اکرم (ص) آمده است که :
بهترین طعام شما نان و بهترین میوه های شما انگور است .
از بین میوه ها انگور و خربزه را دوست دارم .
خرید و فروش من انگور و خربزه است.
انگور را دانه دانه بخورید که گوارا تر است.
در همین کتاب از حضرت صادق (ع) نقل شده است که :
چهار چیز است که از بهشت نازل شده است که یکی از آنان انگور است.
در حدیث دیگری آمده است : چون آب تمام شد و استخوان مردگان نمایان شد. حضرت نوح (ع) چون آنها را بدید سخت نا شکیبایی نمود و غمگین گشت خداوند وحی فرمود :
انگور سیاه بخور تا غمت زائل شود . از حضرت امیرالمومنین علی (علی) نیز نقل شده است که : بخورید سرکه که از انگور درست شده و آن کرم شکم بکشد .و همچنین: بخورید کشمش که صفرا را خاموش بلغم را ساکن و پی را محکم و خستگی را می برد و قلب را نیکو می کند .
بطوری که اشاره شد در مورد انگور و خواص طبی و موارد استفاده ی آن برای درمان بیماریهای مختلف گفته های فراوانی وجود دارد که در اینجا اثرات متفاوت قسمتها ی مختلف بوته ی انگ

ور بطور مختصر شرح داده می شود . از برگ تازه مو در پخت غذا استفاده می شود .
دم کرده ی برگ خشک آن نیز به عنوان چای برای رفع بیماریهای نقرس یرقان اسهال و خون ریزی ها مورد استفاده قرار می گیرد.
از قطره های تراونده ی شاخه های انگور در اوائل فصل رویشی (اشک انگور ) برای درمان

بیماریهای پوستی تب خال و دفع سنگهای کلیه استفاده می شود .
در کتاب سبزیها و میوه های شفا بخش ترجمه و نگارش م- نراقی چنین آمده است که: انگور املاح معدنی بدن را زیاد می کند ادرار می آورد و ملین است و برای کم خونی مسمومیت بدن در مقابل خستگی و یا سو تغذیه درد مفاصل رماتیسم و انسداد مجاری طحال و کبد و از بین بردن سنگ مثانه و کلیه ،مورد استفاده قرار می گیرد .

گیاه شناسی انگور
رده بندی گیاهی و گونه های وحشی مو
مو گیاهی است از تیره ی آمپلی داسه که آن را سارمانتاسه ویا ویتاسه نیز می نامند .این تیره شامل 10 جنس مختلف است که عدهای از آنان جزو گیاهان زینتی بوده و جنس های دیگر به استثنای جنس ویتیس که از لحاظ تغذیه به مورد توجه می باشد فاقد اهمیت هستند . جنس ویتیس به نوبه ی خود دارای دو زیر جنس است که از لحاظ تعداد کروموزم متفاوت بوده و از یکدیگر تشخیص داده می شوند.
این دو زیر جنس عبارتند از :
1.موسکادینه

2. اوی ویتیس
براساس آزمایشهای فراوانی که بین این دو زیر جنس انجام گرفته است امکان دو رگ گیری در آنان وجود ندارد.
زیر جنس موسکادینه
از مشهورترین گونه های وحشی این زیر جنس که تعداد کروموزم های آنان 40 عدد بوده و در قاره ی آمریکا ( نواحی فلوریدا و مکزیکو ) پراکنده هستند می توان ویتیس روتوندی فولیا و ویتیس مونسونیا را نام برد.
شاخه های این گونه های وحشی بدون انشعاب بوده و در محل گره ها فاقد صفحات عرضی می باشد پوسته ی آنها نیز به سختی از شاخه جدا می شود ( شکل 1-2) خوشه ی انگور این گونه ها کم حبه بوده (در حدود 40 حبه ) و حبه ها پس از رسیدن می ریزند . هسته ی این گونه ها بر خلاف گونه های وحشی دیگر دارای شیارهای عرضی است. گلهای این گونه ها ناقص بوده و بر روی دو پایه ی مختلف قرار دارند . آنها خواهان آب و هوای گرم و مرطوب بوده و به سختی از طریق پیوند و قلعه ازدیاد می شوند در صورتی که ازدیاد آنها از طریق خوابانیدن شاخه به آسانی انجام پذیر است . از صفات بسیار خوب این گونه ها مقاومت بیش از حد آنها در برابر آفت فلیو ک

سرا بیماری های قارچی و نماتدهاست.
زیر جنس اوی ویتیس
این زیر جنس دارای گونه های وحشی بسیار فراوانی است (حدود 35 گونه ) تعداد کروموزم های این گونه ها 38 عدد بوده و از لحاظ مو کاری بسیار جالب می باشد. این زیر جنس بر حسب حوزه ی پراکندگی آن به سه دسته ی زیر تقسیم می شوند.
1.گونه های وحشی آمریکایی
این گونه ها از لحاظ کیفیت دارای اهمیت فوق العاده ای بوده و به همین دلیل در سالهای گذشته تعداد زیادی از این گونه های وحشی به کشورهای اروپایی وارد شده و مورد استفاده قرار گرفته است. متاسفانه ابتلا و حساس بودن مقدار زیادی از این گونه ها به آفت فیلوکسرا باعث بروز خسارات زیادی در موستان های اروپا شده و به همین دلیل در سالهای اخیر از ورود آنها به اروپا جلو گیری می شود.

مهمترین گونه های وحشی آمریکایی عبارتند از :
الف- ویتیس استیوالیس Vitis aestivalis
ب- ویتیس لابروسکا Vitis labrusca
ج- ویتیس ریپاریا Vitis riparia
د- ویتیس روپستریس Vitis rupestris
ه- ویتیس سینرآ Vitis cinerea
و- ویتیس برلاندری Vitis berlandieri
2.گونه های وحشی آسیایی
مهمترین گونه های وحشی آسیایی عبارتند از :

الف –ویتیس آمورنسیس Vitis amurensis
ب- ویتیس تومبرگی Vitis thumbergi
3.گونه های وحشی اروپایی
در این گروه فقط یک گونه ی وحشی بسیار مهم قرار دارد که مو معمولی (ویتیس وینیفرا) نامیده می شود .این گونه به دو زیرگونه به نامهای سیلستریکا و کاکازیکا دارد.
ارقام مختلف این گونه ی وحشی اروپایی که شمار آنها در حدود 5000 رقم بوه و از دو ر

گ گیری ارقام مختلف آن بدست آمده اند با نامهای متفاوت در نقاط مختلف دنیا پراکنده می باشند . ارقام این گونه به زمستان های نسبتا سرد و تابستان های گرم طولانی و خشک نیازمند می باشند. زیر گونه ی سیلوستریکا ، بیشتر در نواحی جنوبی و مرکز اروپا و شما آفریقا پراکنده بوده و بوته های آن بیشتر خواهان مناطق مرطوب هستند .زیر و گونه ی کاکازیکا بیشتر در نواحی جنوبی روسیه ارمنستان قفقاز ترکستان کشمیر و ایران پراکنده بوده و در مناطق خشک و مرطوب قابل کشت می باشند.
ساختار اندامهای مو
ریشه
ریشه قسمتی از گیاه است که در خاک قرارگرفته و عمل جذب مواد غذایی ( عناصر کانی ) و آب ذخیره سازی مواد و همچنین استقرار گیاه در خاک را برعهده دارد. بوته های مو دارای ریشه های بسیار قوی طویل بسیار منشعب هستند . این انشعابات از شکلی منظم و خاص برخوردار بوده و برخلاف شاخه فاقد گره و میان گره می باشند.انشعابات ریشه با توجه به نوع تکثیر در فواصل مختلفی از بافت پریسیکل خارج می شوند در صورتی که انشعابات شاخه در فواصلی منظم از گره ها خارج می شوند.در گیاهانی که از طریق تکثیر جنسی (بذری ) بوجود آمدهاند طول ریشه های اصلی بسیار زیاد بوده و گاهی تا عمق 3 تا 4 متری نیز به درون خاک نفوذ می کنند.در چگونگی گسترش ریشه ی مو خاک و دمای آن ونیز نوع رقمی که کاشته می شود اهمیت فراوانی دارد .بنا به گزارش وودهام و الکساندر (1966) بهترین دما برای رشد ریشه 20 درجه ی سانتیگراد است. بطور کلی ریشه ها پس از خروج از قلمه به تدریج جهت عمودی گرفته وبعد بطور مایل رشد می کنند. رشد و نمو سطحی و یا افقی مو نیز زیاد بوده و کلا به هر اندازه که نمو طولی ریشه ی اصلی زیاد تر باشد به همان میزان نیز نمو سطحی ریشه های فرعی افزایش می یابد .بر همین اساس ریشه های مو با حجم بیشتری از خاک تماس گرفته و می توانند از آب و مواد غذایی بیشتری استفاده کنند. بطور کلی مواد غذایی خاک که مورد نیاز گیاه می باشند. به صورت املاحی فوق العاده رقیق توسط تارهای کشنده ریشه (ریشه های موئین ) جذب شده و به بافتها و قسمت های داخلی گیاه انتقال می یابند.
تمامی املاحی که وارد ریشه می شوند ابتدا میبایستی در آب به صورت محلول در آمده و از غشا سیتوپلاسمی یاخته های ناحیه ی جذب کننده ی ریشه یعنی تار های کشنده دارای یاخته های اپیدرم (بشره ) عبور کنند. سلولز دیواره ی یاخته ای به تمام مواد محلول در آب اجازه ی عبور می

دهد. اما غشاء سیتوپلاسمی عبور این مواد را کنترل کرده و فقط در برابر بعضی از آنها تراوا می باشد. فعالیت تارهای کشنده در دوران جوانی زیاد بوده اما پس از سپری شدن مدتی کوتاه یعنی در زمانی که تارهای کشنده ی گیاه به حداکثر رشد خود رسید و پلاسیده شدند ، از فعالیت آنها کاسته می شود.
تعداد تارهای کشنده ی موجود بر روی ریشه ی مو به چگونگی خواص شیمیایی خاک مورد استفاده برای کشت بستگی کامل دارد. آزمایشهای انجام گرفته توسط وینکلر در سال 1974 نشان داده است که تعداد ریشه های فرعی موئین موجود در هر سانتیمتر از ریشه های فرعی مو حدود 476 عدد در زمینهای اسیدی دارای 7/5 PH=و حدود 180 عدد در اراضی قلیایی دارای

5/7 PH=می باشد . معمولا جهت رشد ریشه به شرایط محیطی خاک بستگی دارد. ریشه های مو همیشه در قسمتی از خاک دیده می شوند که از نظر مواد غذایی ، اکسیژن و رطوبت کافی ، غنی می باشد. این ریشه ها در محیط نامساعد ( خاک خشک ، سنگلاخی و دارای لایه غیر

قابل نفوذ ) قادر به رشد نیست . به همین دلیل ، لایه های سطحی خاک به علت کمی رطوبت و قسمتهای زیرین خاک به علت کمی اکسیژن ، برای رشد و نمو ریشه مو نامساعد می باشند . در خاک های سنگین رسی ریشه های مو ، به دلیل نبود قابلیت نفوذ پذیری و تهیه نامتعادل این نوع خاک ها ، دارای بیشترین گسترش در قسمت سطحی خاک هستند ، در صورتی که در خاک های سبک (شنی ) ، به سوی اعماق زمین رشد می کنند . ریشه های مو، در جوانی سریعاً به سوی اعماق زمین رشد می کنند که در نتیجه ، گسترش و پراکندگی آنها در عمق بیشتر از عرض می باشد . در صورتی که پس از پیر شدن ، رشد آنها در جهت عرضی بیشتر از جهت عمقی خواهد بود .
با توجه به فراوانی ریشه های سطحی و یا افقی مو، می بایستی از شخم عمیق در موستان ها خودداری شود ، چرا که این عمل غالباً باعث از بین رفتن و زخمی شدن مقدار زیادی از ریشه های فرعی می شود . چگونگی جهت رشد مو، به نوع ارقامی که برای کاشت در نظر گرفته شده اند ، بستگی دار . گونه های آمریکایی مو مانند ویتیس روپستریس دارای ریشه هایی کاملاً عمودی و راست بوده و به اعماق خاک فرو می روند . بیشتر قلمه های انواع مختلف مو که در خزانه تربیت می شوند نیز دارای ریشه ای عمودی و دراز می باشند . این قلمه ها ، معمولاً بسیار نزدیک به یکدیگر قرار داشته و به همین علت ، مقدار زیادی از آب زمین را جذب می کنند و از این طریق باعث خشک شدن سریع زمین می شوند . ریشه این نوع قلمه ها ، به ناچار می بایستی رشد عمودی خود را برای جستجوی آب ادامه داده و از رشد ریشه های جانبی بکاهند .
در شرایط مناسب اواخر تابستان ، مقدار زیادی از اسیدهای آمینه ی مختلف ، به ویژه آرجنین و اسید سیتریک و نشاسته ، در بافت های ریشه ذخیره می شوند و در سال بعد به مصرف می

رسند.
تنه و شاخه
قسمتهای هوایی مو ،شامل تنه ،بازو و برگها می شود. تنه یا ساقه اصلی مو ،قسمتی استوها و شاخه ها :تنه مو،همانند دیگر درختان میوه ،دارای خاصیت تولید شاخه هایی اولیه می باشد که در اصطلاح باغبانی بازو نامیده می شوند. ارتفاع تنه مو،در شکلهای داربستی و شکل هایی که از قیم استفاده می کنند ،متفاوت است. اما در شکلهای دیگر ، ارتفاع تنه اکثرا بسیار کوتاه بوده و به صورت خزنده بر روی زمین قرار می گیرد . ساختمان تنه شبیه به ساختمان ساقه بوده و هر ساله با اضافه شدن یک لایه چوبی که توسط لایه زاینده در زیر پوست ایجاد می شود، بر قطر آن افزوده می گردد.
در طول تنه مو که ارتفاع آن در شکل های مختلف،چند سانتیمتر تا 5/1 متر نیز می رسد ، بازوهای مناسبی انتخاب کرده و طول آنها را با هرس سالانه ،کوتاه نگاه می دارند . بازوها ،به علت باقی ماندن هر ساله بر روی بوته ، به تدریج ضخیم و کلفت می شوند. بر روی بازوها ،مهمیزها 1 و شاخه های یکساله 2 قرار دارند. به وسیله نگهداری تعداد معینی مهمیز و شاخه یک ساله بر روی بازوها ،می توان هر ساله میزان باروری مو را تحت کنترل قرار داد . شاخه ها ،که از رشد یک جوانه بوجود می آیند ،در اوایل بهار علفی و سبز رنگ بوده و پایان فصل رشد ،بر اثر نمو و ذخیره سازی مواد غذایی ،چوبی می شوند. شاخه های جوان مو،به چندین قسمت قابل تفکیک زیر ،تقسیم می شوند:

..........................................................................................
1.spurs 2.cane
ژاتاک انتهایی (مریستم انتهایی)،گره ،میان گره ،جوانه،پیچک و شاخه های جانبی. اگر چه سهم این قسمت ها در فرایند تشکیل میوه یکنواخت نیست ،اما دستیابی به یک محصول خوب،زمانی امکان پذیر خواهد بود که تمامی آنها از رشدی متعادل برخوردار باشند. قسمت انتهایی شاخه مو،از یک جوانه انتهایی تشکیل نمی شود . این قسمت که 10تا20سانتیمتر طول دارد ،در نتیجه تکثیر یاخته ها و بزرگ شدن آنها بوجود می آید . شاخه ها پس از تکمیل رشد سالانه خود ،هرگز رشد طولی نخواهند داشت و فقط بر ضخامت خود می افزایند. بنابراین ،اگر در سال دوم کشت یک مو ،در نظر داریم که شاخه ای را برای تشکیل تنه نگهداری کنیم ،باید در سال اول انتهای آن را در ارتفاع مورد نظر قطع کنیم تا شاخه های جانبی در ارتفاعی بهینه بوجود آیند و بازوها را تشکیل دهند. بازوهای مو،در سالهای بعد هرگز خود بخود رشد نمی کنند،مگر اینکه بر طبق معمول هر ساله ،قسمتی از مهمیز را بر روی آن باقی بگذاریم تا باعث افزایش طول بازو شوند در گزینش موقعیت شاخه های فرعی ،باید به دلیل ثابت ماندن فاصله گره ها پس از رشد ساقه و نیز عدم افزایش طول میان گره ها دقت بسیاری صورت پذیرد.
تعداد اندک از جوانه ها ،تا فصل رویشی سال بعد به صورت خفته باقی می مانند. و بیشتر به شاخه های جانبی تبدیل می شوند،بر روی شاخه های اصلی دو نوع شاخه جانبی می توان یافت. نوع اول که معمولا بر اثر آسیب دیدن شاخه ها و یا عمل هرس در آغاز فصل،بوجود آمده و بر روی خود،جوانه ها و شاخه های جانبی ثانویه را ایجاد می کنند. این نوع شاخه های جانبی،همانند شاخه های اصلی عمل کرده و در همان سال میوه می دهند و در سال بعد نیز به شاخه ها

ی یک ساله تبدیل می شوند. از این شاخه ها می توان مهمیز تهیه کرد. و باروری مو را در سال بعد تامین ساخت. میوه این شاخه ها ،کمی بعد از میوه شاخه های اصلی می رسد. اگر شاخه های جانبی ثانویه به موقع رشد کنند ،قادر خواهند بود که در همان فصل رویشی ،محصول بدهند. اما رسیدن این محصول سوم مو،ندرتا ممکن است که بهنگام باشد و میوه ها،اکثرا نارس باقی خواهند ماند . معمولا افقی قرار گرفتن شاخه ها و یا بستن آنها بر روی سیم ها،عاملی است

که به ایجاد شاخه های جانبی کمک می کند،بر روی مو،علاوه بر شاخه های جانبی یاد شده،نوع دیگری از شاخه جانبی وجود دارد که کوتاه بوده و هرگز به اندازه کافی مواد غذایی در خود ذخیره نمی کنند و نمی توانند بارور شده و یا شاخه های جانبی ثانویه تولید کنند. این شاخه های جانبی علفی،در فصل پاییز به کلی خزان زده می شوند و دیگر قادر نخواهند بود که به شاخه خشبی یک ساله تبدیل شوند.
برگ
برگهای بوته مو، بر روی گره ها قرار داشته و در کنار هر کدام از آنها ، یک جوانه جانبی دیده می شود . برگها از دم برگ، براکته ها و پهنک تشکیل یافته اند. آنها در حالت عادی دارای وضعیتی منظم بوده و بر روی دو ردیف 1 که نسبت به یکدیگر دارای وضعیتی عمودی هستند ، قرار می گیرند. دمبرگ ، قسمتی است استوانه ای یا پهن ، که صفحه برگ را به شاخه متصل ساخته و طول آن در ارقام مختلف ،از 2تا 6سانتیمتر متفاوت می باشد . انتهای دمبرگ ،که آوندهای رسانای شیره خام و پرورده از آن عبور می کنند ،پهن شده و به پنج رگ برگ اصلی تقسیم می شود،این قسمت را که دارای کمی فلس نیز می باشد ،براکته می نامند که در اوایل پاییز خزان زده می شود،یاخته های میان برگی 2 برگ انگور ،به دلیل دارا بودن تعداد بیشماری کلر پلاست برای جذب نور ،و فضای فراخ بین یاخته ای برای ورود هوا و آب ،قادر به تولید حداکثر مواد قندی می باشند روزنه ها، بیشتر در سطح زیرین برگ قرار دارند . پهنک برگهای مو،بطور کلی توسط بریدگی های عمیقی که در کنار آن وجود دارد به 5لب یا پهنک کوچک تقسیم می شود ،عمق این بریدگی ها با جنس های مختلف خانواده ویتاسه 3 متفاوت می باشد.

.........................................................................................
1.Distichous 3.Vitace 3.Mesophy
گل
اولین آثار تشکیل خوشه گل (گل انگیزی)،در فصل رویش سال پیش آشکار شده و تا اواخر فصل رشد جاری ادامه می یابد و اجزای گل در جوانه هایی که گل انگیزی آنها دیر صورت می پذیرد

، تمام اجزای گل طی فصل جاری تکمیل نمی شوند. در اینگونه جوانه ها ، تکمیل اجزای گل به اوایل بهار سال بعد و سپری شدن دوره استراحت زمستانه موکول می شود.
در ارقام مختلف، محل جوانه های بارده بر روی شاخه ها متفاوت می باشد. اما بطور کلی ، پربارترین قسمت شاخه های یکساله ، بین چهار و دوازدهمین گره قرار دارد ،آغاز گل انگیزی و تحول و تکمیل جوانه های گل به موقعیت جغرافیایی محل موستان بستگی دارد .
در طول زمستان ، تغییرات فراوانی در جوانه ها از نظر تکمیل قسمتهای گل روی نمی دهد. در اوایل بهار چند روز پس از پیدایی برگها بر روی شاخه های سبز ،خوشه های گل ظاهر می شوند. قسمتهای مختلف گل که پس از گل انگیزی تشکیل می شوند،به ترتیب عبارتند از :کاسبرگ ها ،گل برگها،پرچم ها و مادگی، رشد این اعضا تا هنگام گل دهی و تلقیح آنان تقریبا سریع و محسوس است گلبرگ ها از بالا به یکدیگر چسبیده بوده و یک کلاهک واحد را تشکیل می دهند که به هنگام باز شدن گل می افتد . پرچم ها حدود سه هفته پس از ظهور برگها شروع به رشد کرده و میله و بساک آن دیده می شود. حدود یک هفته بعد مادگی و اجزای آن که کلاله خامه و تخمدان می باشد قابل رویت خواهند شد . گل انگور دارای دو و گاهی سه برچه است که در هر کدام از آنها دو تخمک وجود دارد . پس از آن که پرچم ها کاملا رشد کردند رشد دانه های گرده شروع شده و همزمان با آن تخمکها می رسند . در این هنگام حدود 6 تا 8 هفته از ظهور برگها گذشته است و گل آماده ی باز شدن و عمل لقاح می باشد. از جمله عواملی که در رشد خوشه ها پس از ظهور گل موثر می باشند می توان مواد غذایی تعداد خوشه و دما را نام برد.در صورتی که خوشه های گل پس از ظهور تنک شوند باقیمانده ی خوشه ها از رشد بیشتری برخوردار خواهند شد. همچنین کم کردن تعداد خوشه ها باعث می شود که مواد غذایی و کربوهیدرات بیشتری به گلها برسد و مانع ریزش آنها شود. (لازم به گفتن است غیر از روی (Zn)که کمبود آن باعث ریزش گل می شود کمبود مواد قندی نیز می تواند عاملی برای ریزش گل بشمار آید).
پس از ظهور برگها به هر اندازه که دمای محیط بالاتر باشد خوشه های گل سریعتر رشد کرده و گلها زودتر باز می شوند. برای مثال انگور سلطانی از هنگام ظهور برگها در بهار تا بازماندن گل به

حدود 740 درجه روز 2 نیازمند است . در بهار هر چه هوا گرمتر باشد این مقدار حرارت زودتر به جوانه رسیده و گل باز می شود و بر عکس . این مقدار حرارت می تواند طی حداقل 20 و حداکثر 70 روز به گیاه برسد (بات روز 1973 ).
انواع ارقام ویتیس وینیفرا دارای گلهای کامل سبز رنگ و کوچک می باشند. گل کامل دارای اندام های زیر است:
1 کاسه ی گل شامل پنج کاسبرگ سبز رنگ که پس از ظهور خوشه خشک می شوند.
2- جام گل شامل پنج گلبرگ سبز رنگ می باشد که از بالا به یکدیگر چسبیده اند. بر همین

اساس گل انگور از بالا باز نمی شود و گلبرگ ها از پایین جدا شده و مانند کلاهکی می افتند (شکلها ی شماره 7-2-و8-2 )
3- پرچم ها که معمولا پنج عدد بوده و هر پرچم دارای یک میله و یک بساک است.هر بساک خود از وسط به دو قسمت شده و دارای چهار کیسه ی گرده می باشد.
شهد گل در قسمت پایین و بین میله ها قرار دارد و مقدار آن زیاد نبوده و دمای زیادی را جذب نمی کند.
4- مادگی شامل کلاله ، خامه و تخمدان است. تخمدان دو قسمتی بوده و در هر قسمت دو تخمک وجود دارد. هر تخمک دارای یک کیسه جنینی است و یاخته ی تخم در آن قرار دارد که بعد از لقاح تبدیل به بذر می شود.
کلا له و خامه آغشته به شهد بوده چسبناک می باشند و دانه ی گرده را بر روی خود نگاه می دارند.
اطراف تخمدان را لایه ای به نام پری کارپ احاطه کرده است که یاخته های آن تقسیم و بزرگ شده و قسمت گوشتی حبه را ایجاد می کنند.
تمام انواع انگورهای اروپایی گل هایی کامل دارند. اما بعضی از ارقام آمریکایی دارای گل هایی ناقص هستند یعنی فقط گلهای نر و ماده دارند . اما بعضی از ارقام که دارای گلهای نر می باشند قادر به تولید میوه نبوده و معمولا به عنوان پایه بکار می روند پرچم در این ارقام کاملا رشد کرده و دانه های گرده ی فراوانی تولید می کنند. عضو نر گلهای ماده بر خلاف گلهای نر رشد بسیار اندکی کرده و دانه ی گرده قادر به سبز شدن برروی کلاله نیست اما مادگی در آنها کاملا رشد کرده است.

بعضی از گونه های جنس روتوندی فولیا، دو پایه می باشند یعنی دارای گلهای نر و ماده ی جدا از هم و روی پایه های مختلف هستند در این حالت برای تشکیل میوه می بایستی مخلوطی از گیاهان نر و ماده را کاشت.
در بهار معمولا هنگامی که میانگین 3 دما میانگین به حدود 20 درجه ی سانتیگراد برسد گلهای انگور باز می شوند در دمای 15 درجه تعداد بسیار اندکی از گلها باز می شوند. در دمای 35

درجه ی سانتیگراد باز شدن گلها بدون این که آسیبی به آنها برسد به تعویق می افتد بنا به گزارش هارادا در سال 1959 علت گل انگیزی در انگور فعالیت هرمونی بوده و چند هفته پیش از گل انگیزی غلظت این مواد در گیاه به شدت بالا می رود.
طول مدت گل دهی در انگور به شرایط جوی بستگی دارد در شرایط معمولی گل دهی گیاه 8تا 10 روز بطول می انجامد و ابتدا گلهای قسمتهای پایین شاخه باز می شوند باران رطوبت و آفتاب تاثیر مستقیمی در باز شدن گلها ندارند.
خوشه و میوه
گل انگور ،به صورت خوشه ای برروی بوته ظاهر می شود که از لحاظ ساختاری و منشاء شباهت بسیاری به پیچک دارد. روی محور اصلی خوشه شاخه های فرعی و گاهی ثالثیه ای بطور نامرتب ظاهر می شوند که هر کدام به چندین دمگل منتهی می گردند. در انتهای هر دمگل یک گل قرار می گیرد که به یک حبه تبدیل می شود.
خوشه انگور از لحاظ ساختمان ظاهری دارای دو قسمت باسک یا چوب خوشه و حبه ی انگور است اندازه ی خوشه ها نسبت مقادیر هر یک از قسمتهای یاد شده با توجه به نوع ارقام نوع کشت و شرایط آب و هوایی متفاوت و متغیر است. در حدود 2تا 5% از وزن خوشه ی انگور را باسک یا خوشه ی چوبی آن تشکیل می دهد. بطور کلی باسک اسکلت بندی خوشه ی انگور را تشکیل داده و شامل شاخه ی اصلی شاخه های فرعی ودمگل ها می باشد. علاوه برآن باسک مجرای تغذیه ی بین برگ و شاخه و حبه های میوه است.
حدود 70تا 80 % از وزن باسک را آب تشکیل داده و در حدود 2تا 5/3 1 آن از مواد دارای تانن تشکیل یافته است. علاوه بر آن مقدار 9 تا 14% از وزن باسک متشکل از مواد سلولزی می باشد. سرعت قهوه ای شدن چوب خوشه ی انگور رابطه ی مستقیمی با ریزش حبه ها داشته و در ارقام گوناگون متفاوت است.
حبه های انگور از سه قسمت پوست هسته و گوشت تشکیل شده اند.
پوست حبه ی انگور در حدود 7تا 12 % از وزن آن را تشکیل داده و نقش حفاظت از میوه را برعهده دارد . پوست هر رقم انگور دارای ماده ی بو دار ویژه ای است که باعث بهتر شناخته شدن میوه ها می شود. در پوست حبه های انگور اکثرا مواد رنگی مختلفی وجود دارد که به استثنای انگو

ر های رنگین (انگور هایی که فقط گوشتشان قرمز است) در پوست آنها جمع شده اند مانند انگور رقم شاهانی پوست حبه از چندین لایه یاخته های دارای دیواره ی کلفت تشکیل می یابد که روی آن را یک لایه ی نازک مومی پوشانده است. کلفتی پوست حبه در ارقام مختلف متفاوت بوده و در انبار داری و حمل و نقل عامل مهمی بشمار می رود پوست حبه در مقایسه با گوشت آن دارای مقدار بیشتری ویتامین است. پوست حبه ی انگور باستثنای مواد رنگی شباهت زیادی بهباسک داشته و متشکل از حدود 78 تا 80 % آب و تا 14% مواد هیدروکربه است.
تعداد هسته ی موجود در داخل حبه های انگور بیشتر به ارقام مختلف انگور بستگی داشته و تعداد آن از صفر تا 4 عدد متغیر است اندازه و شکل هسته ها نیز به نوع انگور بستگی دارد. در حدود 36 تا 40% از وزن هسته ی انگور را آب تشکیل می دهد میزان مواد هیدروکربنه ی هسته 34 تا 36% مواد چربی 10 تا 12% و مواد دارای تانن 7 تا 8% است. هسته های انگور از نظر استخراج مواد تاننی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می باشند. وزن هسته در ارقام مختلف از صفر تا 10% وزن حبه متغیر است. وجود هسته در انگور از بازار پسندی آن برای مصرف تازه می کاهد. اندازه ی هسته رابطه مستقیمی با اندازه ی حبه ی انگور دارد چرا که منبع اصلی تولید هرمون جبیرالین می باشد.
گوشت انگور که بطور کلی نزدیک به 82 تا 86 % از وزن کل خوشه را شامل می شود مهمترین قسمت انگور و بخش خوراکی میوه بشمار می آید.از هر تن انگور با توجه به رقم آن بین 640 تا 780 لیتر آب انگور بدست می آید. میزان در صد مواد متشکله ی انگور کاملا متفاوت بوده و به نوع رقم شرایط کشت و چگونگی شرایط آب و هوایی بستگی دارد. بطور کلی خوشه های انگور دارای شکلهای متفاوت کشیده مخروطی و کروی بوده و اندازه ی خوشه ها و همچنین اندازه و شکل حبه ها نیز بسیار متغیر است که یعدا بطور مشروح در باره ی آن بحث خواهد شد.
روشهای تکثیر مو
تکثیر مور،همانند بیشتر درختان به روشهای گوناگون مانند :ازدیاد جنسی1 با بذر و ازدیاد غیر جنسی 2 با قلمه، پیوند و خوابانیدن ،امکان پذیر است . متداول ترین روش تکثیر در بیشتر نقاط انگور خیز دنیا، ازدیاد پیوندی است.با استفاده از این روش ،می توان از طریق پیوند انواع پیوندک های مورد نظر و مرغوب بر روی پایه های مقاوم ،از نابودی بسیاری از ارقام انگور جلوگیری کرد . به عنوان مثال ،بسیاری از ارقام انگور موستان های کشور فرانسه در سال 1870 به علت حمله آفت فیلوکسرا در حال نابودی بودند،با پیوند زدن بر روی پایه های مقاوم امریکایی ،از نابودی نجات یافتند. با وجودی که اجرای این روش در بسیاری از کشورها متداول می باشد،در ایران به علت نبود آفت فیلوکسرا و همچنین از لحاظ آسانی کار،از روش تکثیر قلمه ای استفاده می شود.

روشهای مختلف ازدیاد مو، به شرح زیر می باشند:
ازدیاد بذری (جنسی)
ازدیاد مو از طریق بذر ،امکان پذیر بوده اما به دلیل بروز تغییرات ژنتیکی در نهال های حاصله و نا یکنواختی و همچنین تفاوت کامل آنها با گیاه مادری برای احداث موستان مورد استفاده قرار نمی گیرد. نا گفته نماند که در مؤسسات پژوهشی اصلاح بذر و نهال ،از این روش تکثیر برای بدست آوردن دو رگه های جدید استفاده می شود . در این روش ازدیاد ،نهال های جدید از طریق کاشت بذر بدست می آیند ،بذر را باید از انگورهای کاملا رسیده عاری از هر گونه آلودگی به آفات و بیماری ها ،گزینش و گردآوری کرده و در محلی خشک و خنک نگهداشت. برای شکستن دوره رکود 3 و بهتر سبز شدن بذرها باید آنها را پیش از کاشت ،سرمادهی4 کرد. برای انجام عمل سرمادهی بذرها،باید آنها را درون جعبه های کاشت،زیر ماسه مرطوب قرار داده و برای چند هفته در محلی سرد نگهداری کرد.

..........................................................................................
1.Sexualpropagation 2.Asexual propagation
3.Dormancy 4.Stratification
خفتگی –خواب(
بهترین زمان کاشت بذر، اوایل بهار است. برای کاشت ،بذرها را بر روی ردیف هایی به عمق 3-4 سانتیمتر ،به صورت نواری کاشته و روی آنها را به منظور جلوگیری از سله بستن ،با مقداری ماسه می پوشانند. فواصل خطوط کاشت 30تا40 سانتیمتر و فواصل بذرها بر روی خطوط کاشت ،15سانتیمتر انتخاب می شود. بعد از کاشت باید هر 2یا3روز یکبار، خطوط را با آرامی آبیاری کرده و هر چند روز یکبار علفهای هرز را وجین نمود . بدین ترتیب،بذرهای کاشته شده پس از1 ماه سبز می شوند . باید توجه داشت که برگها و ساقه های جوان تازه روییده نسبت به نور شدید آفتاب حساس بوده و در صورت امکان باید با ایجاد سایه بان،از رسیدن نور شدید به آنها جلوگیری کرد. نهال های حاصله را باید در اواخر همان سال،به محل اصلی انتقال داد. اگر این عمل در سالهای بعد انجام گیرد،به ریشه های نهال ها آسیب فراوانی وارد خواهد آمد.
بوته های مو تولید شده به روش کاشت بذری، غالبا در سال چهارم یا پنجم بار آوری خود را آغاز می کنند . این مدت طولانی را می توان با پیوند شاخه های جوان مورد نظر بر روی ساقه های مسن تر ، کوتاه ساخته و گیاه را زودتر از زمان مقرر به میوه دهی وادار کرد.
ازدیاد غیر جنسی
در این شیوه ی ازدیاد تمامی گیاهان حاصله بدون هیچ تفاوتی مشابه گیاه مادری خود خواهند شد. این شیوه شامل : قلمه زنی پیوند و خوابانیدن است که پیرامون هر کدام بحث خواهد شد.

ازدیاد قلمه ای مو
این روش ازدیاد عبارتست از کاشتن بخشی از ساقه و یا شاخه های یکساله ی مو که کاملا خشبی شده و برگ های خود را بطور طبیعی از دست داده اند در شرایط مناسب از نظر دما و رطوبت . بطور کلی تمامی انواع مو را ( اروپایی و آمریکایی ) می توان از طریق قلمه تکثیر کرد بجز شمار اندکی از آنها که سختی ریشه دار می شوند مانند انواع برلاندری که می بایستی از طریق خوابانیدن شاخه ای ازدیاد شود.
معمولا قلمه را می بایستی دستکم 1 سال در خزانه ی اول و گاهی 1 سال دیگر نیز در خزانه ی دوم نگه داشت تا نهال دارای ریشه ای قوی و کافی شود. در ایران بویژه در موستان های قدیم معمولا قلمه ی بدون ریشه را در محل اصلی می کارند. در ازدیاد قلمه ای بر خلاف ازدیاد بذری بوته های حاصل کاملا مشابه پایه مادری بوده و تمام ویژگیها ی پایه ی اصلی را حفظ می کند. بنابر این به وسیله ی قلمه می توان خواص ارثی پایه ی مرغوب و مورد نظر را حفظ کرده و مورد ب

هره برداری قرار داد.
بطور معمول گزینش قلمه را می بایستی در 2 مرحله انجام داد. اول گزینش پای ی مادری که قلمه می بایستی از آن گرفته شود و دوم گزینش قلمه از مین بازوهای موجود بر روی پایه ی مادری که می بایستی قطع شوند. شاخه هایی خشبی که به عنوان قلمه مورد نظر می باشند می بایستی کاملا رسیده بوده و از پایه هایی سالم قوی کاملا خشبی و بدون آلودگی گزینش شوند. همچنین بایستی دقت داشت که شاخه های برگزیده بیش از حد لزوم کلفت و ضخیم نباشند چرا که به سختی ریشه می دهند. از گزینش شاخه هایی که برگشان پیش از خزان و به دلیل هجوم آفات مختلف ریخته است یا نارس هستند و یا بر اثر گرگ و سرما آسیب دیده اند نیز می بایستی خود داری شود.
زمان قطع شاخه برای تهیه ی قلمه از پایه ی مادری پس از خزان بوته های مو در پاییز و یا پیش از فعالیت حیاتی گیاه در اواخر زمستان و اوائل بهار است. در نواحی سردسیر که دارای زمستان های سخت و یخبندان شدید می باشند قلمه ها را می بایستی در اواخر پاییز و پیش فرا رسیدن سرمای شدید و یخبندان زمستانه از پایه ی مادری جدا ساخت. چرا که ممکن است بر اثر سرما خشک شوند. قلمه ها را پس از تهیه دسته دسته کرده و در جعبه های چوبی زیر ماسه قرار داده و در هوای آزاد نگاه می دارند و یا مستقیماً در هوای آزاد تا هنگام کاشت زیر شن قرار می دهند.
در مناطق نیمه گرمسیری که دارای زمستان هایی نسبتاً ملایم هستند قلمه گیری را می توا

ن در بهار انجام داد. بدین ترتیب شاخه ها تا اواخر زمستان و یا اوائل بهار برروی بوته ی مادری باقی می مانند. در طول فصل زمستان شاخه های ضعیف از بین رفته و فقط شاخه هایی قوی که قادر به ایجاد پایه ی جدید می باشند باقی خواهند ماند.
انواع مختلف قلمه ی مو
انواع مختلف قلمه های مورد استفاده پایه ی مو عبارتند از:
قلمه ی ساده قلمه ی پاشنه دار قلمه ی قنداقه دار و قلمه ی جوانه.

قلمه ی ساده
قلمه ی ساده قسمتی از شاخه ی 1 ساله می باشد که کاملا خشبی شده است. طول قلمه در حدود 25 تا 40 سانتیمتر و قطر آن در انواع ویتیس وینیفرا در انتهای بالایی حدود 8 تا 12 میلی متر و در انواع آمریکایی تا 15 میلی متر می باشد.

قلمه ی پاشنه دار
برای تهیه این نوع قلمه سعی می شود افزون بر بخشی از شاخه های 1 ساله ی خشبی مقدار ی از شاخه ی 2 ساله نیز از پایه ی مادری قطع شود. مقدار شاخه ی2 ساله ی قلمه ی پاشنه دار هر چه کوچکتر انتخاب شود برای کاشت مناسب تر و بهتر خواهد بود
قلمه ی قند دار
در این قلمه طول شاخه ی 2 ساله به چندین سانتیمتر می رسد. اگر قطر این شاخه زیاد باشد می توان آن را در جهت طولی به دو نیم کرد به صورتی که بر روی نیمی از آن قلمه ی 1 ساله قرار گرفته باشد. در قلمه ی قند دار چین خوردگی فشرده ای در محل اتصال شاخه ی 1 ساله به شاخه ی2 ساله وجود دارد که فرآیند خارج شدن ریشه دارای تاثیری فراوان است. در مواردی که کشت قلمه در شرایطی نامناسب انجام گیرد و ریشه ها دیرتر از زمان معمولی ظاهر می شوند چوب و ساقه ی قلمه خواهد پوسید.
قلمه ی جوانه
اگر مقدار شاخه ی مورد نیاز قلمه زنی که همیشه دارای چند ین جوانه است برای تهیه ی قلمه کافی نباشد می توان از یک شاخه چندین قلمه تهیه کرد که هر کدام دارای یک جوانه باشند روش کار بدین صورت است که شاخه را می بایستی به قطعاتی کوچک تقسیم کرد بطوری که طول آنها از 1 تا 2 سانتیمتر تجاوز نکرده و هر یک دارای جوانه باشند. هر کدام از این قطعه ها را می توان مانند یک قلمه ی کامل در ماسه یا خاک کاشت .

گزینش قلمه
قلمه های مو را برای کاشت در خزانه و یا محل اصلی( موستان )از میان شاخه ها و یا بازوهایی بر می گزینند که در پاییز یا اواخر زمستان از پایه ی مادر قطع می شوند.
این قلمه ها می بایستی دارای خواص و شرایط زیر باشند:
الف – شاخه هایی که به منظور قلمه گزینش شده و مورد استفاده قرار می گیرد می بایستی کاملا رسیده و خشبی باشند و مراحل مختلف رشد خود را بطور منظم و کامل طی

کرده باشند.
ب- در دوره ی رشد و نمو خود برروی پایه مادری از تغذیه ی خوبی برخوردار باشند.
ج- فواصل بین گره های قلمه می بایستی متوسط باشد زیرا فاصله های کم بین گره ها نشانه ی نامساعد رشد شاخه ها و یا آلود ه بودن پایه های مادری به بیماری و آفات است.فاصله ی بیش از حد بین گره ها از نشانه های رشد سریع و نداشتن مواد غایی کافی می باشد.

د- پوست قلمه می بایستی شفاف بوده و فاقد لکه های تیره یا سیاه رنگی باشد که نشانه ی پاره ای از بیماریهای قارچی است (مانند سفیدک)
ه-قسمت زیر پوست قلمه می بایستی کاملا سبز رنگ و آبدار باشد.
و- قسمت مغز قلمه می بایستی نسبتاً نازک و به رنگ روشن باشد.
ز- میزان مواد خیره ای قلمه مانند قند و نشاسته می بایستی در حداکثر باشد.