مقاله در مورد مراحل کنترل تولید در کارخانجات قند ونیشکر هفت تپه

بخشی از مقاله

مراحل کنترل تولید در کارخانجات قند ونیشکر هفت تپه

1-کنترل مواد خام :
میتوانیم به این شکل ادعا کنیم که چنانچه کنترل مواد اولیه و کنترل فرآیند به خوبی انجام گیرد نیازی به بازرسی نهایی محصول نمی باشد بنابراین سهم عمده کنترل بر میگردد و به کنترل مواد خام و کنترل فرآیندهای تولید.ولی در عمل به ندرت میتوان تضمین نمود که کنترل مواد اولیه و کنترل فرآیند به طور کامل صورت گرفته باشد بنابراین نیازی به بازرسی نهایی بسته به شرایط کار می تواند از بسیار کم تا بسیار زیاد متغییر باشد.

از لحاظ اقتصادی نیز مطلوب تر این است که بازرسی در مرحله نهایی کاهش ولی در عوض کنترل در مواد اولیه و سپس فرآیند تولید افزایش یابد. در کارخانجات کنترل ماده خام بر میگردد به کنترل تمام مواد اولیه ای که وارد کارخانه میشود منتها در این بین ماده اولیه غالب ما چغندر خواهد بود ولی در کنار آن مواد اولیه دیگری که مورد استفاده قرار میگیرند از جمله سنگ آهک و یا کار برافین و زغال اکتیوو.. نیز بایستس مورد ارزیابی و کنترل قرار می گیرند

فعالیتهایی که در قسمت کنترل مواد خام صورت می گیرد میتوان بصورت زیر خلاصه نمود :
- نمونه گیری آماری از بچهای ورودی مواد خام . قبل از هرگونه فراوری و ثبت آزمایشات
- مرجوع نمودن بچهای مواد خامی که جهت تولید مناسب نیستند.
- صدور مجوز مصرف جهت مواد خام سالم به بخش تولید کارخانه
- ارائه دستورالعملهای خاص فراوری جهت بچهایی از مواد خام
- توصیه های لازم به بخش تدارکات برای فرآیندهای آینده

از موادی که در کنترل مواد خام بایستی در نظر داشت صرفا از دیدگاه اقتصادی و صرفه جویی در تولید نبایستی ماده خام را در نظر گرفت بلکه بایستی سلامت مصرف کننده هم اولویت بیشتری نسبت به موارد اقتصادی داشته باشد.
در هر صورت شرایط خرید ماده خام به موارد زیر تطبیق میگیرد که عبارتند از :
1- خواص طبیعی ماده خام
ارزش غذایی یک محصول کشاورزی بستگی به واریتر ، شرایط کاشت و داشت و بر داشت درجه رسیدگی ،دارد به این صورت که در ماده خام خریداری شده بایستی نکاتی از جمله ترکیبات موجود در آن ،مد نظر قرار دارد . ( بعنوان مثال در نمونه چغندر خریداری شده عیار چغندر ،
همچنین میزان سدیم و پتاسیم ، میزان ازت مضره و همچنین درجه رسیدگی میزان آفت زدگی و شکستگی از نکاتی است که در فرایند تولید موثر است
2- باقیمانده سموم نباتی به عنوان منبع ایجاد الودگی

چنانچه محصولات زراعی بعنوان ماده اولیه در کارخانجات مورد استفاده قرار میگیرد بایستی حتما میزان سموم باقی مانده در آن در یک حد قابل قبولی باشد .
3-آلودگی میکروبی
از خصوصیات دیگری که ماده خام ورودی به کارخانه بایستی داشته باشد مناسب بودن فلور میکروبی ماده خامی است که وارد کارخانه میشود . که نهایتا میتواند بر روی فرایند تولید موثر باشد
4-آلودگی میکروبی
از خصوصیات دیگری که ماده خام ورودی به کارخانه بایستی داشته باشد مناسب بودن فلور میکروبی ماده خامی که وارد کارخانه میشود که وارد کارخانه میشود که نهایتا میتواند بر روی فرایند تولید موثر باشد هر جه میکروارگاسم های موجود بر روی ماده خام تعداد کمتری باشند . مشکلات ما در فرایند تولید کمتر خواهد بود .
2-کنترل فرایند تولید
گرچه کنترل مواد خام و کنترل فرایند بصورت مجزا مطرح می شود ولی در واقع در کنترل مواد خام میبایست محدودیتهای فراوری در مورد ماده خام در نظر
گرفته میشود در هر صورت یکی از کنترل هایی که در کارخانه انجام میشود کنترل فرایند تولید است و نکاتی که در این زمینه بایستی توجه شوند عبارتند از
- فرمول ویا دستور ساخت
برخی از محصولات غذایی بایستی طبق استاندارد خاصی تهیه می شوند لذا یکی از کنترلهایی که مربوط به کنترل فرایند میباشد دقت در دستور ساخت آنها میباشد
- ساختمان ها و فضای لازم در کارخانه
اهدافی که در این بخش مد نظر است را میتوان به دو دسته عمده تقسیم کرد
الف - فراهم نمودن فضای مناسب و کافی جهت انبارهای مواد خام ف مواد بسته بندی و محصول نهایی
بسیاری از کارخانجات به فضای لازم جهت انبارها اهمیت چندانی نمائید زیرا از نظر آنها این فضاها در آمدی را ایجاد نمیکند اما شلوغی انبارها ، همواره یکی از عوامل ایجاد آلودگی و یکی از مراکز ورود اجسام خارجی در محصول نهایی خواهد بود لذا شرایط انبارها نیز از نظردرجه حرارت ، درصد رطوبت از عواملی است که می تواند بر روی کیفیت محصول اثر گذارد .
در کارخانجات چغندر سیلو ها یکی از انبارهای مواد خام به حساب می آیند که در آنها کنترل فضای مناسب ، همچنین کنترل درجه حرارت و رطوبت نسبی از اهمیت ویزه ای برخوردار اس

ت ، همجنین در ارتباط با محصول نهایی شرایط فضای مناسب انبار و کنترل حرارت ورطوبت اهمیت ویزه ای برخوردر است و میتواند بر روی کیفیت تولید تا ثیر گذارد
ب- فراهم نمودن فضای لازم جهت تولید
از نکات دیگری که در کنترل تولید اهمیت دارد داشتن فضای مناسب جهت امکانات تولید است بطوریکه در کارخانجاتی که دستگاهها بطور نا مناسب و شلوغ در فضای کمی قرار می گیرند امکان کنترل مسیر نمی باشد و نهایتا روی تولید محصول نهایی اثر خواهد گذاشت

- بهداشت کارخانه
استانداردهای ضعیف در مورد نظافت کارخانه به طرق مختلف به کیفیت محصول نهایی صدمه وارد می کند بطوریکه اولا یک کارخانه کثیف نشان دهنده بی دقتی و بی لیاقتی مدیریت آن است . که به نوبه خود باعث عدم توجه پرسنل به مسائل بهداشتی و ایجاد عادت کثیف بودن خواهد بود ثانیاماشین الات غیر تمیز و همچنین سالن های کثیف و آلودگی اماکن بهداشتی کارگران محیط مناسبی جهت ایجاد بوهای تند و زننده میکند . که ایجاد شرایط نا مناسبی را در کارخانه ممکن میکند
- وجود جسم خارجی در محصولات
گاهی اوقات در محصولات تولید شده اجسام خارجی یافت می شوند که وجود این اجسام باعث نقض تولید خواهد بود و از مواردی است که باید حتما در کنترل فرایند دقت لازم به عمل آید .
- دستگاها و ماشین الات
یکی از مواردی که در کنترل تولید نیاز به بررسی دارند ، ماشین آلات و دستگاهای مورد استفاده در فرایند هستند بطوریکه مرتبا دستگاها باید بازدید شوند اگر نقصی در دستگاها وجود داشته باشد باید بر طرف شود و یا نیاز به تنظیم داشته باشد بایستی دستگاه مربوطه تنظیم و مطمئن از کارایی دستگاه در حین تولید باشد
- پرسنل تولید
از مواریدیکه در کنترل فرایند در هر کارخانه ای نیاز به بررسی و دقت لازم دارد ، پرسنل تولید هستند لذا به دلیل اینکه فرایند در هر کارخانه ای نیاز به بررسی و دقت لازم دارند اولا بایستی از آموزش کافی و لازم برخوردار باشند ثانیا از کارایی مناسبی برخوردار بوده و ثانیا مرتبا باید مورد توجهو بازرسی قرار گیرند تا وضعیت کر آنها مورد سنجش قرار گیرد لذا در نیشکر هفت تپه تا جایی که ممکن بوده است این امر رعایت شده است که خود مایه ی مباهات این شرک

ت مهم تولیدی میباشد
3- بازرسی نهایی (کنترل محصول)
بازرسی محصول نهایی نقش کوچکی در مجموعسیستم تضمین کیفیت دارد به این دلیل که کنترل اصلی بر می گردد به کنترل مواد خام و کنترل فرایند تولید و چنانچه این دو کنترل به خوبی انجام شده باشد ما مطمئن خواهیم بود که محصول نهایی از شرایط مناسبی برخوردار است ولی در غیر اینصورت محصول نهایی معیوب به حساب می آید و گاها ممکن است ما مجبور به دور ریختن آن نیز می باشیم که خود میتواند خسارت های جبران ناپذیری به بخش عظیمی از این شرکت باشد
در هر صورت محصول نهایی تحت بازرسی های متفاوتی قرار می گیرد معمولا مطلوبیت های ظاهری از جمله رنگ ، وضعیت فیزیکی محصول ، خصوصیات شیمیایی محصول و نهایتا خصوصیاتی که از نظر مصرف کننده مورد توجه است تحت بازرسی قرار می گیرد.

فصل دوم
تاریخچه کشت نیشکر در ایران و جهان
نیشکر از گیاهان مهم قندی است که کشت و کار آن سابقه طولانی دارد. ساقه نیشکر دارای 14 تا 17 درصد ساکارز بوده از ساقه نیشکر در تهیه کاغذ و مقوای ساختمانی و همچنین بعد از استخراج قند ملاس ملاس و تفاله ان به عنوان محصول جانبی که که از آنها به ترتیب در تهیه الکل و تغذیه دام استفاده میشود.
سابقه کشت این گیاه حدود 600 سال قبل از میلاد در گینه و اندونزی و هند گزارش شده است. اسکندر در بازگشت از هندوستان آن را به اروپا برد. امکان این است که قبل از اسلام نیشکر در عربستان و ایران و مصر کشت میشده است. حکومت های اسلامی در نیشکر کاری و شکر گیری از نیشکر در ممالک تحت تصرف خود سهم بسزایی داشته اند. به هر حال در اکثر کتابهای تاریخی ایرانیان را اولین مردمی میدانند که از نیشکر شکر استخراج کرده اند. کشت نیشکر در خوزستان 700 تا 800 سال قبل از میلاد رواج داشته و کلمه خوزستان به معنی شکرستان میباشد. کشت نیشکر در خوزتستان آنقدر زیاد بوده که خلفای عباسی روزانه هزار دینار به عنوان مالیات از نیشکر کاران عاید داشته اند. آغاز فعالییت برای کشت نیشکردر خوزستان در سال 1316 الی 1318 بوده ولی شروع جنگ جهانی و کارشکنی شرکت نفتی سابق ایران و انگلیس باعث عدم رسیدگی به این فعالییت شد. با همکاری FAO در سال 1330 برنامه کشت نیشکر در خوزستان پایهبطوریکه در حال حاضر برنامه توسعه نیشکر یکی از بزرگترین طرح های ملی ایران است. سطح زیر کشت این محصول در سال 1365 به مقدار 28000 هکتار با متوسط عملکرد 83 تن ساقه در هکتار بوده.
اجزای تشکیل دهند ه نیشکر
مواد موجود در نیشکر و نسبت درصد آنها عبارت اند از :
مواد خشی (ا لیاف خشک سلولزی) 15ـ9 درصد
آب 80ـ70 درصد
ساکارز 17ـ10 درصد
قند های انورت 3ـ0.1 درصد (شامل گلوکز و فروکتوز
مواد آ لی غیر قندی 1.2ـ0.5 درصد

مواد معدنی 0.3ـ0.1 درصد
اجزای تشکیل دهند ه مواد خشبی عبارت اند از:
سلولز 7.5ـ6.5 درصد
لیگنین 13.5ـ1.5 درصد
مواد پکتیکی 3.75ـ2.25 درصد
چربی و موم 0.5ـ9.3 درصد
آلبومین 0.3ـ0.2 درصد
مواد معدنی 0.5ـ0.3 درصد
ترکیبات معدنی در شیر ه نیشکر :
K 2o 17ـ10 درصد
Na2o جزئی
Ca o 13ـ7 درصد
Mgo 13ـ10 درصد
Al2O3 + Fe2O3 جزئی
P2O5 15ـ5 درصد
SO3 9ـ7 درصد
Cl جزئی
Sio2 50ـ35 درصد
مواد آلی موجود در نیشکر

مواد چربی موجود در شیر ه نیشکر بیشتر استراسید های چرب یا مشتقات آنها مانند اسید های اولئیک ، پالمیتیک ، استئاریک ، و مقداری سوسیتین و فتیوسترین و مومها ترکیبات استری اسید های چرب با الکل میزیسیک ، می باشند.
قند انورت : قند های احیاکننده و معمولاً شامل گلوکز و فروکتوز است.
اسیدهای آلی : اسیدهای موجود در نیشکر بیشتر شامل اسید های گلیکولیک ، مالیک سوکسینیک ، تارتریک ، و سیتریک می باشد .در شیره نیشکر تخمیرشده ، اسید استیک نیز وجود دارد.
مواد رنگی : دو نوع ماد ه رنگی در نیشکر وجود دارد .یکی از آنها کلروفیل است که همان سبزین ه گیاهی است آن را از طریق جذب سطحی به کمک زغال فعال می توان خارج کرد.دیگری اوتا سیانین که در آب حل می شود و در محیط اسیدی قرمز رنگ و در محیط قلیایی

سبز رنگ است و به روش آهک زدن آن را می توان از شیر ه نیشکر خارج کرد.
مواد نیتروژن‌دار : مواد نیتروژن‌دار موجود در نیشکر عبارت اند از : آلبومین ، اسپارازین ، گلوتامین ، و اسیدهای آمینه ، در بین اسید های آمینه ، مقدار تیروزین و گلی کوکول (گلی سین) از همه بیشتر است که همراه با ملاس از نیشکر خارج می‌شوند.

تصفیه شیمیایی عصار ه نیشکر

در شربت قند به دست آمده ، معمولاً مقداری ذرات ریز معلق و محلول وجود دارد.در گذشته بدون جدا کردن آنها ، شربت را تلغیظ و به صورت بلورهای ریز قرمز رنگ که شکر سرخ نامیده می شد در می آوردند.این روش به روش لجستانی یا سیستانی یا سکزی معروف بود که امروزه نیز متداول است.بعدها روش تصفیه شیره نیشکر کامل ترشد .زیرا ، با افزودن مواد دیگری ، توانستند کیفیت استخراج قند را بهبود بخشند.اما امروزه از چهار ماد ه شیمیایی ، یعنی آهک زنده (و یا آب) ، دی اکسیدگوگرد ، اسید فسفریک و دی اکسیدکربن برای این منظور استفاده می شود.
روشهای تصفیه شیمیایی
تصفیه شیمیایی بوسیله آهک

این روش که معمولاً برای ته نشین کردن مواد اضافی موجود در شربت قند به کار می رود.ابتدا به مقدار لازم آهک به شربت اضافه می کنند و آن را تا دمای 100 الی 105 درجه سانتیگراد گرم می کنند. تحت این شرایط ، بسیاری از مواد زاید به صورت گل ته نشین شده و شربتی زلال باقی می ماند که برای اجرای عملیات بعدی به کار گرفته می شود.عملیات آهک زنی ممکن است یک مرحله ای ، دو مرحله ای ، یا چند مرحله‌ای باشد. PH شربت بعد از افزایش آهک باید 7.2 تا 8.3 باشد.
تصفیه شیمیایی بوسیله so2

عمل تصفیه به وسیله SO2 ممکن است پیش از آهک زدن و یا پس از آهک زدن صورت پذیرد.مقدار گوگرد مورد نیاز برای هر تن نیشکر بین 250 الی 500 گرم است.با اسیتفاده از این روش شکر سفیدتر به دست می آید.بررسی رسوبات به دست آمده از روش آهک زنی و SO2 زنی نشان می دهد که این رسوب ها مواد خشبی و سلولز ، چربی و موم ، آلبومین ، فسفات سدیم ، سیلیس و سولفات کلسیم ، خاک و شن و... را شامل می‌شود.

تصفیه شیمیایی بوسیله اسید فسفریک

در شیر ه نیشکر معمولاً مقداری اسید فسفریک وجود دارد .اسید فسفریکی که به صورت محلول در شیر ه نیشکر وجود دارد ، در ترکیب با آهک به صورت فسفات تری کلسیم غیر محلول در می آید و ضمن رسوب کردن بسیاری از مواد زاید و رنگی را نیز با خود ته نشین می کند.مقدار اسید فسفریک مورد نیاز در شیر ه نیشکر باید تا مقدار 300 میلی گرم در لیتر برسد از این رو ، کمبود آن را با افزایش اسید فسفریک باید جبران کرد.
تصفیه شیمیایی بوسیله دی اکسیدکربن

این روش همراه با آهک زدن انجام می گیرد.یعنی پس از آهک زدن شیر ه نیشکر ، باید آن را از دی اکسیدکربن اشباع کرد.برای این منظور و برای بالا بردن درجه اشباع شدن ، دما را باید به .c50 رسانید در عین حال باید دقت کرد که دما از .c55 تجاوز نکند.زیرا در دمای بالاتر ، مقداری از ساکارز هیدرویز شده ، به قند انورت یا به بیان دیگر ، به گلوکز و فروکتوز ، تبدیل می شود.
تبخیر و متبلور کردن شیره نیشکر

پس از اینکه شربت زلال به دست آمد آن را تبخیر و تلغیظ می کنند تا غلظت ساکارز در محلول بالا برود.سپس بر اثر سرد کردن و متبلور شدن قند آن را به روش سانتریفوژ کردن و غیره جدا کرده و به صورت قند یا شکر عرضه می کنند.
مواد تشکیل دهنده عصاره چغندر قند
مواد موجود در شیر ه چغندر قند و نسبت درصد تقریبی آنها عبارت اند از :
مواد نا محلول %6ـ4
آب %78ـ74
ساکارز %20ـ14
قند انورت %0.1
رافینوز %0.02
مواد غیر قندی %3ـ2
مواد نامحلول در شیر ه چغندر قند و نسبت درصد تقریبی آنها عبارت اند از :
سلولز %26
مواد نیمه سلولزی %64
مواد پکتیکی %64
مواد نیتروژن دار %7
مواد معدنی %3
مواد معدنی موجود در شیر ه چغندر قند و نسبت درصد تقریبی آنها عبارت اند از :
k2o %47
Na2o %5.5
CaO %5
MgO %11
Al2O3 + Fe2O2 %5
P2O5 %15
SO3 %6
CL %2.5
SiO2 جزئی

فصل سوم

منطقه هفت تپه
خوزستان علاوه بر داشتن شرایط مساعد اقلیمی و خاک، دارای این امتیاز بزرگ است که در مدار 33 درجه قرار گرفته است و می تواند هم نیشکر به عمل بیاورد وهم چغندر قند.
منطقه هفت تپه در خوزستان که درغرب مرکزی خوزستان واقع شده زیر کشت نیشکر قرار گرفته است.
کشت نیشکر از زمان پیش از استیلای اعراب در زمان ساسانیان، در خوزستان رواج داشته است و ظاهرا منطقه شوشتر از این لحاظ معروف بوده است.
شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه
شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه ، یکی از واحدهای تولیدی بسیار مهم در شمال خوزستان و مهمترین و اولین شرکت تولید نیشکر در ایران می باشدکه توانسته است اثرات بسیار مفید اقتصادی در منطقه ایجاد نماید.
این شرکت در حال حاضر قریب به 7هزار نفر نیروی کار را به خود مشغول کرده است، و اگر میانگین خانوار را 5 نفر در نظر بگیریم نزدیک به 35 هزار نفر از مردم شوش و حتی شهرهای اطراف از این شرکت امرار معاش می نمایند.
شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه دارای صنایع و کارخانه های جانبی مثل کاغذ پارس ، حریر پارس خوزستان، خوراک دام می باشد که توانسته اند نزدیک به 2 تا 3 هزار نفر را به خود مشغول کنند. که تقریبا" 15 هزار نفر از جمعیت منطقه از این کارخانه ها کسب درآمد مناسب می نمایند . وجود واحدهای تولیدی با درآمد مناسب ، سطح رفاه و آسایش مردم را نیز بهبود بخشیده است و علاوه بر سایر عوامل مساعد اقتصادی در منطقه ، توانسته اند باعث شکوفایی اقتصادی در منطقه شوند. قیمت بالای کالاها ، قیمت بالای زمین و مسکن و ...... ناشی از درآمد بالای مردم منطقه و اوضاع مناسب اقتصادی است. اما در سالهای اخیر با ورود کالاهای خارجی ارزانتر صرفه اقتصادی این کارخانه ها تا حدود زیادی زیر سوال رفته است.
شکر، دستمال کاغذی و کاغذ وارداتی ارزانتر و مرغوبتر بوده و باعث کم توجهی مصرف کنندگان داخلی به تولیدات کارخانه ای منطقه شده است به طوری که برای ایجاد صرفه اقتصادی مدیران این کارخانه ها اقدام به کاهش نیروی انسانی برای کاهش هزینه ها شده اند. حتی زمزمه هایی مبنی بر تعطیلی این کارخانه ها به علت فرسودگی و عدم سود دهی شنیده شده است.
اما یکی از اصلی ترین دلایل ادامه کار فعالیت این واحدهای تولیدی و مخصوصا" شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه ، کسب درآمد جمعیت زیادی از مردم منطقه از این کارخانه ها است.
اما می توان با نصب قطعات و تکنولوژی پیشرفته به جای قطعات فرسوده، مقدار کیفیت تولید را بالا برد تا بتوانند با تولیدات خارجی رقابت کرده حتی وارد بازار جهانی شوند.
سطح زیرکشت نیشکر در سال گذشته برابر آمارهای منتشره در واحدهای هفت گانه شرکت نیشکر و صنایع جانبی 43261 هکتارو در واحدهای هفت تپه و کارون بالغ بر 23 هزار هکتار اعلام گردیده است .
میانگین عملکرد نیشکر کشورمان بالغ بر 90 تن در هکتار بوده که 40 درصد ب

یش از میانگین عملکرد جهانی است ، بیشترین عملکرد نیشکر کشورطی سالهای 64 تا 74 با مقدار 83 تن درهکتار مربوط به سال 73 و کمترین آن با مقدار 16/47 تن مربوط به سال 67 است .
بالا ترین عملکرد درهکتار نیشکر کشور درسالهای اخیر با مقدار 102 تن به مزارع شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی اختصاص دارد .
برداشت 11 تن شکر قابل استحصال درهکتار درواحد نیشکر هفت تپه در سال گذشته تاییدی بر این موضوع است و دسترسی به مقدار 14 تن شکر قابل استحصال در خوزستان را امری دستیافتنی می کند .
سیستم مکانیزه کارخانه نیشکر هفت تپه
سیستم مکانیزه کارخانه نیشکر هفت تپه که شامل شش سیستم پرسنلی حقوق و دستمزد کنترل انبار ، حسابداری قیمت تمام شده ، حسابداری مالی و اموال می باشد که با هدف مکانیزاسیون فعالیت های ستاد کارخانه طراحی و ایجاد گردیده و در حال حاضر کلیه سیستم ها از قرارداد فوق راه اندازی شده اسـت. این سیستم هـا در محیط ماشینهای متوسط آی بی ام (سری 9370) پیاده سازی شده است
نیشکر هفت تپه
چکیده :
واکنش گونه های مختلف نیشکر در مقابل سرمازدگی نسبت به شدت و ضعف وقوع آن متفاوت میباشد . در صورتیکه سرمای خفیف (Frost) پیش آمد نماید در این حالت گیاه نیشکر اندکی آسیب دیده و میزان قند آن کاهش میباشد ولی این امکان وجود دارد که با سپری شدن دوره سرما دوباره کیفیت شهد آن بهبودیافته و احتمالا خسارت اولیه جبران گردد . چنانکه هوا بسیار سرد و یخ زدگی شدید (Freeze) حادث شود در اینصورت بسیاری از سلولهای نبات براثر سرمای شدید متلاشی شده و در این حالت امکان برداشت تا حدود 6 هفته پس از وقوع سرمای شدید وجود دارد و در اسرع وقت بایستی محصول را جمع آوری کرد .
کم کردن میزان خسارت
موثرترین طریقه و کاهش میزان خسارت ناشی از سرماخوردگی انتخاب گونه های زودرس و نسبتا مقاومتر است که دارای خصوصیات نگهداری کیفیت خوب (میزان قند بیشتر و درجه خلوص بالاتر) پس از حدوث سرما نیز باشند . گونه های CP-48-103 ، NCO 310 و CP 57

-614 از جمله گونه هائی است که کم و بیش دارای این صفات میباشند .

مقدمه :

خصوصیات نیشکروتاثیر محیط بر آن
نیشکر گیاهی است گرمسیری و از خانواده9 غلات که تا مدار حدود 32 درجه شمالی و جنوبی در نقاط مختلف گیتی برحسب شرائط محلی کشت میگردد . واضح است که مقاومت این گیاه در برابر سرما چندان زیاد نمیباشد ولی این امر مانعی برای کاشت آن در مناطق نیمه استوائی که احتمال سرمای زیر صفر در آن نواحی وجود دارد نمیباشد زیرا با ایجاد تناسب مابین اراضی زیرکاشت و ظرفیت تولیدی کارخانه و همچنین انجام عملیات زراعی مناسب میتوان خسارت ناشی از سرما را بحداقل رسانید . آب و هوای هفت تپه نیمه گرمسیری و دارای تابستانهای بسیارگرم و زمستانهائی معتدل میباشد . معمولا وقوع سرما و یخبندان در فصل زمستان از خصوصیات آب و هوائی این منطقه از خوزستان میباشد که بتفاوت در سالهای مختلف بروز مینماید .
تعریف : یخ زدگی
یخ زدگی معرف حالتی است که در آن حالت بلورهای یخ شکل میگرند و حرارت آب صفر درجه سانتیگراد میباشد . برحسب عادت کلمه یخ زدگی هنگامی بکاربرده میشود که درجه حرارت هوا به زیر صفر نزول کرده و برای آن حدی موجود نمیباشد . جهت تمایز حالتهای مختلف یخ زدگی دو کلمه Frost , Freeze بکاربرده میشود که باختصار بیان میگردد :
Frost (یخ زدگی خفیف) در صورتی بکاربرده میشود که در آن درجه حرارت گیاه نیشکر در اثر سرما آسیب دیده و کیفیت شربت آن قوس نزولی را طی میکند ولی پس از مدتی در حدود یکماه دوباره کیفیت شربت بهبود یافته و قوس صعودی را میپیماید و در این حالت درجه حرارت هوا در حدود 2 درجه زیرصفر و یا نزدیک بصفر میباشد .
Freeze (یخ زدگی شدید) بحالتی از سرما زدگی اطلاق میگردد که در آن درجه حرارت سلولهای گیاهی در اثر سرما متلاشی میگردند و در اینصورت مزرعه نیشکر فقط برای مدت 5-6 هفته قابل برداشت است و پس از آن حالت تخمیر بحدی میباشد
که استخراج شکر از آن بسیار مشکل میباشد ( این حالت موقعی مشاهده شده است که درجه حرارت به 6- درجه سانتیگراد و پائین تر رسیده است ) .
پدیده هوای سرد :
برای اینکه در چه حالتی و چطور هوای سرد در ناحیه ای بوجود میآید Young مطالعات جالب و ارزنده دارد که بعضی از حالتهای آن در زیر بیان میگردد :

الف – سردترین ناحیه یک منطقه معمولا بر هوای گرم اطراف آن غلبه مینماید مگر در موقعیکه آن ناحیه مجزا بوده و یا اینکه بعللی از جریان هوا جلوگیری شود . گرایش هوای سرد بطرف منبع گرم و مخلوط شدن آنها و ایجاد تعادل حرارتی یک پدیده فیزیکی کاملا شناخته شده است .
ب- پس از غروب آفتاب انرژی دریافتی زمین کمتر از انرژی است که بوسیله تشعشع از زمین خارج میشود . در نتیجه درجه حرارت هوای مجاور زمین کاهش مییابد .