بخشی از مقاله
چکیده
از جمله مهمترین دغدغه ها و مطالبات اصلی رهبر معظم انقلاب و جمع کثیری از جامعه دانشگاهی کشور، تحول و ارتقاء علوم انسانی است. چرا که زمینهساز پیشرفت و بهبود امور در حوزه علوم انسانی و به تبع آن بخش آموزش عمومی کشور میباشد. لذا، در این پژوهش تلاش شد تا مقوله تحول و ارتقای علوم انسانی از بعد مدیریتی و اجرا مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور، برنامههای پنجساله پنجم و ششم توسعه به عنوان بالاترین اسناد اجرایی کشور برگزیده شدند تا میزان ابتنای آنها بر اسناد بالادستی از قبیل بیانات و سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری در خصوص تحول و ارتقای علوم انسانی - بند 77 -2 سیاستهای ابلاغی - و نیز نقشه جامع علمی کشور مورد بررسی قرار گیرند.
لذا، ابتدا بیانات مقام معظم رهبری و نقشه جامع علمی کشور به دقت مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند تا یک چهارچوب مفهومی برای بررسی برنامه های پنجم و ششم توسعه فراهم آید. با مطابقت دادن متن برنامه پنجم و ششم توسعه با چارچوب مفهومی فوق مشخص گردید که فقط در برنامه پنجم توسعه دو ماده 15 و 19 ناظر بر مقوله تحول و ارتقای علوم انسانی هستند. در ادامه این دو ماده بند به بند با چهارچوب مفهومی برآمده از تحلیل اسناد سیاستی بالادستی مطابقت داده شدند، و چالشها و موانع اجرایی شدن آنها مورد بررسی قرار گرفتند.
برخی از چالشها و موانع اجرایی شدن بندهای ناظر بر تحول و ارتقای علوم انسانی در برنامه پنجم توسعه عبارتند از: ضعف در پوشش دادن کلیه موارد مندرج در نقشه جامع علمی کشور چه به لحاظ کمی و چه کیفی، کلیگویی و ارائه نکردن راهکار برای پیادهسازی و اجرای موارد مندرج، پایین بودن تعامل میان علما و اساتید حوزه و دانشگاه، وجود بسیاری از مفاهیم که نیازمند شناسایی، تعریف و یا تعیین مصادیق مرتبط هستند. همچنین، برخی از چالشهای ساختاری و فرایندی نهاد متصدی تحول و ارتقای علوم انسانی - شورای تحول و ارتقای علوم انسانی - تبیین شد که عبارتند از بالا بودن حجم کار و مشغله اعضای شورا و نگارش یافتن اهداف، وظایف و اختیارات این شورا به صورت آرمانی و کلی.
.1 مقدمه و طرح مسئله
"علوم انسانی هوای تنفسی مجموعههای نخبه کشور است که هدایت جامعه را بر عهده دارند. بنابراین، آلوده یا پاک بودن این هوای تنفسی بسیار تعیین کننده است" - بیانات رهبر انقلاب در دیدار با جمعی از مسئولان و دستاندرکاران جشنوارهی مردمی فیلم عمار مورخ . - 1391/12/1 امروزه نقش علوم انسانی در جهتبخشی به، و نیز ایجاد تحول و نوسازی در نظام آموزشی کشور بسیار ممتاز و حائز اهمیت است - بیانات در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، . - 1393/07/26 با توجه به اهمیت بسیار زیاد علوم انسانی و تأثیرگذاری آن بر سیاستگذاریهای کلان کشور، وضعیت و سلامت این علوم در رسیدن کشور به اهداف کلان ترسیم شده در حوزه علم و فناوری بسیار مهم خواهد بود.
اکنون چندین سال است که بسیاری از صاحبنظران جامعه علمی و اساتید کشور از وضعیت کنونی علوم انسانی گلایهمندند و در محافل گوناگون آن را ابراز کردهاند، که در صدر آن میتوان به محافل جامعه علمی کشور با رهبر انقلاب اشاره کرد. محورهای اصلی در نقدهای ایراد شده بر علوم انسانی توسط صاحبنظران و اساتید دانشگاهی عبارتند از:
الف-ضرورت به روز رسانی رشته ها - ایجاد رشته های جدید مورد نیاز اعم از چند رشته ای، میانرشته ای، بین رشتهای، و میانحوزهای - ،
ب- ضرورت به روز رسانی سرفصلها و مواد آموزشی، و ج - ضرورت اسلامی سازی محتوای رشته ها - مانند فلسفه، روانشناسی، جامعهشناسی و ... - .
چرا که اکنون قریب به چند دهه است که بسیاری از رشته های علوم انسانی، چه به لحاظ سرفصلها و مواد آموزشی و چه به لحاظ ایجاد رشتههای جدید مورد نیاز جامعه، همگام با دستاوردهای علمی جدید جهانی مورد بازنگری قرار نگرفته اند - بیانات در دیدار با اساتید، . - 1389/06/15 همچنین، مبانی و مبادی نظری بسیاری از رشته ها در علوم انسانی نظیر فلسفه، جامعهشناسی و روانشناسی مبتنی بر جهانبینی مادی و غیرتوحیدی و بعضا در تعارض با مبانی نظری اسلامی و فرهنگ اسلامی-ایرانی است. لذا، ضرورت اکتفا نکردن به تقلید صرف از جهان غرب و تلاش در راستای اجتهاد علمی و رهایی از اسارت علمی و نظری در حوزه علوم انسانی بسیار حائز اهمیت است.
