بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه رشد و توسعه دانشگاه ها در گرو حل مشکلات دانشگاهی در ابعاد مختلف مدیریت، مسائل فنی، مالی و اقتصادی ، دانشجویان و کارمندان می باشد. حل مسائل دانشگاهی نه تنها نیازمند پیگیری سیستماتیک و اقدام مناسب مراحل مختلف حل مسئله بوده، بلکه متکی به توانایی و همکاری و خلاقیت افراد دانشگاهی نیز می باشد. توجه ویژه به حل مساله و رسیدن به یک راه حل مناسب، به انگیزه ، خلاقیت و اقدام متناسب نیاز دارد. از آن روی ایجاد فضای سازمانی مناسب توسط مدیران و مسئولین دانشگاه، جهت افزایش انگیزه افراد دانشگاهی، به منظور افزایش موثر و کارآمد رویکرد حل مسئله در دانشگاه دارای اهمیت است.
بنابراین دو رویکرد اقدام اصلاحی و پیشگیرانه به منظور بهبود و افزایش کیفیت دانشگاه بسیار موثر و قابل توجه می باشد. اقدام اصلاحی دانشگاهی به اقدامی گفته می شود که پس از بروز خطا در فضای دانشگاه انجام شود و این اقدام باعث جلوگیری از تکرار خطا گردد. در صورتی که سازمان دانشگاهی پیش از بروز خطا، آن را شناسایی و پیش بینی نماید و تدابیر لازم برای جلوگیری از بروز آن را بیاندیشد و علل رخ دادن خطا را شناسایی و آنها را حذف نماید، در این صورت اقدام پیشگیرانه انجام داده است.
مقدمه:
با نگاهی دقیق به مفهوم اقدام متناسب و داشتن استراتژیک صحیح در بهبود کیفیت محیط دانشگاهی می توان به ضرورت استفاده از آن پی برد .تغییرات شگفتی که سازمان های دانشگاهی را احاطه کرده، پیچیدگی های تصمیمات دانشگاهی، سرعت فن آوری اطلاعات و ارتباطات، همگی لزوم بکارگیری برنامه ریزی استراتژیک و اقدام مناسب جهت مواجهه با اینگونه مسائل را بیشتر از گذشته نشان می دهد. مسئولین متعد دانشگاهی دریافته ا ند که با تعیین و تبین اهداف و اقدام های مناسب دانشگاه در دراز مدت بهتر می توانند برنامه های خود را به ثمر برساند.
دانشگاه بهتر کار می کند و نسبت به سایر سازمان های وابسته واکنش مناسب تری نشان می دهد. بنابراین به کمک اقدام های متناسب مسئولین و افراد دانشگاهی جهت گیری های خود را در آینده مشخص کرده و دانشگاه را در مقابل تغییرات و تحولات فردا مجهز می کنند .داشتن این شیوه تفکر و برنامه ریزی به افراد دانشگاهی کمک می کند تا تصویر روشنی از دانشگاه و هدفهای آن بدست آورند و فعالیتهای دانشگاه را تحت یک برنامه واحد هماهنگ کنند. به طور کلی اقدام متناسب و داشتن برنامه ریزی استراتژیک دارای مزایای ذیل می باشد:
✓ مسیر و جهت فعالیت ها و عملیات سازمان دانشگاهی را مشخص می کند.
✓ نقش هماهنگ کننده بین برنامه های اجرایی دانشگاه را انجام می دهد و اقدامات واحدهای مختلف را در یک مسیر جهت می بخشد.
✓ موجب تعهد هر چه بیشتر مسئولین و کارکنان و تمام افراد دانشگاهی می شود.
✓ تفویض اختیار به افراد دانشگاهی و مشارکت آنها در فرآیندهای تصمیم گیری، خلاقیت و نوآوری و خیال پردازی را افزایش و پرورش داده و بدین گونه اثر بخشی دانشگاه افزایش می یابد. اقدام مناسب نظام پاداش دهی در دانشگاه ها با رویکرد تقویت رفتار توجه به عوامل انگیزشی کارکنان در سازمان دانشگاهی بسیار کمک کننده است و پاداش، وسیله و ابزاری در دست مسئولان دانشگاه است تا با ایجاد مکانیسم هایی برای دریافت آنها، رفتار افراد دانشگاهی را در جهت مطلوب سوق دهند. نظامهای های پاداش دهی، به عنوان ابزار سرمایه گذاری یک سازمان مطرح می باشند، چراکه پاداش مناسب در ایجاد انگیزه، جذب و حفظ افراد شایسته و کارآمد، تاثیرگذار است.
در واقع به نوعی می توانند بر کیفیت عملکرد دانشگاه تاثیر گذار باشند. طراحی نظام پاداش دهی مطلوب در دانشگاه، مسئله ای بسیار حساس و پیچیده است که جنبه های مختلفی از جمله، هدف از پاداش دهی، نوع، مقدار و تداوم پاداش، گروه های هدف و تعریف شاخص های مناسب اندازه گیری را در بر دارد. در بخش کارمندان و دانشجویان، نظام پاداش دهی از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا تاثیرات و عواقبت مثبت یا منفی آن می تواند جامعه را تحت تاثیر قرار دهد.
از آنجا که در دانشگاه همانند سایر سازمان ها مدیران و مسئولان هر روزه با انبوهی از چالشها و مسائل روبرو هستند، این نیاز وجود دارد که به این مشکلات در قالب یک فرآیند پرداخته شود و علت وقوع مسائل شناسایی و اقدام جهت رفع آنها صورت گیرد. افزایش انگیزه اعضای دانشگاه برای مشارکت در این فرایند می تواند بسیار کمک کننده باشد. لذا طراحی الگوی نظام پاداش دهی با رویکرد تقویت رفتار مبتنی بر حل مساله مد نظر قرار می گیرد. با اجرای یک نظام پاداش دهی ساختارمند، علاوه بر افزایش انگیزه و جلب مشارکت افراد دانشگاه، می توان به اعطای پاداش به آنها بصورت منصفانه و منطقی پرداخت.
موانع اقدامات متناسب آموزشی
موانع انجام اقدام متناسب سه گروه موانع سازمانی ، موانع فردی ، و موانع تکنولوژیکی را شامل می شوند. به طور کلی هنگامی که واحدهای دانشگاهی به صورت پراکنده در نقاط متفاوت شهر قرار گرفته باشند، ارتباط بین واحدها و انجام اقدام مناسب توسط مسئولین و افراد دانشگاهی با مشکل روبرو می گردد. بعضی ها معتقدند که شکست فعالیتهای اقدام متناسب در برخی سازمانها به این دلیل است که به جای تلاش در جهت اجرای این فعالیتها و اقدام ها با فرهنگ سازمان دانشگاهی؛ آنها تلاش می کنند که فرهنگ خود را با مدیریت دانش و اهداف خود هماهنگ کنند. همچنین نبود زمان کافی و اولویت قرار دادن انجام بعضی فعالیت ها، از پرداختن به برخی اقدام های مفید در محیط دانشگاهی جلوگیری به عمل می آید.
عدم آگاهی و اطلاعات کافی در مورد انجام برخی فعالیت ها ی ضروری هم یکی از بزرگترین موانع تحقق اقدام های مناسب در محیط دانشگاهی می باشد. مورد دیگر استفاده از سلسله مراتب و جایگاه سازمانی و قدرت رسمی در سازمان توسط افراد می باشد. این بدان معناست که رسمی شدن بیش از حد محیط سازمان دانشگاهی، منجر به کاهش صمیمیت و افزایش عدم اعتماد بین افراد بویژه بین افراد دانشگاه و کارکنان با مسئولین می شود.
یکی از نتایج عدم اعتماد، کاهش میزان اقدام و فعالیت های مفید و ضروری می باشد. تفاوت های جنسیتی، سنی و میزان تحصیلات افراد دانشگاهی هم می توانند به عنوان موانعی جهت انجام اقدام لازم در دانشگاه در نظر گرفته شوند. نامشخص بودن استراتژی و یا عدم سازگاری اقدام مورد نظر با اهداف دانشگاه هم عامل مهمی می باشد. همانطور که پیشتر ذکر شد، یکی از موانع جهت انجام اقدام متناسب در فضای دانشگاه، موانع تکنولوژیک می باشد.
