بخشی از مقاله
چکیده
جرمشناسی مانند سایر علوم انسانی بر نظریات غربیها بنا نهاده شده است؛ ولی با توجه به اینکه قرآن، برنامه کامل و جامع زندگی فردي و اجتماعی انسان است، لازم است از نگاه اسلامی و بر پایه تعالیم قرآن به معضل جرم نگریسته شود. در این پژوهش دیدگاههاي علامه طباطبایی در این باره، مورد بررسی قرار گرفته است. هدف، شناخت جرم و عوامل آن و راهکارهاي پیشگیري از بزهکاري در قرآن از منظر این عالم بزرگ میباشد.
نظریات ایشان عمدتاً از »تفسیر المیزان« استخراج شده و با اتکا به روش تحلیلی- توصیفی، مورد بررسی قرار گرفته است. علامه با در نظر داشتن کلمات مترادف گناه در قرآن، مخالفت با مواد قوانین عملی که مجازات در پی دارد را گناه میداند. در این تعریف، گناه رابطه نزدیکی با جرم دارد. ایشان سبب اصلی و ریشه همه گناهان را غفلت از مقام خدا و ایمان نداشتن به آخرت میداند. مهمترین راه پیشگیري از جرم از منظر علامه، اخلاق فاضله انسانی متکی بر اصل توحید است.
مقدمه
معضل جرم و رشد روزافزون آن در کشور، لزوم توجه به دانش جرمشناسی و خصوصاً بحث پیشگیري از جرم را دوچندان کرده است. لیکن منابع جرمشناسی، عمدتاً برگرفته از نظریات دانشمندان غربی است. در حالی که آموزههاي اسلام، بهویژه آیات نورانی قرآن، براي تضمین سعادت دنیوي و اخروي انسان، در همه زمینهها دستوراتی را ارائه نموده است. لذا ضرورت دارد در مطالعه جرم و پیشگیري از آن، در کنار بررسی نظریات جرمشناسان غربی، دیدگاههاي علماي مسلمان نیز بررسی شود.
در این مقاله سعی بر آن است تا دیدگاههاي علامه سیدمحمدحسین طباطبایی پیرامون جرم و پیشگیري از آن مورد بررسی قرار گیرد. اهمیت بررسی دیدگاههاي ایشان درباره جرم از دو جهت است؛ -1ایشان بر علوم و معارف اسلامی احاطه کامل دارد، طوري که حقاً یک »اسلامشناس« بزرگ است. آثار ایشان، بهویژه تفسیر ارزنده »المیزان« گویاي این مسأله است. -2علامه در المیزان مباحثی اجتماعی مطرح نموده که راهگشاي همه معضلات جامعه است.
از جمله موضوعاتی که استاد به آنها توجه نموده، گناه و جرم و راههاي جلوگیري از آنهاست. هدف از این مقاله، بررسی و تحلیل دیدگاههاي علامه، به عنوان یک اندیشمند مسلمان، درباره جرم و پیشگیري از آن است، تا اولاً ماهیت جرم و عوامل وقوع آن بر مبناي دیدگاه ایشان بررسی و شناخته شوند - مبحث اول - و ثانیاً با استفاده از نظریات ایشان که برگرفته از قرآن میباشد، بتوان راهکارهاي مفیدي در بحث پیشگیري از جرم ارائه نمود که متناسب با فرهنگ و اعتقادات دینی ما باشد - مبحث دوم - . در این پژوهش سه سؤال اساسی مطرح است:
ماهیت جرم از دیدگاه علامه چیست؟
مهمترین عوامل جرم از منظر علامه کدامند؟
مهمترین راهکارهاي پیشگیري از جرم از منظر ایشان چیست؟
در این مقاله با اتکا به روش تحلیلی-توصیفی، به شرح دیدگاههاي علامه پرداخته شده است. براي دستیابی به دیدگاههاي ایشان در تفسیر بیست جلدي المیزان، از نرمافزار »جامع تفاسیر نور« - محصول مرکز تحقیقات کامپیوتري علوم اسلامی،قم، - 1389 استفاده شده است.
