بخشی از مقاله
چکیده
امروزه اکثر سفرهایی که انجام می شود بیشتر با هدف آشنایی با فرهنگ جوامع مختلف، تاریخ، وضعیت اقتصادی و اجتماعی و دیدن جاذبه های بکر و طبیعی مناطق مختلف می باشد. امروزه مردم جهان برای رهایی از خستگی ناشی از زندگی ماشینی و کار و فعالیت های روزمره خود به دنبال محیطی آرام و دست نخورده هستند تا در آنجا بتوانند به آرامش روحی و روانی مناسب دست پیدا کنندتوریسم روستایی پدیده ای بسیار قدیمی است که ابتدا در نیمه دوم قرن 18در بریتانیا و سپس در کل اروپا ظاهر شدکشور ایران یکی از قدیمی ترین کشورها با تمدن کهن است که دارای هزاران جاذبه گردشگری است. غنای جاذبه ها در ایران موجب شده است که آن جهانی در یک مرز بنامند. جاذبه های ایران آنقدر متنوع است که تقریبا برای هر سلیقه ای انگیزه ی کافی برای سفر بدین کشور به وجود می آورد برخورداری روستاهای ایران از جاذبه های طبیعی، منابع و پتانسیل های اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی التزامی در توسعه ی توریسم روستایی به شمار می رود.
مقدمه
توریسم پدیده کهن است که بر پایه حرکت و جابه جایی انسان است، دگرگونیها و تحولاتی که در قرون 18و 19 در ساختار اجتماعی اروپا رخ داد، به تدریج مسافرتهای تفریحی را امکان پذیر و رشد گردشگری را منجر شد. یکی از اشکال جدید توریسم که از حدود یک دهه اخیر مطرح شده، ژئوتوریسم یا گردشگری جغرافیایی می باشد که با هدف حفظ منابع گردشگری برای نسل آینده به معرفی پدیده های طبیعی، ژئومورفیک می پردازد.
سکونتگاههای روستایی نیز یکی از فضاهای جغرافیایی می باشند که نیاز مبرمی به برنامه ریزی توسعه دارند. جاذبه ها و توانمندی های مناطق روستایی بنا بر موقعیتی که در آن قرار گرفته اند متنوع و متفاوت می باشد کشوری مثل ایران که از لحاظ منابع و استعدادهای غنی گردشگری در رتبه بندی کشورها در جایگاه ممتاز دهم قرار گرفته است می تواند با ارائه راهکارهای اساسی و کاربردی بسترهای مناسب این امر را ایجاد و توسعه دهد.
از جمله این راهکارهایی که می تواند در این مقوله مورد توجه قرار گیرد توجه هر چه بیشتر به بحث گردشگری روستایی و پتانسیل های فراوان مناطق روستایی در جهت جلب و جذب گردشگر به این محیط ها می باشد. هدف از این مطالعه بررسی و ارزیابی توانمندیهای ژئوتوریستی روستاهای شهرستان ارومیه است که سعی شده با عنایت به اهمیت موضوع گردشگری با استفاده از مدل swot و نتایج بدست آمده جهت توسعه ژئوتوریسم و بهره برداری صحیح از آن استفاده نماید.
بیان مسئله
گردشگری بعنوان یکی از بهترین گزینه توجه به فقر،اشتغال و طرحهای اقتصادی متنوع در کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته شده است - - Honeck:2012,1امروزه صنعت گردشگری چه در داخل و چه در خارج مرزها باعث جابه جایی میلیون ها تن می شود - - Mason:2012,16گردشگری به عنوان صنعنی بدودن دود و همچنین علت و معلولی در روند جهانی شدن است - - Mowforth:2003,8 که بخش عمده اقتصاد جهانی و یکی از بزرگترین صتایع جهان محسوب میشود، به عبارتی صنعت گردشگری به عنوان صنعت اشتغال زا، حامی فرهنگی جوامع محلی،ارتباط دهنده فرهنگی و عامل شکوفایی اقتصاد، نقش مهمی را در جامعه جهانی ایفا می کند.
گردشگری در هر جامعه ای متاثر از عوامل پیچیده ودر هم بافته سیلسی، فرهنگی و اقتصادی و همچنین ویژگیهای جغرافیایی است که دیگران مجذوب خود می کند امروزه گردشگری یکی از امید بخش ترین فعالیت هاست که از آن به عنوان گذرگاه توسعه یاد می کنند - سواربرگ:5، - 1998به عبارتی گردشگری به عنوان اهرمی قدرتمند در الگوی توسعه مورد تایید قرار گرفته است - - Wawkins:2007,350 گردشگری در چارچوب الگوی فضای خاصی عمل می کند که یکی از الگوهای فضایی گردشگری روستایی است.
از آنجایی که نواحی روستایی بخش عمده ای از جمعیت و مساحت کشور را بخود اختصاص داده و نقش اساسی در حیات اقتصادی و اجتماعی کشور دارد - رضوانی، - 40:1374 لذا صنعت گردشگری روستایی به عنوان صنعتی که با حوزه های مختلفی نظیر اقتصاد کشاورزی،فرهنگ،محیط زیست و خدمات در تعامل است، از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد و تجربیات سایر مناطق جهان نشان می دهد که توسعه گردشگری در هر منطقه باعث رشد و شکوفایی و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی ان ناحیه گردیده است بنابراین توسعه این صنعت می تواند به عنوان یکی از ابزارهای اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی در روستاها مورد توجه قرار گیرد که این امر موجب توسعه پایدار روستاها،برخورداری روستاها از معیشت پایدار و رفع محرومیت زدایی، ایجاد اشتغال و کسب درآمد خواهد شد
مبانی نظری وپیشینه تحقیق
رشد سریع تقاضا برای گردشگری روستایی از سال 1945 آغاز شد و توجه به موضوع گردشگری روستایی از دهه 1950 میلادی در انگلستان و اروپا گسترش یافت که در دهه های 1960 و 1970 میلادی بیشتر در زمینه اقتصاد گردشگری روستایی برای کشاورزان و جوامع محلی مورد توجه قرار گرفت - قادری، - 17:1390کشورهای رو به توسعه، در حالی به تشویق گردشگری به منزله ابزار توسعه اقتصادی می پردازند که این فعالیت نسبت به سایر صنایع مخرب، زیانهاینسبتاً کمتری برای آنها به همراه داشته است.
گردشگری روستایی را باید نوعی از گردشگری پایدار تلقی کرد؛ زیرا انتظار میرود حضور گردشگران در تقویت زندگی روستایی، ارتقای کیفیت زندگی، افزایش توان مالی ساکنان رو ستاها و بهبود او ضاع اقت صادی آنان، حفظ محیط و فرهنگ رو ستایی یاری ر ساند - غفاری و همکاران , - 1391 و موجب تحرک اقتصادی حاشیهای شود و پیشرفت توسعه را ازطریق ایجاد شغل و درآمد برای آنها به ارمغان آورد - لیو ووال , - 2003 در ادبیات توسعه پایدار گرد شگری، به ابعاداقت صادی گرد شگری توجه ب سیاری شده ا ست. مو ضوعات ا صلی پایداری اقت صادی، شامل منافع اقت صادی، متنوع سازی اقت صاد محلی، ر شد اقت صادی کنترل شده، بهبود روابط محلی و منطقهای و توزیع عادلانه منافع اقت صادی در اقت صاد محلی ا ست.
همچنین بعد پایداری اقت صاد گرد شگری، بر درآمد منا سب، ثبات قیمت کالاها و خدمات وبرابری فر صتهای شغلی در جامعه دلالت دارد - مک کول - 1995, رضایت گردشگران از گردشگری پایدار، در راستای کارایی بلندمدت اقتصادی گردشگری محلی، اهمیت زیادی دارددر این راستا، طرفداران پارادیم سنتی گردشگری انبوه، هدف اصلی توسع ه گردشگری را به حداکثررسانی منافع اقتصادی آن میدانند، در حالیکه طرفداران گرد شگری پایدار معتقدن د که باید در صد ر شد تو سعه گرد شگری با ظرفیتهای جامعه سازگار با شد - قدمی - 1391, درهرتحقیقی محققان برای اطلاع بی شتر و ا شراف لازم برجنبه های مختلف م سئله مورد مطالعه باید سوابق و ادبیات مربوط به تحقیق را مورد مطالعه قرار دهند و از حاصل کار دیگران درجنبه های مختلف مسئله تحقیق و با تجارب آنها ازمشهابهت ها در روش و تحلیل م سائل استفاده کنند.
گردشگری محدوده مورد مطالعه تاکنون بااستفاده از مدل swotبررسی و تحلیل نشده بود ولی مقالات متعدی با استفاده از این مدل و مشابه روستاهای محدوده مورد مطالعه انجام گرفته شده است از جمله:و این افتخاری و مهدوی - - 1385در مقاله ای تحت عنوان راهکارهای توسعه گردشگری در دهستان لواسان با مدل Swot و با استفاده از مطالعات میدانی و تعین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها، نشان دادند که آستانه آسیب پذیری نقاط روستایی به علت گردشگری بودن بسیار بالاست و نیازمند بازنگری و ارایه سیاستهای مناسب برای رفع محدودیت ها و ا ستفاده از مزیت های ن سبی موجود ا ست.
