بخشی از مقاله
بیان مسأله: امروزه نقش مخرب آلایندهها بر سلامت جوامع بر کسی پوشیده نیست، بطوریکه طبق تحقیقات سازمان جهانی بهداشت در هر 8 ثانیه یک نفر در دنیا به این علت جان خود را از دست میدهد. آلایندهی بنزوپیرین از دودهای ناشی از احتراق مواد آلی مانند دود سیگار و قلیان و سایر آلایندههای سوختی حاصل میشود و بعنوان ماده سرطانزا بالقوه معرفی می شود.
هدف مسأله: بررسی آسیبها وخطرات استعمال دخانیات از دیدگاه علم و فقه اسلام روش و چگونگی انجام پژوهش: با بررسی نظرات فقها در رابطه با استعمال دخانیات، منابع علمی و همچنین پژوهش انجام شده بر روی اثرات زیانبار ماده سرطانزای بنزوپیرین بر سلامت موجودات زنده توسط نویسندگان، این مطالعه صورت گرفت. یافتهها و نتیجهگیری: اگرچه در صدر اسلام دخانیاتی مانند سیگار و قلیان وجود نداشته اما در آیاتی از قرآن بهطور صریح اشاره شده که انسان نباید در راستای نابودی و به خطر افکندن جان خود گام بردارد؛ بنابراین، برخی از مراجع تقلید مصرف دخانیات را حرام دانستهاند و برخی دیگر بهعلت اینکه سیگار و قلیان مسخکننده و سکرآور نیست، آن را مکروه بر شمردهاند. از عوارض مصرف دخانیات میتوان به مشکلات ریوی مانند سرفههای مزمن، تخریب سلولهای مژکدار مجاری تنفسی و افزایش استعداد فرد به بروز عفونتها و سرطان ریوی اشاره کرد. ماده بنزوپیرین با اتصال به دی ان آی سلولهای موجود زنده و شروع مکانیسم مرگ برنامه ریزی شده سلولی، بصورت بالقوه عامل ایجاد سرطانهای مختلف در بدن میباشد. علاوه بر این، این ماده در مردان سبب ناباروری میگردد.
کلید واژهها: دخانیات، بنزوپیرین، سرطان، سیگار، بیماری.
مقدمه:
در سالهای اخیر میزان وقوع بیماریهای ناشی از آلاینده های زیست محیطی بسیار افزایش یافته است. علایم بیماری ناشی از این آلایندهها به نوع ترکیب شیمیایی آلاینده بستگی دارد. بطور کلی آلاینده ها را بر حسب ترکیب شیمیاییشان به دو گروه آلی و معدنی تقسیم میکنند. از معروفترین ذرات معدنی موجود در اتمسفر میتوان به نیتراتها، سولفاتها و فلزاتی مانند آهن، سرب، روی و وانادیم اشاره کرد. ترکیبات آلی که تنها دارای هیدروژن و کربن هستند به نام هیدروکربن نام میگیرند که بطور کلی به دو گروه آلیفاتیک و آروماتیک تقسیم میشوند. گروه هیدروکربنهای آلیفاتیک شامل آلکانها، آلکنها و آلکینها هستند و هیدروکربنهای آلیفاتیک تولید شده تا حد مشخصی برای سلامت انسان و جانوران خطرساز نیستند. هیدروکربنهای آروماتیک که از لحاظ بیوشیمیایی و بیولوژیکی فعال و برخی از آنها بالقوه سرطانزا هستند یا از بنزن مشتق شدهاند و یا به آن مربوط میشوند. بنزوپیرین از موثرترین هیدروکربن آروماتیک است که بسیار سرطان زا است و در سازمان بین المللی مطالعات سرطان - ,$5& - جز گروه 1 ترکیبات کارسینوژن طبقه بندی شده است.
افزایش میزان ابتلا به سرطان ریه در نواحی شهری به هیدروکربنهای چند هستهای خارج شده از اگزوز اتومبیلها نسبت داده شده است. بنزوپیرین سرطانزاترین هیدروکربنها میباشد و بنزاسفنانتریلین، بنزوانتراسین و کریزین هم مواد سرطانزای ضعیفاند. منبع اصلی بنزوپیرین جوی از سوزاندن چوب میباشد همچنین در قطران زغال سنگ، دود اگزوز خودرو، در دودهای ناشی از احتراق مواد آلی - از جمله دود سیگار - و در مواد غذایی نیز یافت میشود. مشخص شده است که مصرف این ماده در گوشت بسیار پخته شده با افزایش سطح سرطان روده بزرگ مرتبط است - . - 2در اصل بنزوپیرین بعنوان یک ماده پروکارسینوژن شناخته میشود یعنی با تبدیل این ماده طی واکنشهای آنزیمی ماده بنزوپیرین دیول اپوکساید - benzopyrene diol epoxide - که شدیدا سرطانزاست تولید میشود - - 3 این ماده کارسینوژن با ایجاد پیوند کووالانسی به باز آلی گوانین در DNA منجر به صدمه زدن به DNA و القاء جهش با مداخله در ساختار DNA می شود - شکل . - 5 - - 1
