بخشی از مقاله
چکیده
در سالهای اخیر مفهوم دیپلماسی عمومی مورد توجه بسیاری از کشورها و از جمله جمهوری اسلامی ایران بوده و در این راستا نهادهای خاصی هم در داخل ساختار وزارت خارجه تعبیه شده است. هدف دیپلماسی عمومی تقویت آن چیزی است که قدرت نرم یا هوشمند کشورها نامیده شده است. به زبان ساده، دیپلماسی عمومی میکوشد تصویر یک کشور را در نظام بینالملل بهبود بخشد. امروزه بازار نفت و بسیاری از کالاهای دیگر که به عنوان منبع درآمد برخی از کشورها محسوب میشود، میتواند به وسیله قدرتهای ذینفع و رقیب دچار تلاطم یا افت و خیز شود. - نظیر اتفاقات اخیر در خاور میانه - اما سرمایهگذاری اندک در گردشگری نسبت به دیگر صنایع میتواند تغییرهای بسیار مثبتی را به همراه داشته باشد. اطلاعات موردنیاز در این تحقیق با استفاده از روش کتابخانهای و اسنادی جمعآوری شده است. به این ترتیب که با مطالعه و بررسی کتب، مقالات و مجلات علمی پژوهشی به گردآوری درباره موضوع این پژوهش پرداخته شده است. بررسی تجربیات برخی کشورهای منطقه و جهان و همچنین نتایج این تحقیق نشان داد در صورت اتخاذ رویکردی غیرمنفعلانه و همراه با جهان و نیز استفاده بهینه از تلفیق سیاست و گردشگری که از آن به عنوان توریسم سیاسی نیز یاد میشود میتواند ضمن کاهش تنش با سایر کشورها، به عنوان ابزاری در جهت ورود و تشویق هرچه بیشتر گردشگران به ایران مورد استفاده قرار گیرد.
واژگان کلیدی: دیپلماسی،گردشگری، توریسم سیاسی
مقدمه
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان موفقیت یا شکست صنعت جهانگردی در هر کشور به طور مستقیم به اعمال سیاستهای حمایتی دولت باز میگردد به نحوی که هر چه چتر حمایتی دولت نسبت به گردشگری گستردهتر باشد، شکوفایی این بخش هم بیشتر خواهد شد - باصری،. - 1387امروزه بازار نفت و بسیاری از کالاهای دیگر که به عنوان منبع درآمد برخی از کشورها محسوب میشود، میتواند به وسیله قدرتهای ذینفع و رقیب دچار تلاطم یا افت و خیز شود. - نظیر اتفاقات اخیر در خاور میانه - اما سرمایهگذاری اندک در گردشگری نسبت به دیگر صنایع میتواند تغییرهای بسیار مثبتی را به همراه داشته باشد. از سوی دیگر تاثیرگذاری که گردشگری در اقتصاد کشورها دارد موجب شده تا گردشگری به عنوان یکی از موضوعهای گفتوگو بین هیاتهای بلندپایه خارجی به شمار آید.
به عبارت دیگر »دیپلماسی بر پایه گردشگری« شکل گرفته و از این رو موفق شده به تدریج جای خود را در معاهدات و قراردادهای بینالمللی باز کند. با توجه به اینکه راه گردشگران برای ورود به کشور از سفارتخانهها میگذرد و دولت هم به سفیرانش به عنوان بلندپایهترین نمایندگان خود اختیارات زیادی اعطا کرده و آنها به طور مستقیم و غیر مستیم نقش بارزی را در پذیرش گردشگران ایفا میکنند، لذا سفیران ایران با اعمال دیپلماسی خاص و با رعایت تمامیجوانب و مسائل داخلی و خارجی و منطقهای گردشگران را مورد توجه قرار دهند، چرا که اجرایی شدن »دیپلماسی گردشگری« تاثیر بسیار مستقیمیدر مسائل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خواهد داشت - فکوهی، - 1392
روش تحقیق
اطلاعات موردنیاز در این تحقیق با استفاده از روش کتابخانهای و اسنادی جمعآوری شده است. به این ترتیب که با مطالعه و بررسی کتب، مقالات و مجلات علمی پژوهشی به گردآوری درباره موضوع این پژوهش پرداخته شده است. همچنین از نظرات اساتید و کارشناسان مربوط به توریسم سیاسی نیز به منظور افزایش هرچه بیشتر وزن مطالب استفاده شده است.
یافتهها
تجربه کشورهایی مانند ترکیه،چین و امارات متحده عربی در سال های اخیر حاکی از این بوده که فراهم آوردن زیرساخت های مناسب درخصوص توریسم، رشد اقتصادی و افزایش درآمد ملی را برای این کشورها به ودیعه آورده. مجموعه عوامل طولی و عرضی سبب گشته تا دولتمردان به پدیده توریسم به دلیل نقش موثری که میتواند در روابط و دیپلماسی ایفا کند، به عنوان یک اهرم بنگرند چرا که صنعت توریسم می تواند کشورها را از حالت تک محصولی رهایی بخشد زیرا بازار محصولاتی مانند نفت و محصولات معدنی که به عنوان منبع درآمدی برخی کشورها محسوب می شود، می تواند به وسیله قدرت های ذی نفع و رقیب دچار تلاطم یا افت و خیز شود اما سرمایه گذاری اندک در توریسم نسبت به دیگر صنایع می تواند تغییرات بسیار مثبتی را به همراه داشته باشد.
باید دقت داشت در صنعت توریسم اگر امنیت در وهله اول، قوانین و زیرساخت های مناسب فراهم باشد، سودآوری به صورت تصاعدی رقم خواهد خورد. از سوی دیگر تاثیرگذاری که گردشگری در اقتصاد کشورها دارد، موجب شده تا توریسم به عنوان یکی از پایه های گفت وگوهای هیات های بلند خارجی درآید. به عبارت دیگر » دیپلماسی بر پایه گردشگری« شکل گرفته و موفق شده آرام آرام جای خود را در معاهدهها و قراردادهای بین المللی باز کند. با توجه به اینکه راه گردشگران برای ورود به کشور از سفارتخانه ها می گذرد و دولتها هم به سفرایشان به عنوان بلندپایه ترین نمایندگان خوداختیارات زیادی عطا کرده و آنها مستقیم و غیرمستقیم نقش بارزی را در پذیرش گردشگران ایفا می کنند، لذا سفرا باید با رعایت تمامی جوانب و مسائل داخلی، خارجی و منطقه ای به گردشگران بنگرند، چرا که اجرایی شدن »دیپلماسی گردشگری« تاثیر بسیار مستقیمی در مسائل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خواهد داشت - سیف، - 1388 اما به راستی ریشه اصلی راه نیافتن و نیامدن توریست به کشور را باید در کدام عامل جست وجو کرد؟
هر چند بسیاری نبود امنیت قوانین دست و پاگیر را مهمترین موانع توریسم می دانند اما آیا عملکرد سفرا و سفارتخانه های ما در خارج از کشور که به عنوان رکن اصلی پذیرش توریسم به شمار می آیند تاکنون مورد بررسی قرار گرفته؟ آیا بهتر نیست به دلیل ارتباط و برخوردی که دفاتر خارج از کشور ما با صنعت توریسم دارند، به تناسب از قوانین ساده تری در حوزه پذیرش برخوردار باشند؟موانع سخت در پیش راه توریسم و عدم خلاقیت در برابر گردشگران خارجی که در سال های اخیر تمایل به دیدار از ایران دارند و داشته اند، موجب شده ایران نتواند به اهدافش در برنامه های پنج ساله دوم و سوم توسعه درخصوص جذب توریسم دست یابد و همچنان در این عرصه ناتوان باشد. از بعد دیگر هم وزارت امور خارجه به دلیل کم توانی در ارتباط برقرار کردن با دستگاه ها، سازمان ها و وزارتخانه های مرتبط با جهانگردی از جمله وزارت کشور، فرهنگ و ارشاد اسلامی و راه نتوانسته کارنامه قابل قبولی ارائه دهد.
شاید بهتر بود پیش از مصوب شدن برنامه چهارم توسعه اشاره ای و الزامی در همکاری وزارت امور خارجه با بخش های مرتبط با میراث فرهنگی و گردشگری می شد تا در نهایت مقوله و بحث »دیپلماسی گردشگری« از حالت تئوری به سوی اجرایی شدن گام برمی داشت. ولی به رغم دست نیافتن به دستاوردهای برنامه سوم توسعه در عرصه توریسم باز هم در چشم انداز بیست ساله کشور بلندپروازانه و به شکل دستوری اقدام کردهایم. به طوری که باید در سال پایانی افق برنامه 20 میلیون گردشگر را پذیرا باشیم. باید دقت کرد تحقق چنین آمار و ارقامی آن هم روی کاغذ و به صورت دستوری نوشتن و الزامی کردن هیچ گاه صورت اجرایی نمی یابد، بلکه لازم است نخست در شیوه برنامه نویسی خود تجدید نظر کنیم. امروزه در دنیا شیوه تکلیفی و الزامی در برنامه ها منسوخ شده و کشورها نخست زیرساخت هایشان را آماده می کنند، بعد اهداف را تعیین می نمایند. در این حالت - در کشورهای توسعه یافته - اگر قانونی هم به تصویب برسد، به علت آماده بودن زیرساخت ها، قانون مشکل ضمانت اجرایی نخواهد داشت. به طور کلی آماده کردن پیش زمینه و بسترسازی مناسب موجب می شود برنامه به صورت نیمه کاره یا شکست خورده رها نشود - کاتوزیان،. - 1386
ایران دروازه تمدن های کهن
ایران به استناد اسناد و ابنیه تاریخی موجود از حدود 5 هزار سال قبل همزمان با اوج تمدن و شکوه »عیلامیان« اقوام گوناگونی اعم از کاسپین ها، گوتی ها، لولوبی ها، هیتی ها، سکاها و گسیل ها و تیپورها را در درون خود پرورانده و بالنده کرده است. نمونه های عینی دیگر آن را می توان به آثار و نشانه های زیستی به دست آمده که مربوط به دوره پارینه سنگی است با قدمتی حدود دوازده هزار سال قبل از میلاد که در »غار شکارچیان بیستون«، میرملاس خرم آباد، هوتو و کمربند بهشهر و کرفتو کردستان مرتبط دانست تا بعدها تمدن های عیلام در شوش، چغازنبیل و انزان، شهر سوخته زابل، تمدن جیرفت، مادها در هگمتانه، هخامنشیان در تخت جمشید، طاق بستان و کتیبه داریوش بیستون، شکوه و عظمت باستانی ایرانیان و آریایی ها را تجلی بخشند. از طرف دیگر همسایگی با تمدن های سومر، بابل، آشور و در کل تمدن های »مزوپوتامیا « بسیار نقش آفرین و موثر بوده و موجب شده تا ایران در زمره کشورهای صاحب نام در زمینه دارا بودن آثار باستانی و سابقه تمدنی قرار گیرد و فرش قرمزی را برای جهانگردان، محققان و دوستداران فرهنگ به ایران و آریایی تباران بگستراند - گل، - 1390
