بخشی از مقاله
اگروتوریسم (توریسم کشاورزي) نگرشی نو در بهره گیري از جاذبه هاي طبیعی
چکیده
گردشگري کشاورزي شاخه اي از گردشگري روستایی است که در آن گردشگران با خانوادههاي روستایی زندگی نموده و در مورد فعالیتهاي کشاورزي، زندگی در کشتزارها و مناطق کشاورزي مطالبی را فرا میگیرند . در این شیوه، گردشگران بدون ایجاد پیامدهاي منفی بر روي اکوسیستم مناطق میزبان، با فعالیت هاي سنتی کشاورزي در تعامل بوده و یا در آن مشارکت میکنند روش تحقیق توصیفی و تحلیلی میباشد. نتایج نشان میدهد که اگروتوریسم میتواند باعث امنیت غذایی در برخی نقاط روستایی، بهبود بخشیدن به درآمد و کیفیت عمومی زندگی در مناطق روستایی، جلوگیري از روند تخریب منابع طبیعی مناطق روستایی و افزایش میزان مشارکت جمعیت روستایی در تعیین سرنوشت خود گردد.
کلمات کلیدي: توریسم کشاورزي، مزارع، گردشگري، جاذبه هاي طبیعی
.1 مقدمه
امروزه صنعت گردشگري در دنیا، یکی از منابع مهم درآمد و در عین حال از عوامل مؤثر در تبادلات فرهنگی بین کشورهاست و به عنوان گستردهترین صنعت خدماتی جهان، حائز جایگاه ویژهاي است .زیرا رشد جهانی توریسم یک ثروت اقتصادي و جهانی را به ارمغان آورده است که در اولویت طرحها و برنامه هاي ملتها و جوامع سراسر جهان قرارمی گیرد[1]. برخورداري از عوامل و جاذبه هاي فرهنگی و اجتماعی و طبیعی توان بسیار مساعدي را براي جذب گردشگران دور و نزدیک فراهم میکند . بنابراین با توجه به وضعیت مناطق روستایی و لزوم توسعه آن به صورت پایدار، توریسم روستایی میتواند گزینه اي مناسب براي توسعه روستاها باشد . آگروتوریسم یا توریسم کشاورزي که گردشگران بدون ایجاد پیامدهاي منفی بر روي اکوسیستم مناطق میزبان، یا فعالیتهاي سنتی کشاورزي در تعامل هستند و یا در آن مشارکت میکند[2].امروزه گردشگري روستایی به یکی از فعالیتهاي پیشتاز اقتصادي تبدیل شده است .مطالعات نشان میدهد بین توسعه گردشگري روستایی و جذب گردشگر و افزایش درآمد اقتصادي رابطه مثبتی وجود دارد، گردشگري روستایی میتواند راهکاري مناسب براي توسعه، کسب درآمد و افزایش اشتغال باشد .اهمیت گردشگري و لزوم تحقیق در مورد آن با توجه به نقشهاي مهم اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی بر هیچ کس پوشیده نیست[3]
.2 روش تحقیق
پژوهش از نوع تحلیلی – توصیفی بوده و از روشهاي مطالعات بنیانی و نظري استفاده شده است.این بررسی مبتنی بر شیوه کتابخانه اي و اسنادي است. بدین منظور با استفاده از مقالات، پژوهش ها، گزارشات و اسناد مرتبط با موضوع، دادههاي مورد نظر فراهم گردیده است. با توجه به نظري بودن موضوع پژوهش، روش تحقیق به صورت اسنادي و بررسی متون بوده و عمدهترین منابع مورد استفاده کتابها و مجلات تخصصی و طرحهاي مرتبط میباشد.
.3 گردشگري روستایی
توجه به موضوع گردشگري روستایی، از دهه هاي 1950میلادي به بعد گسترش یافت و در دهه هاي 1960 و 1970 میلادي بیشتر در زمینه اقتصاد گردشگري روستایی براي کشاورزان و جوامع محلی مورد توجه قرار گرفت[4]گردشگري روستایی بخشی از بازار گردشگري و منبعی براي اشتغال و درآمد بوده و میتوان آن را ابزار مهمی براي توسعه اقتصادي– اجتماعی و اکولوژیکی جوامع روستایی قلمداد کرد .اداره امور کار آمریکا در زمینه گردشگري روستایی تعریف زیر را ارائه کرده است " :بازدید از مکانی غیر از مکان معمول کار و زندگی خود که خارج از محدوده استاندارد آمار شهري است، در زمانی که فعالیتی غیر از فعالیت کاري در منطقه مورد نظر انجام شود که هدف چنین بازدیدي ممکن است تحقیق، تفریح، درمان و ... باشد.گردشگري روستایی شامل هر نوع فعالیت تفریحی و گذراندن اوقات فراغت است، همراه با دریافت خدماتی از قبیل غذا، محل اقامت و محصولات محلی در مکانی که از نظر قوانین و مقررات جاري کشور یا از نظر ماهیت اقتصادي و فرهنگی روستا محسوب میشود. گردشگري روستایی راهبردي است که آثار اقتصادي مهمی بر جوامع روستایی دارد و به نوعی میتواند به کند شدن روند تخلیه سکونتگاههاي روستایی و کاهش مهاجرت روستایی کمک کند . رشد گردشگري به عنوان راهبردي در توسعه روستایی و به خصوص توسعه روستایی پایدار مقوله اي است که توجه سیاستگذاران محلی و بینالمللی را به خود جلب کرده است .دیدگاههاي بسیاري وجود دارد که گردشگري روستایی راه حل و علاج قطعی اقتصادي براي احیاء و توسعه نواحی روستایی است . از طرف دیگر دیدگاههاي محتاطانه تري وجود دارد که این گردشگري را به عنوان فرآیند برنامه ریزي یکپارچه که فرصتهایی را براي به حداقل رساندن مضرات و به حداکثر رساندن منافع توسعه فراهم میسازد معرفی میکند.[5] شارپلی معتقد است تعدادي از محصولات توریسم یا انواع توریسم جزء توریسم روستایی به حساب میآید، ولیضرورتاً با آن برابر نیستند .به عنوان مثال توریسم کشاورزي به هر نوع توریسمی که مستقماًی با کشاورزي یک مزرعه مرتبط میشود، اطلاق میگردد و شامل اقامت در مزرعه، اتاقها یا چادر زدن، بازدید هاي آموزشی، خوراك، فعالیتهاي تفریحی و فروش محصولات کشاورزي یا صنایع دستی میشود .بنابراین سایر اصطلاحاتی که انواع توریسم را در نواحی روستایی شرح میدهد، عبارتند از:
توریسم کشاورزي :که اغلب براي توصیف همه فعالیتهاي گردشگري در نواحی روستایی به کار برده میشود اگر چه معنی دقیق آن همیشه گردش بر روي زمین کشاورزي میباشد به هر حال در بیشتر موارد توریسم کشاورزي شامل فراورده هاي توریسم که مستقماًی با محیط زیست زراعی، محصولات زراعی و یا اقامتهایی که در مزرعه صورت میگیرد میباشد .به عبارت دیگر توریسم کشاورزي توریسمی است که با کشاورزي مرتبط است، بنابراین توریسم مبتنی بر مزرعه یکی از اجزاء توریسم کشاورزي است و توریسم کشاورزي مفهومی گسترده تر دارد که جشنها، موزهها، ارائه محصولات ص نعتی و سایر جاذبهها و رویداد هاي فرهنگی را شامل میشود.
توریسم سبز: اگرچه در بعضی کشورها اصطلاح توریسم سبز به توریسم روستایی اطلاق میشود یعنی گردشگري در مناطق سرسبز، اماغالباً براي توصیف بخشی از توریسم به کار میرود که بیشتر از اینکه طرفدار توریسم سنتی باشد،
طرفدار محیط زیست میباشند . توریسم جدید یا سودمند فرصتهاي بی نظیري را براي توسعه روستایی همه جانبه فراهم میکند.
اکوتوریسم :نوعی از توسعه توریسم است که بویژه اینکه این نوع توریسم، نوعی از مدیریت منابع و مدیریت مناطق حفاظت شده در بسیاري از نقاط دنیا به وجود میآورد و براي جوامع محلی و فرهنگهاي مختلف سودمند است و تجربیات ارزنده آموزشی به گردشگران ارائه میدهد و در حقیقت توریسم پایداري است که در عین حال به محیط زیست روستایی وابسته است .بنابراین اکوتوریسم قسمت کوچکی از توریسم روستایی ولیالزاماً اکوتوریسم، توریسم روستایی نیست. [6]
.4 توریسم کشاورزي
نوعی گردشگري که در آن گردشگران از مناطق روستایی و کارهاي کشاورزي سنتی دیدن میکنند و یا اینکهشخصاً در این گونه فعالیتها شرکت میکنند بدون اینکه به اکوسیستم منطقه یا حاصلخیزي زمینهاي کشاورزي میزبان لطمه وارد شود.[7] نوعی گردشگري که در آن گردشگران با خانوارهاي روستایی و کشاورزان زندگی نموده و در مورد فعالیتهاي کشاورزي زندگی در کشتزارها و مناطق کشاورزي خاص مطالبی را فرا میگیرند . در این شیوه ، گردشگران بدون ایجاد پیامدهاي منفی بر روي اکوسیستم مناطق میزبان ، با فعالیتهاي سنتی کشاورزي در تعامل بوده و یاد در آن مشارکت میکنند . در مقابل میزبانان نیز با ارایه مجموعه اي از فعالیتها و خدمات به گردشگران ضمن جلب رضایت و ایجاد آرامش در آنها ، سبب کسب در آمد براي خود میشوند. د واقع توریسم کشاورزي نوعی همزیستی بین فرایند گردشگري و فعالیتهاي کشاورزي در مناطق روستایی است . توریسم کشاورزي در صورت برنامه ریزيهاي دقیق میتواند با جذب گردشگران به مناطق روستایی ، ضمن افزایش درآمد و ارتقاي سطح زندگی ساکنان این مناطق ، به حفظ بافت این روستاها کمک کرده و از مهاجرتها و کوچهاي بی مورد اهالی آنها به شهرها جلوگیري نماید. گردشگري کشاورزي در ذات خود از اهمیت مضاعفی براي توسعه توریسم روستایی و معرفی جاذبه هاي این بخش برخوردار است ، چون کلیه فرآورده هاي توریسم را اعم از محیط زیست زراعی، محصولات زرعی یا اقامتهایی که در مناطق کشاورزي صورت میپذیرد را در بر میگیرد . به بیان دیگر گردشگري کشاورزي ، نوعی از گردشگري است که به کشاورزي و زمین زراعی مربوط میشود که این اماکن بیشتر در روستاها و نقاط بکر و کوهستانی که به طور معمول از چشم اندازهاي زیبایی نیز برخوردارند ، واقع شدهاند . این روستاها و مناطق کشاورزي جداي از چشم اندازهاي زیباي خود، برخوردار از فرهنگهایی نیز هستند که جهانگرد امروزي را مجذوب خود میکند. در کشورهاي برخوردار از اکوتوریسم پیشرفته ، توریسم کشاورزي با اهداف کشاورزي نیز در ارتباط بوده و اغلب به عنوان ابزاري براي حمایت از محیط زیست و فرهنگ روستایی در نظر گرفته میشود . به همین خاطر در این کشورها این نوع توریسم را به عنوان مفهوم توریسم سبز در چند دهه اخیر و پس از طرح شدن مقوله اي به نام بهرهوري سبز از سوي سازمان بهرهوري آسیایی به شدت مورد توجه و استقبال دستاندرکاران گردشگري در سراسر جهان قرار گرفت.
این نوع توریسم داراي سه هدف اولیه استفاده بهینه از منابع ، حفظ زیست و فقرزدایی است به همین دلیل مورد استفاده تمامی تولیدکنندگان ، خدمات دهندگان ، کشاورزان و تشکلهاي مختلف قرار گرفت. با توجه به اهمیت بسیار زیاد اکوتوریسم در سراسر جهان ، استفاده از مفهوم توریسم سبز در صنعت توریسم کشاورزي به سرعت جاي خود را باز نمود ، زیرا از یک سو موجب معرفی توریسم مناسب براي محیط زیست و بکارگیري مؤثر محیط زیست در بهبود صنعت توریسم
