بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطهی آموزش های دوره مهارت های حرفه ای با ایجاد نگرش مثبت و خود ارزشمندی و ایجاد زمینهی اشتغال فارغ التحصیلان پسر کم توان ذهنی شهر شیراز می باشد. جامعه مورد مطالعه دانش آموزان کم توان ذهنی پسر دوره مهارت های حرفه ای شهر شیراز است که تا سال 1393 اشتغال به تحصیل داشته و با موفقیت فارغ التحصیل شده اند که در مجموع 80 نفر می باشند حجم نمونه برابر جامعه مورد مطالعه و 80 نفر می باشد . این پژوهش با توجه به ماهیت موضوع و به عبارت ویژه، اهداف و سوال های پژوهش از نوع لٌیع یا پس از وقوع می باشد تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی انجام گردیده است.
نتایج نشان داد که : -1 بیش از نیمی از فارغ التحصیلات اشتغال به کار دارند . -2 شغل 83 درصد از آزمودنی ها متناسب با حرفه ی آموخته شده در دوره مهارت های حرفه ای نمی باشد . -3 بیش از 85/24 درصد از آزمودنی ها به خود ارزشمندی نایل آمده اند. -4 بیش از 85/81 درصد از آزمودنی ها به نگرش مثبت نایل آمده اند. 39 -5 درصد از آزمودنی ها به کفایت اقتصادی ناشی از اشتغال نایل آمده اند. به عبارت دیگر ، 61 درصد از آزمودنی-ها به کفایت اقتصادی نرسیده اند. 84-6 درصد فاقد - ارگونومی - تناسب کار آمدی وارزش انسانی بوده و 15 درصد تناسب داشته است.
واژه های کلیدی: مهارت حرفه ای، نگرش مثبت، خود ارزشمندی، کم توان ذهنی .
مقدمه
کارکردن احساسات تهاجمی را کاهش می دهد ، امنیت فردی و اجتماعی را تامین می کند، احساس تنهایی و بی کسی را از بین می برد ، اعتماد به نفس را افزایش می دهد ، و مانع یاس و ناامیدی و بی تفاوتی می گردد. - حسینی بیرجندی ، 1377؛ شفیع آبادی ، 1381 ؛ بیان زاده ، . - 1375 توجه به آموزش و پرورش کودکان و دانش آموزان استثنایی ، بویژه دانش آموزان کم توان ذهنی از نشانه های پیشرفت و غنای فرهنگ و نطام آموزش و پرورش هر جامعه ای محسوب میگردد . در جوامع مختلف ، چگونگی برخورد و نگرش انسان ها نسبت به افرادکم توان ذهنی ، بستگی به شرایط و آگاهی های اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی ، مذهبی و اخلاقی مردم آن جامعه دارد - سیف نراقی - نادری ، . - 1369 یکی از مهمترین اجزای برنامه ریزی آموزشی و درسی دانش آموزان کم توان ذهنی، توجه به تربیت شغلی و حرفه ای است - افروز ، . - 1370
شکی نیست که سرشت بیکاری فساد آور است و اگر این بیکاری به واسطه ی معلولیت - از جمله معلولیت ذهنی - 1 باشد باعث بروز عوارض روانی و مضاعف نمودن مشکلات خواهد شد - سلیمی اشکوری، . - 1366 معلول همان نیازهای انسان عادی را دارد و اگر بطور درست آموزش ببیند می تواند شغل مناسبی را که برای خود و جامعه مفید باشد انتخاب کند. از اینرو ، باید از طریق برنامه های مناسب و بهره گیری از رسانه های عمومی در زمینه تغییر نگرش منفی جامعه نسبت به معلولین اقدام شود بطوری که مردم باور کنند که معلولین افراد بی فایده نیستند ، بلکه علیرغم برخی محدودیت ها بخوبی می توانند مشاغلی را عهده دارشوند که علاوه بر ارضای نیازهای خود برای جامعه نیز مفید باشند.در سالهای اخیر توجه زیاد به موضوع "آموزش شغلی"2ویا" توان بخشی حرفه ای"3 افراد کم توان ذهنی شده است .
اصطلاح آموزش شغلی ، به معانی گوناگون به کار رفته است و هر یک از این معانی برنامه ای خاص را در ذهن القا می کند . لیکن هدف تمام این برنامه ها آن است که کودک کم توان ذهنی را برای نوعی شغل تربیت کنند. بسیاری عقیده دارند که چون کودکان کم توان ذهنی نمی توانند در موضوعات نظری مانند خواندن ، نوشتن ، حساب کردن ، جغرافیا، تاریخ و غیره شایستگی کسب کنند یا موفقیت بالایی به دست آورند . لذا بهترین برنامه آموزشی برای ایشان آن است که آنها را به نوعی کلاس کارآموزی حرفه ای بگمارند - مهدی زاده ، . - 1365 گرچه هدف مهم تحصیلات افزایش آگاهی و بینش فرد ودر نتیجه ارتقاء و توسعه فرهنگ فرد و عمومی جامعه است ولی همسویی تحصیلات با اشتغال به مقدار زیاد مانع هدر رفتن سرمایه و تلف شدن عمر فرد می شود . از این رو ، در برنامه های مراکز وموسسات آموزشی باید بر ارتقای دانش و بینش و نیز اشتغال توجه شود .
به نظر بسیاری از پژوهش گران ودست اندر کاران آموزش و توان بخشی کودکان ودانش آموزان کم توان ذهنی نظیر "پوشل" - 1988 - 4 ، "هات چین"5و "رن زگیلیا"6 و" استال من"7و "کولن - 1986 - "8 لازم است دانش آموزان کم توان ذهنی از سن 12-13 سالگی به طور منظم در کارگاه های حمایت شده به فراگیر مهارت های شغلی اشتغال داشته باشند - افروز، . - 1370 در کشورما و در راستای تحقق اهداف مندرج در اساسنامه سازمان آموزش و پرورش استثنایی مبنی بر طراحی سیستم آموزش و پرورش و توان بخشی متناسب با توانایی ها ونیازهای دانش آموزان استثنایی به منظور رسیدن به کفایت های فردی ، اقتصادی و اجتماعی ، دوره سه ساله آموزشی با عنوان "دروه آموزش مهارت های حرفه ای" سال 1374 طراحی و به اجرا در آمده است و دانش آموزان کم توان ذهنی پس از اتمام دوره ی ابتدایی از آموزه های آن بهره مند میگردند .
هدف نهایی دوره مزبور عبارت است از ؛ آماده کردن دانش آموزان کم توان ذهنی برای ورود بهزندگی بزرگسالی وداشتن زندگی نسبتاً مستقل فردی ، اجتماعی و اقتصادی ، جهت گیری اصلی دوره مزبور آموزش های حرفه ای می باشد. - دستور العمل اجرایی ، . - 1374 پذیرفتن این دو اصل که معلولین اولاً حق اشتغال و لذتبردن از نعمت های خدادای را دارند ، و ثانیاً آنان نیز می توانند با توجه به توان های خود در انجام برخی مشاغل موفق و کارآمد باشند ، ایجاد فرصت های اشتغال برای معلولین را ضروری و اجتناب ناپذیر می سازد . معلولین همچون افراد سالم می توانند با توجه به توانمندی هایشان در گروه وسیعی از مشاغل در کارخانه ها ، اداره ها ، کارگاه ها، مزارع ، نهادها و موسسات به کار مشغول شوند - راسچ - 21990 .در این پژوهش بر آن هستیم تا با مطالعه و بررسی وضعیت شغلی افراد کم توان ذهنی فارغ التحصیل دوره مهارت های حرفه ای شهر شیراز تاثیر آموزش های دوره مهارت های حرفه ای را در کفایت های شخصی، اجتماعی ، اقتصادی وحرفه ای فارغ التحصیلات مورد ارزیابی قرار دهیم.
بیان مساله :
اشتغال به عنوان یک فعالیت ضروری برای گذراندن زندگی فردی و اجتماعی تلقی شده و تاکید بر آن است که همه انسان ها با هر وضعیت و موقعیتی بایددر همه زمان ها کار کنند . از طریق اشتغال انسان بین خود و دنیای پیرامون رابطه منطقی و پویا برقرار می سازد . تاکید فراوان در دین مبین اسلام بر کارکردن و تذکر آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اصل 43 مبنی "بر تامین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل و قرار دادن وسایل کار در اختیار همه کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند" موید این ادعاست . بدیهی است بیکاری عواقب نامناسب و نامطلوبی در ابعاد اقتصادی و اجتماعی دارد و بروز بسیاری از آسیب های اجتماعی - روانی ناشی از بیکاری است . متاسفانه در حال حاضر، بحران بیکاری - هم در افراد عادی و هم در بین معلولین - در جامع ما شدید است و به طراحی و اجرای برنامه های دقیق و سنجیده برای غلبه بر این وضعیت نابسامان ضرورت دارد .
بنابراین یکی از مهمترین اجزای برنامه ریزی آموزشی و درسی دانش آموزان کم توان ذهنی توجه به تربیت شغلی و حرفه ای است . به عبارت دیگر در سال های آخر مدرسه ، دانش آموزان کم توان ذهنی می بایست به گونه ای تحت تعلیم شغلی و حرفه ای قرار بگیرند که به هنگام فارغ التحصیلی از مدرسه بدون اینکه با وقفه و یا مشکل چندانی مواجه شوند . در مراکز شغلی بکار اشتغال ورزند . شکی نیست که سرشت بیکاری فسادآور است و اگر این بیکاری به واسطه ی معلولیت - از جمله معلولیت ذهنی - باشد باعث بروز عوارض روانی و مضاعف نمودن مشکلات خواهد شد - سلیمی اشکوری ، . - 1366 بررسی های بعمل آمده حاکی از آن است که اگر چنانچه آموزش و توان بخشی این افراد به طور صحیح ودقیق انجام گردد ، می توان به شکوفایی استعدادها و آینده و روشن این افراد امیدوار بود .
در غیر این صورت مشکلات و مسایلی بروز خواهد کرد که دامنه آن فراتر از ابعاد شخصی خواهد بود بدون شک آثار و تبعات خانوادگی ، اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی را به دنبال خواهد داشت . بر همین اساس موضوع زمینه سازی برای اشتغال نیل به نظرش مثبت - ارگونومی - خود ارزشمندی ، کفایت شغلی واقتصادی دانش آموزان کم توان ذهنی پس از فراغت از تحصیل همواره یکی از مسائل مهم و اساسی در آموزش و توان بخشی دانش آموزان استثنایی بوده است . یکی از مهمترین اجزای برنامه ریزی آموزشی و درسی دانش آموزان کم توان ذهنی توجه به تربیت شغلی و حرفه است . - ویرسنتزکی و همکاران . - 1995 بر همین اساس تاکنون جمع کثیری از دانش آموزان کم توان ذهنی از آموزش های دوره مهارت های حرفه ای در شهر شیراز بهره مند گردیده و فارغ التحصیل شده اند . نکته قابل توجه آن است که در شهر شیراز تاکنون هیچ پژوهش در
