بخشی از مقاله
چکیده
محقق در پژوهش فعلی به بررسی و ارزیابی تأثیر اطلاعات داخلی زیست محیطی بر اجتناب مالیاتی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. در این مسیر؛ تعداد 150 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای یک قلمروی زمانی 5 ساله از ابتدای سال 1390 تا پایان سال 1394 از طریق نمونهگیری سیستماتیک انتخاب و به استخراج دادههای لازم و آزمون فرضیههای تدوین شده پرداخته شد. پس از گذر از مراحل یاد شده؛ این نتیجه حاصل شد که افشای اطلاعات داخلی زیست محیطی بر اجتناب مالیاتی؛تأثیر منفی و معناداری دارد و حاکمیت شرکتی؛ بصورت معناداری، تعدیل کننده تأثیر افشای اطلاعات داخلی زیست محیطی بر اجتناب مالیاتی است. اما از نظر آماری؛ تأثیر افشای اطلاعات و عملکرد شرکت، در تعدیل تأثیر افشای اطلاعات داخلی زیست محیطی بر اجتناب مالیاتی معنادار نبود که یافتههای مذکور در انطباق با یافتههای جان و اوا - 2015 - میباشد.
واژگان کلیدی: اطلاعات داخلی زیستمحیطی، اجتناب مالیاتی، حاکمیت شرکتی، افشای اطلاعات، عملکرد شرکت.
مقدمه
حسابداری محیطزیست کاربردهای متفاوتی دارد که ازجمله میتوان حسابداری درآمد ملی، حسابداری مالی و یا حسابداری مدیریت را نام برد. در حالی که حسابداری درآمد ملی از دیدگاه یک مقیاس اقتصاد ملی به منابع و مصارف طبیعی نگاه میکند؛ لیکن حسابداری مالی از نگاه استفادهکنندگان گزارشهای مالی به جهت تصمیمگیری و ارائه مسئولیتهای عمومی موضوع را بررسی میکند و بالاخره حسابداری مدیریت به عنوان یک سیستم اطلاعاتی با هدف پشتیبانی تصمیمات مدیریتی به موضوع نگاه میکند. به جهت حساسیت موضوع زیست محیطی چه به عنوان یک الزام برون سازمانی و یا درون سازمانی، حسابداری زیست محیطی با قصد هزینه یابی فعالیتهای زیست محیطی پیوند مییابد و موضوع هزینه به جهت واقعی بودن آن و تاثیری که بر عملکرد اقتصادی بنگاه انتفاعی از طریق کاهش اجتناب مالیاتی میگذارد بسیار حائز اهمیت است - یوسف و هبا1، . - 2010
هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر اطلاعات داخلی زیست محیطی بر اجتناب مالیاتی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد.
بیان مساله
حسابداری زیست محیطی2 حوزه وسیعی از علم حسابداری است. این رویکرد گزارشاتی برای کاربرد داخلی که حسابداری مدیریت زیست محیطی نام دارد ارائه میکند تا به تصمیمگیری مدیریت در مورد قیمتگذاری، کنترل هزینههای ثابت و بودجهبندی سرمایهای کمک کند و کاربرد خارجی آن که افشای اطلاعات زیست محیطی3 مورد علاقه عموم و مجامع مالی است. با افزایش بدهیهای زیست محیطی در اواسط دهه هفتاد میلادی شرکتها ناگزیر به افشای زیانهای وارد به محیط زیست شدند. اولین اقدام از سوی سازمانهای تدوین کننده استاندارد در سال 1975 ازطرف هیأت تدوین استانداردهای حسابداری انجام شده که این سازمان نشریه شماره پنج خود را تحت عنوان "افشا و تعلقپذیری بدهیهای احتمالی" جهت کمک به شناسایی بدهیهای مربوط به محیط زیست منتشر کرد - کامران راد و همکاران، . - 1393 در جهت تکمیل استاندارد فوق در سال 1976 تفسیر شماره 14 از طرف هیأت تدوین استانداردهای حسابداری تحت عنوان "برآورد معقول از مبلغ یک زیان"منتشر شد. در سال 1976 افزایش خسارتهای زیستمحیطی، کنگره آمریکا را برآن داشت در پاسخ به تقاضای جامعه، قانون حفاظت و بازیافت منابع محیطزیست را به تصویب برساند و به دنبال آن نیز در سال 1980 قانون فدرال تحت عنوان قانون جامع مسئولیت، غرامت و بدهی محیطزیست به تصویب رسید. در سال 1990 میلادی، هیأت تدوین استانداردهای حسابداری نشریه شماره 90-8 تحت عنوان سرمایهای کردن هزینههای آلودگی محیط زیست را منتشر کرد - ویلیام4، . - 1999 مخارج زیستمحیطی یکی از چندین نوع مخارجی است که شرکتها برای تولید کالا و خدمات خود متحمل میشوند و به دنبال آن عملکرد زیستمحیطی در دنیای امروز یکی از ملاکهای مهم اندازهگیری موفقیت تجاری میباشد. مخارج زیستمحیطی و عملکرد آن توجه مدیران را به دلایل زیر به خود جلب کرده است: -1 بسیاری از مخارج عمده زیستمحیطی میتواند در نتیجه تصمیمات تجاری به طورعمدهای کاهش یابد یا حذف شود، -2 مخارج زیست محیطی ممکن است در حساب سربار به صورت مبهم باشد یا اصلا در نظر گرفته نشده باشد،-3 بسیاری از مخارج زیست محیطی میتواند به وسیله کسب درآمد از فروش محصولات فرعی بیمصرف یا دریافت گواهی "تکنولوژی سبز" حذف شود، -4 مدیریت بهتر مخارج زیست محیطی، میتواند توسعه عملکرد زیست محیطی و مزایای عمدهای جهت سلامت بشر و از سوی دیگر موفقیت واحد تجاری را به همراه داشته باشد، -5 درک مخارج زیست محیطی و عملکرد فرآیند تولید محصول میتواند باعث هزینهیابی دقیقتر و قیمتگذاری صحیح تر محصول شود و میتواند به شرکتها کمک کند تا طراحیهای فرآیند تولید کالاها و خدمات خود را با تأکید هرچه بیشتر بر روی مسائل زیستمحیطی انجام دهند، -6 از جنبه رقابتی، کالاها و خدماتی که موارد زیست محیطی در آن رعایت شده باشد میتواند ترجیح داشته باشد و - 7 حسابداری محیطزیست و عملکرد زیستمحیطی می تواند توسعه یک شرکت و عملیات آن را از جنبه سیستم مدیریت محیط زیست حمایت کند - یوسف و هبا 1، . - 2010 لازم بذکر است که اجتناب از مالیات2، از خلاهای قانونی در قانون مالیاتها نشات میگیرد. در اینجا فرد به منظور کاهش قابلیت پرداخت مالیات، خود دنبال راههای گریز میگردد.مثلاً درآمدهای نیروی کار را در قالب درآمد سرمایه نشان میدهد که از نرخ پایینتری برای مالیات برخوردارند. در اجتناب از مالیات،مؤدی مالیاتی دلیلی ندارد نگران احتمال افشا شدن باشد، چرا که او الزاماً تمامی مبادلات خود را با جزئیات آن البته به شکل غیر واقعی، یادداشت و ثبت میکند. در واقع، عوامل اقتصادی با استفاده از روزنههای قانون مالیات و بازبینی در تصمیمات اقتصادی خود تلاش میکنند تا بدهی مالیاتی خود را کاهش دهند. از آنجا که اجتناب از پرداخت مالیات فعالیتی به ظاهر قانونی است، از این رو بیشتر از فرار مالیاتی در معرض دید است. به عبارت دیگر، اجتناب از مالیات، یک نوع سوء استفاده رسمی از قوانین مالیاتی است. این مقوله به بررسی و یافتن راههای گریز از پرداخت مالیات در قوانین مالیاتی مرتبط میشود که مؤدیان به آن وسیله خود را به نحوی از افراد مشمول مالیات کنار میزنند. بنابراین اجتناب مالیاتی، قانونی و برای کاهش تعهدات مالیاتی فرد با دور زدن قانون یا استفاده کامل از ظرایف قانونی است، اما تقلب یا فرار مالیاتی، غیرقانونی و مبادرت عمدی به اعمال خلاف قانون مانند گزارش غیر واقعی درآمد و فروش، کسورات و تنظیم اظهارنامهها است. نظام مالیاتی در شرایط آرمانی، باید قابلیت مقابله با هر دو نوع فرار مالیاتی3 را داشته باشد - امیری پریان، . - 1389 کیفیت افشای اطلاعات زیستمحیطی، به سهولت مطالعه و تفسیر گزارشهای مالی اشاره دارد. وقتی این حجم اطلاعات، به موقع بودن و دقت اطلاعات افشا شده، توان آگاهیدهندگی ایجاد کند و سرمایهگذاران درباره ارزش اوراق بهادار پس از دریافت اطلاعات به باور درستی برسند، اطلاعات افشا شده کیفیت بالایی دارند. آگاهی از تأثیر کیفیت افشایزیست محیطی بر مشکلات کلان اقتصادی از جمله اجتناب مالیاتی، حائز اهمیت بسیاری است. از طرفی با توجه به اهمیت روزافزون مالیات به عنوان یکی از مهمترین منابع مالی و درآمدی دولت، شناخت راهکارهای کاهش پدیده مخربگریز مالیاتی که موجب اختلال در وصول کامل مالیات و کاهش درآمدهای مالیاتی دولت میشود نیز اهمیت بسیاری دارد. افشای با کیفیت اطلاعات زیست محیطی، میتواند به عنوان یک عامل نظارتی، رفتار مدیریت شرکت را کنترل نموده و انگیزه گریز از مالیات را کاهش دهد، لذا انتظار میرود افزایش کیفیت افشای اطلاعات زیست محیطی موجب کاهش اجتناب مالیاتی شرکتی شود - جان و اوا4،. - 2015
از این رو؛ هدف پژوهش حاضر، بصورت بررسی تأثیر اطلاعات داخلی زیست محیطی بر اجتناب مالیاتی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران خودنمایی میکند.
ضرورت انجام پژوهش
حسابداری زیستمحیطی و افشای آن، یکی از جنبههای نو ظهور علم حسابداری است که در آیندهای نزدیک، بر کاهش اجتناب مالیاتی تاثیر میگذارد. پذیرش اصول اولیه حسابداری سبز، نقش محیطزیست در اقتصاد و حسابداری را به تصویر خواهد کشید و تحلیل پرسشهای اقتصاد کلان را با کمک سیستمهای اطلاعات حسابداری تسهیل خواهد کرد و بدین ترتیب، از طریق فراهم آوردن زمینههای لازم در جهت کاهش اجتناب مالیاتی، اقتصاد را به مسیری مناسب رشد و
