بخشی از مقاله
چکیده
مفهوم افشا مفهوم گسترده ای است که از جنبه های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. تحقیق حاضر با هدف چگونگی تاثیر امتیاز افشا بر ارزش شرکت با استفاده از داده های 75 شرکت پذیرفته شده در بورس که واجد شرایط مورد نظر بودند و مربوط به سال های 82 لغایت 90، مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از معیار امتیاز افشا - فهرست امتیاز افشای شرکت و شفافیت سازمان بورس اوراق بهادار - و ارزش شرکت - کیوی توبین - استفاده شد. هم چنین ارتباط میان امتیاز افشا و ارزش شرکت با استفاده از رگرسیون چند متغیره بررسی و با یکدیگر مقایسه گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از این است که بین امتیاز افشا با ارزش شرکت رابطه مثبت و معناداری دارد.
مقدمه
امروزه با توجه به فضای رقابتی و تغییر شرایط کسب و کار، مهم ترین موضوع برای شرکت ها اعتبار و سطح مقبولیت آن ها می باشد. یکی از ابزارهای مهم برای نشان دادن این موضوع، رتبه بندی شرکتهاست. در واقع رتبه شرکت ها می تواند مظهر میزان اعتبار و قدرت آن ها باشد. با توجه به این موضوع اغلب کشورها اقدام به رتبه بندی شرکت های موجود در بورس اوراق بهادار خود کرده اند. بورس اوراق بهادار ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده است، در واقع بورس اوراق بهادار تهران تصمیم گرفت تا امتیاز و رتبه کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس را از نظر کیفیت افشا و اطلاع رسانی مناسب به بازار منعکس کند تا شرکت ها به جایگاه خود واقف شده، در جهت ارتقای آن بکوشند.
بلکویی، افشا را در برگیرنده اطلاعاتی می داند که برای سرمایه گذار معمولی مفید واقع شود و موجب گمراهی خواننده نگردد. به صورتی آشکارتر، اصل افشا بدین معنی است که هیچ اطلاعات مهم مورد توجه و علاقه سرمایه گذار معمولی نباید حذف و یا پنهان شود - ریاحی بلکویی، 1381، . - 251 طبق تئوری نمایندگی به دلیل تضاد منافع میان مدیر و مالک، مالکان در پی انعقاد قراردادهایی جهت کاهش تضاد منافع هستند. برای نظارت بر قراردادهای نمایندگی باید شرکت مخارجی متحمل شود که این امر می تواند سبب کاهش پاداش مدیران شود.
بنابراین مدیران برای کمینه کردن هزینه های نظارت بر نمایندگی، این انگیزه را پیدا می کنند تا اطلاعات حسابداری را به شکل قابل اتکا و بموقع در اختیار افراد برون سازمانی قرار دهند. در نتیجه افشای بیشتر اطلاعات می تواند منجر به کاهش مخارج نظارت بر نمایندگی شده و جریان های نقدی که به سهامداران تعلق می گیرد را افزایش دهد و خواه ناخواه ارزش شرکت افزایش یابد - لنگ و همکاران، 3. - 2001 با توجه به مراتب فوق سوال اصلی تحقیق این است که آیا افشای بیشتر اطلاعات در بازار سرمایه ایران نیز چنین پیامدهای مثبتی را به همراه دارد. به این منظور در تحقیق حاضر به بررسی رابطه بین امتیاز افشا4 و ارزش شرکت5 خواهیم پرداخت.
مبانی نظری افشا
افشا در حسابداری واژه ای فراگیر است و تقریبأ تمام فرایند گزارشگری مالی را در بر می گیرد. یکی از اصول اولیه حسابداری اصل افشای کلیه واقعیت های بااهمیت و مربوط درباره رویدادها و فعالیت های مالی واحد تجاری است. اصل مزبور ایجاب می کند که صورت های مالی به گونه ای تهیه و ارائه شود که از لحاظ هدف های گزارشگریاولاً به موقع، مربوط و قابل اعتماد وثانیاً قابل مقایسه و قابل فهم باشد. یعنی بتواند استفاده کنندگان صورت های مالی را در اتخاذ تصمیمات آگاهانه کمک کند - عالیور، 1370، . - 25
مفهوم افشا
اصطلاح افشا در گسترده ترین مفهوم خود به معنای ارائه اطلاعات است. حسابداران از این عبارت به صورت محدودتری استفاده می کنند و منظور آنان انتشار اطلاعات مالی مربوط به یک شرکت در گزارش های مالی معمولاً - در قالب گزارش های سالانه - است. در برخی موارد، این مفهوم باز هم محدودتر و به معنی ارائه اطلاعاتی است که در متن صورت های مالی منظور نشده است.
انتشار اطلاعات در ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجه نقد، اغلب تحت عنوان شناخت و اندازه گیری مدنظر قرار می گیرد. بنابراین در محدودترین مفهوم، افشای اطلاعات شامل بحث و تحلیل های مدیریت، یادداشت های همراه صورت های مالی و گزارش های مکمل است - برتا، 2008، ص 6. - 333 هیأت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا - 1984 - نیز در بیانیه مفاهیم حسابداری شماره 5 بین شناخت و افشا تمایز قائل شده و معتقد است که شرکت ها اطلاعات مالی خود را از دو طریق شناخت و افشا به جامعه ی سرمایه - گذاران ابلاغ می کنند.
افشا به فرایند ارائه اطلاعات اقلام صورت های مالی از طریق یادداشت ها، جداول تکمیلی یا سایر ابزارها، گفته می شود در حالی که شناخت به فرایند رسمی گنجاندن اقلام - در قالب اعداد و ارقام - در صورت های مالی اشاره دارد. ولک و همکاران7 معتقدند از یک دیدگاه گسترده، افشا به ارائه اطلاعات در صورت های مالی و موارد تکمیلی شامل یادداشت ها، رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه، بحث و تحلیل های مدیریت درباره عملیات سال آینده، پیش بینی های مالی و عملیاتی، خلاصه رویه های بااهمیت حسابداری و گزارش های مالی مکمل اشاره دارد - ولک و همکاران، 1387، . - 452
پیشینه تحقیق
کلاپر و لاو - 2004 - 8 به بررسی داده های مربوط به رتبه بندی نظام راهبری شرکتی در 14 بازار نوظهور پرداختند و به این نتیجه رسیدند که نظام راهبری بهتر، با عملکرد اجرایی بهتر و ارزش بالاتر بازار پیوستگی بالایی دارد. دورنو و کیم - 2005 - 9 داده های مربوط به 859 شرکت در 27 کشور را مطالعه کردند تا ارزیابی کنند که آیا نظام راهبری، ارزش بازار شرکت را پیش بینی می کند یاخیر. آن ها با استفاده از کیوی توبین به عنوان نماینده ای برای ارزیابی متوجه شدند که امتیازات بیشتر نظام راهبری، ارزشگذاری شرکت را به طور مثبت ارزیابی می کنند.
بلک و همکاران - 2006 - 10 در روسیه دریافتند که بین نظام راهبری شرکتی و ارزش بازار شرکت ها رابطه وجود دارد. آن ها با استفاده از سری های زمانی و رگرسیون متوجه شدند که بین سهامداران نهادی و قیمت بازار سهام رابطه مثبت قوی وجود دارد. ستایش و همکاران - 1391 - به بررسی تأثیر کیفیت افشا بر عملکرد جاری و آتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. در این راستا، تأثیر اندازه و اهرم مالی شرکت ها نیز کنترل شده است. برای سنجش متغیر کیفیت افشا، از امتیازهای تعلق گرفته به هر شرکت که توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران و از طریق اطلاعیه"کیفیت افشا و اطلاع رسانی مناسب" منتشر می شود استفاده شد.
