بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به دنبال بررسی رابطه عزت نفس با سرسختی و افسردیگی معلمان زن دانش آموزان استثنایی شهر تهران بود. جامعه آماري کلیه معلمان زن شاغل در مدارس استثنایی شهر تهران بودند. حجم نمونه شامل 100 نفر از معلمان که به صورت تصادفی انتخاب شدند و به پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ، افسردگی فرم کوتاه بک و سرسختی روان شناختی پاسخ دادند. براي تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی وآمار استنباطی - همبستگی - استفاده گردید.
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که، بین عزت نفس و افسردگی با مقدار r = -0/45 در سطح α=./01 رابطه معنادار است و این رابطه به طور منفی می باشد و بین عزت نفس با خودکارآمدي با مقدارr =0/40 در سطح α=./01 رابطه معنادار است و این رابطه به طور مثبت می باشد.نتایج حاصل بیانگر این مطلب است که با ارتقا سطح عزت نفس در معلمان باعث بهبود بهداشت روانی و کاهش بروز بیماري هایی از جمله افسردگی در معلمان می شود. با بهبود عزت نفس معلمان احساس کفایت و کارایی آنان در برخورد با مسائل آموزشی دانش آموزان و سایر مناسبات زندگی بالاتر رفته و به توانایی ها و کارآمدي خود اطمینان کرده و باعث فعالیت هاي سازنده آنان می شود.
مقدمه
عزت نفس عبارت است از آنچه که ما در مورد خودمان فکر می کنیم. ویژگی هایی از خودمان که با دیگران مقایسه می کنیم و همچنین توانایی مان براي رسیدن به نتیجه اي قابل قبول در مورد مسائلی که مهم می دانیم - یوسف زاده، . - 1391 عزت نفس یکی از خصوصیات مهم هر فرد را شکل می دهد و در بهداشت روانی وي تاثیر می گذارد . عزت نفس روي سایر جنبه هاي شخصی انسان نیز اثر می گذارد و کمبود یا فقدان آن باعث عدم رشد سایر جنبه هاي شخصیت و یا ناموزونی آنها خواهد شد و حتی ممکن است پایه گذار بیماري هاي روانی گوناگونی مانند افسردگی، کم رویی و پرخاشگري شود. بنابراین در عزت نفس خود سنجی در محوریت امر قرار دارد.
کسانی که از رسیدن به اهداف خویش باز می مانند یا در خودشان خصوصیات منفی می بینند و خودشان را غیر جذاب می دانند در مقایسه با انسان هاي موفق و جذاب، عزت نفس کمتري دارند. - اکبري شایه، . - 1391 افسردگی1 طیف وسیعی از اختلالات روان شناختی را شامل می شود که آشفتگی هاي خلقی تصویر بالینی غالب آن ها را تشکیل می دهد. خلق طبیعی، بالا و یا افسرده از حالات متفاوت خلق است. افراد عادي طیف وسیعی از حالات خلقی را تجربه می کنند. با این وجود، بر حالات خلقی و عاطفی خود کنترل دارند. در اختلالات خلقی بیمار احساس می کند که بر خلق خویش تسلط ندارد. افسردگی شایع ترین اختلال خلقی است. که غمگینی، خلق افسرده ، بی علاقگی و عدم توانایی در لذت بردن علایم کلیدي آن است - سادوك2، . - 2005 به نظر می رسد در ایران افسردگی از شیوع بالایی برخوردار است.
البته آمار دقیقی در این مورد در دست نیست. علاوه بر شیوع افسردگی در تمام سطوح جامعه، افسردگی در مراجعان به کلیه ي مراکز بهداشتی و درمانی شامل درمانگاه هاي تخصصی مختلف و بیمارستان هاي عمومی به وفور مشاهده می شود - داوودیان، . - 1989 گزارش مشترك سازمان جهانی بهداشت و بانک جهانی نشان داده است که اختلالات افسردگی در صدر ده علت مهم ناتوانی و از کار افتادگی در جهان است - نوروزي، . - 1989 در صورت عدم درمان مناسب افسردگی می تواند سبب ناتوانی جسمی و هیجانی ، مرگ زودرس، کاهش کارآئی فرد مبتلا و مشکلات خانوادگی براي وي گردد. - ژانک3، . - 2007
سرسختی، مجموعه اي از ویژگی هاي شخصیتی است که به منزله منبع مقاومت در مواجهه با رویداد هاي استرس زاي زندگی عمل می کند . این متغیر شخصیتی از سه مولفه وتبسته به هم شامل تعهد، کنترل و مبارزه طلبی تشکیل شده است. افراد سرسخت نسبت به آنچه انجام می دهند متعهدتر و خود را وقف هدف می کنند. - تعهد - آنها همچنین احساس می کنند که اوضاع مسلط و خودشان تعیین کننده اند - کنترل - و تغییرات زندگی را چالش ها و فرصت هایی براي رشد و پیشرفت و نه محدودیت و تهدید می دانند - مبارزه طلبی - - کوباسا، . - 1994 از آنجا که مشخصه اصلی افراد سرسخت مقاومت بیشتر در برابر فشار هاي زندگی است، ارتباط بین سرسختی روان شناختی و شیوه هاي مقابله با استرس مورد انتظار است. سولومون و نریا - . - 2004
مدي وخوشابا - - 2005 نشان دادند که هر چه افراد سرسخت تر باشند شرایط استرس زا را کمتر تهدید کننده ارزیابی می کنند و از مهارت هاي مقابله اي موثر بهره می برند و افراد سرسخت در مقایسه با کسانی که سرسختی کمتري نسبت به آنها دارند شرایط استرس زا را کمتر تهدید کننده و بیشتر قابل کنترل ارزیابی می کنند از مهارت هاي مقابله موثر تر استفاده می نمایند و مدیریت بهتري در شرایط فشارزا دارند و با تمرکز شناختی بالایی عمل می نمایند.
بر اساس پژوهش هاي کوباسا - - 1979 سرسختی، یک منبع مقاومت درونی معرفی شده که آثار زیان بار استرس را بر سلامتی کاهش می دهد. همچنین کلانتر - - 1377 وردي - - 1380 و همایی - - 1379 نشان دادند که بین سرسختی روان شناختی و بیماري هاي روانی - اضطراب، افسردگی و شکایت هاي جسمانی - همبستگی منفی وجود دارد. همچنین در پژوهش آلبوکردي وهمکاران - 1389 - با عنوان رابطه بین عزت نفس با افسردگی و حمایت اجتماعی در زندانیان مرد نشان داد که بین عزت نفس با افسردگی رابطه معناداري وجود دارد. با توجه به آنچه گفته شد در این پژوهش به دنبال پی بردن به این مساله بودیم که بین عزت نفس با سرسختی و افسردگی در معلمان استثنایی رابطه وجود دارد؟
روش شناسی
با توجه به عنوان پژوهش که به دنبال بررسی رابطه عزت نفس با سرسختی و افسردگی است از روش زمینهیابی استفاده شده است. تحقیق زمینهیابی به منظور کشف دادهها یا اطلاعاتی به کار برده میشود. در این پژوهش از روش همبستگی و تحلیل رگرسیون چند گانه براي انجام پژوهش استفاده شده است. جامعه پژوهش حاضر کلیه معلمان زن شاغل در مدارس استثنایی - کم توان ذهنی - سال تحصیلی 96 – 97 که از میان آنها تعداد 100نفر به روش نمونه گیري تصادفی انتخاب شدند و به تکمیل پرسشنامه ها اقدام نمودند.جهت جمع آوري اطلاعات لازم درباره عزت نفس از مقیاس مقیاس عزت نفس روزنبرگ مقیاس عزت نفس روزنبرگ - 1965 - 1، عزت نفس کلی و ارزش شخصی را اندازه میگیرد.
این مقیاس شامل 10 عبارت کلی است که میزان رضایت از زندگی و داشتن احساس خوب در مورد خود را میسنجد - صلصالی و سیلورستون2، . - 2003 براي اجراي این آزمون، مقیاس به آزمودنی داده شده و از وي خواسته میشود پس از خواندن جملات، موافقت یا مخالفت خود را با آن جملات از طریق انتخاب گزینه »موافقم« یا »مخالفم« ابراز کند.روزنبرگ باز پدیدآوري مقیاس را 0/9 و مقیاسپذیري آن را 0/7 گزارش کرده است - صلصالی و سیلورستون، . - 2003 ضرایب آلفاي کرونباخ براي این مقیاس در نوبت اول 0/87 براي مردان و 0/86 براي زنان و در نوبت دوم، 0/88 براي مردان و 0/87 براي زنان محاسبه شده است - ماکیکانگاس و همکاران، . - 2004 همبستگی آزمون مجدد در دامنه 0/82 – 0/88 و ضریب همسانی درونی یا آلفاي کرونباخ در دامنه 0/77 – 0/88 قرار دارد - نیوتن و همکاران، 1999، به نقل از علیزاده، . - 1382 این مقیاس از روایی داخلی رضایتبخشی - 0/77 - برخوردار است.
همچنین همبستگی بالایی با پرسشنامه ملی نیویورك و گاتمن در سنجش عزت نفس دارد، لذا روایی محتوایی آن نیز مورد تأیید است - روزنبرگ، 1989 به نقل از علیزاده، . - 1382 براي تعیین اعتبار علمی ابزار از روش روایی محتوایی استفاده شده است. اعتبار این مقیاس به روش دو نیمه کردن، بین دو نسخه فارسی و انگلیسی با فرمول - اسپیرمن – براون - توسط وحدت نیا - 1384 - برآورد شده است - 0/73 - که از نظر آماري معنیدار بوده و از نظر اجرا مشکل خاصی وجود نداشته استضمناً. اعتبار نسخه فارسی با روش بازآزمایی، به فاصله ده روز نیز توسط وحدت نیا - 1384 - محاسبه شده و ضریب همبستگی 0/74 به دست آمده است.
براي ارزیابی سرسختی
در پژوھش امین پور و زارع ج١٣٩٣ض آزمون سرسختی بر روی ٤٨٤ آزمودنی در استان آذربایجان غربی اجرا ‡ˆح داده ھا به وسیله برنامه کامپیوتری SPSS 18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتح اعتبار به دست آمده برای کل آزمون با روش آلفای کرونباخ ٩١َ٠ به دست آمدح با توجه به اعتبار و روایی مناسب این آزمون و داشتن نرم مقوله ای و درصدی و مدت زمان کم برایاجرای آن می توان گفت که آزمون مناسبی برای سنجش سرسختی در بین افراد دارای تحصیلات دانشگاھی و غیر دانشگاھی است .همچنین براي ارزیابی افسردگی از پرسشنامه افسردگی فرم کوتاه بک استفاده شده است. نتایج فراتحلیل در مورد پرسشنامه افسردگی نشان داده است که ضرایب همسانی درونی آن بین0/73 تا 0/93 با میانگین 0/86 است. ضرایب اعتبار حاصل از بازآزمایی بر حسب فاصله بین دفعات اجرا و نوع جمعیت در دامنه 0/48 تا 0/86 قرار دارد.
