بخشی از مقاله
-1 مقدمه
حاکمیت شرکتی به شکل امروزی در ابتدای دهه 1990 درانگلستان، آمریکا و کانادا به منظور پاسخ به مشکلات مربوط به کارایی هیاتمدیره شرکتهای بزرگ پیریزی شد. به تدریج با گسترش دامنه بحرانهای مالی طی سالهای اخیر تاکید بیشتری بر برقراری مکانیزمهای حاکمیت شرکتی در سایر کشورهای دنیا شده است.
بررسی علل و آسیبشناسی فروپاشی برخی از شرکتهای بزرگ که زیانهای کلانی بهویژه برای سهامداران داشته است ناشی از ضعف سیستمهای حاکمیت شرکتی آنها بوده است. حاکمیت شرکتی میتواند باعث ارتقای استانداردهای تجاری شرکتها، تشویق، تامین و تجهیز سرمایهها و سرمایهگذاران و بهبود امور اجرایی آنها گردیده و یکی از عناصر اصلی در بهبود کارایی اقتصادی شرکتهاست چرا که ناظر بر روابط سهامداران، هیاتمدیره، مدیران و سایر ذینفعان آنهاست.
صاحبان سرمایه، اعتباردهندگان و سایر استفاده کنندگان برای تصمیم گیری در زمینه خرید، فروش، نگهداری سهام، اعطای وام، ارزیابی عملکرد مدیران و دیگر تصمیم های اقتصادی مهم به اطلاعات مالی مربوط نیازمندند. سود واحد اقتصادی جزء مهمترین اطلاعاتی است که شالوده بسیاری از تصمیم گیری ها و قضاوت های استفاده کنندگان از اطلاعات مالی را تشکیل می دهد. شرکتی که در حال حاضر سودآور است و احتمال سودآوری آن در آینده نیز وجود دارد، نسبت به شرکتی که سودهای بالقوه آن به زودی تقلیل می یابد، جذابتر است. اما جهت اتخاذ تصمیمات بهینه توجه به کیفیت سود علاوه بر کمیت سود ضروری است
امروزه صورت های مالی به عنوان مهم ترین منبع اطلاعاتی برای انعکاس نتایج عملکرد و وضعیت مالی وجریانات نقدی واحدهای تجاری شناخته شده است و به همین دلیل مبانی تهیه صورت های مالی که همان استانداردهای حسابداری هستند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشند و یکی از مهمترین الزامات تهیه و ارایه اطلاعات مالی با کیفیت مطلوب، وضع و تدوین اصول و استانداردهای حسابداری و رعایت آنها در عمل است - کردستانی، . - 1390 حال این سؤال مطرح است که آیا در ایران نیز رعایت استانداردها می تواند به پایداری سود و کیفیت سود کمک می نماید؟
سود خالص گزارش شده توسط واحدهای تجاری که یکی از عناصر و اقلام صورت های مالی است در بسیاری از روش های ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش یک شرکت مورد استفاده قرار می گیرد.
به همین دلیل اگر سیستم گزارشگری مالی بتواند اطلاعات کمی وکیفی را که تحلیل گران مالی و سایر استفاده کنندگان گزارش های مالی برای ارزیابی کیفیت سود نیاز دارند ارائه نماید، تصویر بهتری از وضعیت مالی و عملکرد واحد تجاری بدست می آید. یکی از روش های اندازه گیری کیفیت سود، پایداری سود می باشد که در این تحقیق مدنظر قرار گرفته است .
بر اساس قوانین برخی از کشورها پیش بینی سود اعلام شده باید از دقت کافی برخوردار باشد. یکی از هدفهای مهم و اصلی حسابداری تهیه و ارائه اطلاعاتی است که با کمک آن بتوان رویدادها و عملیات آینده را پیش بینی کرد. بنابراین اطلاعات ارائه شده و از جمله آنها سود هر سهم باید از سودمندی خاصی برخوردار باشد، سودمندی را می توان رابطه احتمالی بین رویدادهای اقتصادی مورد نظر تصمیم گیرنده و متغیرهای پیش بینی کننده مربوط در نظر گرفت
در بورس اوراق بهادار تهران شرکتها مکلف هستند که اطلاعات مربوط به پیش بینی سود خود را از طریق بورس اوراق بهادار تهران در اختیار سرمایه گذاران و تحلیلگران مالی قرار دهند. تمامی اطلاعات و از جمله اطلاعاتی که از طریق گزارشات مالی در اختیار سرمایه گذاران، تحلیل گران مالی، تصمیم گیرندگان و ... قرار می گیرد، باید سودمند و از جمله مربوط ترین اطلاعات باشد. بر اساس ویژگی های کیفی اطلاعات، سودمندی در پیش بینی یکی از ویژگیهای مربوط بودن اطلاعات است و به معنی آن است که اطلاعات مالی به نحوی فراهم شود که استفاده کنندگان را در پیش بینی نتایج فعالیت های جاری و آتی یاری دهد
اتخاذ تصمیم های سرمایه گذاری در واحدهای تجاریمعمولاً طبق روش خالص ارزش فعلی انجام می گیرد. طبق این روش مدیران باید در پروژه هایی سرمایه گذاری نمایند که دارای خالص ارزش فعلی بالاتری هستند. برای تعیین خالص ارزش فعلی پروژه های سرمایه گذاری نیاز به تعیین جریان های نقدی آتی واحد های تجاری است. تحلیلگران مالی و سرمایه گذاران در تعیین جریان های نقدی آتی به رقم سود حسابداری به عنوان تنها شاخص تعیین کننده توجه نمی کنند، بلکه برای آنها پایداری و تکرارپذیر بودن سود گزارش شده بسیار مهم است. آنها بیشتر از رقم نهایی سود به اقلام تشکیل دهنده آن توجه می کنند. یکی از سنجههای کیفیت سود پایداری یا همان پایندگی سود میباشد که در این پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفته است.
با توجه به وجود تضاد منافع بین تهیه کنندگان اطلاعات و سرمایه گذاران، استفاده از تخمین در محاسبه برخی از عناصر سود و زیان، امکان استفاده از رویه های پذیرفته شده حسابداری، هموارسازی و مدیریت سود، و کاربرد سود را به عنوان معیار تصمیم گیری با مشکل مواجه می کند. این کار، لزوم بررسی موضوع کیفیت سود را افزایش می دهد. یکی از راه های کاهش تهدیدها در استفاده از سود، توجه و بررسی عناصر سازنده سود است که به زبان حرفه ای، به آن" کیفیت سود "گفته می شود
با جدا شدن مالکیت و مدیریت، مدیران به عنوان نماینده مالکان - سهامداران - ، شرکت را اداره می کنند. باشکل گیری رابطه نمایندگی، تضاد منافع بین مدیران و سهامداران ایجاد می گردد. بدان معنی که، ممکن است مدیران دست به رفتارهای فرصت طلبانه زده، تصمیماتی را اتخاذ نمایند که در جهت منافع آنها و عکس منافع سهامداران باشد. نیار به حاکمیت شرکتی از تضاد منافع بالقوه بین افراد حاضر در ساختار شرکت ناشی می شود.
برلی و مینز - 1932 - بیان داشتند که نبود مکانیسم های حاکمیت شرکتی، این امکان را به مدیران میدهد که در جهت منافع شخصی خود به جای منافع سهامداران حرکت نمایند.
طبق نظر گیلان و استارکس - 2003 - 2 سهامداران نهادی نقش اصلی را در شکل گیری بساری از تغییرات در سیستم های حاکمیت شرکتی دارند. این گروه از سهامداران با توجه به مالکیت بخش در خور توجهی از سهام شرکتها از نفوذ قابل ملاحظه ای در این شرکتها برخوردار بوده، میتوانند رویه های آنها - شامل رویه های حسابداری و گزارشگری مالی - را تحت تاثیر قرار دهند.
بیشتر مطالعات در این زمینه بر تاثیر سهامداران بزرگ مخصوصا سهامداران نهادی تاکید دارد در واقع سهامداران بزرگ با درصد بالای مالکیت خود، دارای حق رای بیشتر هستند و نیز وجود این گونه از سهامداران باعث کم شدن مسائل نمایندگی در در شرکت میشود. به طور کلی وجود سهامداران غیرنهادی - خرد - ، تضاد نمایندگی میان مدیریت و مالکیت را به همراه دارد که این تضاد میتواند منجر به عدم تقارن اطلاعاتی شود که این مورد اخیرا عاملی تاثیرگذار در رویه های حسابداری شرکتها می باشد لذا بررسی مالکان غیرنهادی به عنوان یکی ار عوامل ایجاد تضاد نمایندگی و عدم تقارن اطلاعاتی در بازار و یکی از عوامل اثر گذار در پایداری سود شرکتها ضروری به نظر میرسد.
کیفیت سود از عوامل مهم و تأثیرگذار بر کیفیت گزارشگری مالی است. سود حسابداری از جمله اطلاعات حسابداری است که معیار سنجش خلاصه و مفید برای عملکرد شرکت محسوب می شود.
سهامداران وسایر ذی نفعان شرکت در مقایسه با سایر شاخص های ارزیابی عملکرد مانند حاشیه سود و جریانهای نقدی اتکای بیشتری به سود حسابداری دارند.
