بخشی از مقاله
چکیده:
در این پژوهش به بررسی رابطه سهامداران نهادی فعال و غیر فعال بر احتمال آشفتگی مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است. 154 شرکت از شرکتهای موجود در بورس اوراق بهادار در دوره زمانی 1389 - 1394 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند تا تاثیر متغیرها برای آزمون فرضیه تحقیق بررسی شود. تجزیه و تحلیل دادهها فرآیند چند مرحلهای است که طی آن دادههای گردآوری شده به طرق مختلف خلاصه، دسته بندی و در نهایت پردازش میشوند تا زمینه برقراری انواع تحلیلها و تاثیر بین دادهها به منظور آزمون فرضیه فراهم آید. دادههای جمعآوری شده با استفاده از نرم افزار Eviews9 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند.نتایج بدست آمده نشان دهنده رابطه معنی دار بین سهامداران نهادی فعال و غیر فعال با احتمال آشفتگی مالی می باشد .
واژه های کلیدی: سهامداران نهادی فعال، سهامداران نهادی غیر فعال، پانل.
مقدمه:
امروزه اگر شرکت ها بخواهند از مزایای جهانی شدن سرمایه برخوردار شوند و قابلیت آن را داشته باشند تا سهام خود را در بورس های معتبر دنیا عرضه نمایند و از این طریق بتوانند سرمایه های کم هزینه و بلند مدتی را جذب کنند، عواملی از جمله یک برنامه منظم و مدون تحت نظام حاکمیت شرکتی ضرورت دارد. با توسعه شرکت های سهامی و مطرح شدن تئوری نمایندگی و افزایش وظایف و اختیارات هیأت مدیره شرکت ها، این سؤال به صورت جدیتر مطرح می گردد که مدیرانی که در واقع مالک شرکت نمی باشند چگونه پیگیر منافع سهامداران - مالکان موسسه - خواهند بود. با تفویض اختیارات نامحدود ازسوی مالکان شرکت به هیأت مدیره، توجه به نظام حاکمیت شرکتی به صورت چشمگیری افزایش یافته است.
یکی از نقش های حاکمیت شرکتی کاهش تضاد منافع بین سهامداران و مدیران است. نقش حاکمیت شرکتی زمانی درک می شود که مدیران از منافع سهامداران منحرف می شوند. به طور بالقوه این امکان به وجود می آید که مدیران اقداماتی انجام دهند که در جهت منافع خودشان بوده و در صورت لزوم حتی در جهت منافع سهامداران و سایر ذینفعان نباشد - باباجانی و عبدی،. - 1389با تفویض اختیارات نامحدود ازسوی مالکان شرکت به هیأت مدیره، توجه به نظام حاکمیت شرکتی به صورت چشمگیری افزایش یافته است. برای این منظور تقویت فرهنگ پاسخگویی و ارتقاء شفافیت اطلاعات در شرکتهای سهامی امری لازم است. تمرکز سهام در دست گروهی خاص هزینه های نمایندگی را افزایش داده و زمینه فرصت طلبی را برای سهامداران اکثریت ومدیران منتخب آنها فراهم نموده است.
رفع اینگونه نارسایی ها و چالش ها نیازمند وجود یک نظام حاکمیت شرکتی مناسب در شرکتهای سهامی است. نظام حاکمیت شرکتی در پی تغییر وتحول در مدیریت شرکتهای سهامی از مدیریت سنتی به سوی مدیریت پویا و مستقل میباشد. در این ساختار نه تنها منافع سهامداران تضمین میشود بلکه شرکت در مقابل اشخاص نظیر: طلبکاران، بانکها، مصرفکنندگان ونهایتاًجامعه نیز پاسخگو می باشد - سجادی، . - 1388دو مکتب فکری در مورد نقش سهامداران نهادی در شرکت ها وجود دارد یک مکتب فکری بیان می کند که سهامداران نهادیذاتاً کوتاه مدت گرا هستند. این سرمایه گذاران نهادی، سرمایه گذاران موقتی هستند که در تعیین قیمتسهام عمدتاً به سود جاری توجه دارند تا سود بلند مدت - موثب و پورتر،. - 1998 1 ارزیابی منظم عملکرد و رتبه بندی عملکرد سرمایه گذاران نهادی، انگیزه هایی را در آنها برای این اتخاذ افق سرمایه گذاری کوتاه مدت ایجاد می کنند - کافی و استابلدان،2 . - 1996 این افق کوتاه مدت، سرمایه گذاران نهادی را از انجام هزینه های نظارتی باز می دارد زیرا که بعید است منانع این نظارت در کوتاه مدت نصیب آنها شود.
به علاوه به دلیل نیاز به تغییر پرتفوی به منظور بهبود عملکرد زمان و منابع کافی دراختیار سرمایه گذاران نهادی قرار ندارد تا خود را درگیر نظارت بر شرکتهای موجود در پرتفوی نمایند - کافی و استاپلدان، . - 1996سرمایه گذاران نهادی هم انگیزه و هم قدرت تاثیرگذاری بر سیاست شرکت را به صورت کار کردن در جهت بهترین منافع سهامداران دارند. از آنجائی که مالکان نهادی بخش بزرگی از سهام را در اختیار دارند، لذا، برخلاف سهامداران اقلیت انگیزه زیادی برای کنترل و تاثیر بر مدیریت به طور فعال به منظور بدست آوردن سود بلندمدت از سرمایه گذاری خود دارند. در کنار انگیزه مالی، آنها قدرت زیادی برای تاثیرگذاری بر مدیریت شرکت دارند.
سرمایه گذارانی که در سهام شرکتها سرمایه گذاری می کنند، نسبت به مصوبات مجامع عمومی عادی و فوق العاده شرکتها از خود عکس العمل نشان می دهند .زیرا در این مجامع در مورد پرداخت سود نقدی، افزایش سرمایه و اندوخته ها تصمیم گیری می شود و سهامدارانی می توانند از این منافع برخوردار شوند که در زمان برگزاری این مجامع، مالک اوراق بهادار محسوب شوند .لذا رفتار سرمایه گذاران نسبت به خرید و فروش سهام مورد معامله در بورس قبل یا بعد از مجامع فوق تحت تأثیر قرار می گیرد. اطلاعات حسابداری و متغیرهای مالی مورد علاقه بسیاری از سرمایه گذاران و اعتباردهندگان می باشد - طالب نیا،. - 1386
افراد و شرکت ها به دلایل گوناگون در اوراق بهادار واحدهای انتفاعی دیگر سرمایه گذاری می کنند. سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل علاقمند به ارزیابی سرمایه گذاریها می باشند. از این رو بررسی رفتار سرمایه گذاران نهادی یک بنگاه اقتصادی همانند مالکان و مدیران مورد توجه قرار می گیرد تا بتوان شرکت هایی که آشفتگی مالی دارند یا به عبارتی برای سرمایه گذاری و اعتبار دهی مناسب نیستند را تشخیص داد و همچنین تاثیر میزان سرمایه گذاران نهادی در این شرکت ها بر احتمال آشفتگی مالی معلوم گردد. با توجه به این مسائلی که ذکر شد به بررسی این سوال می پردازیم که سهامداران نهادی به چه میزان بر احتمال آشفتگی مالی شرکت ها تاثیر گذارند؟
-2پیشینه پژوهش
مرور مطالعات و تحقیقات مرتبط با موضوع از منابع مختلف نظیر دانشگاهها و مراکز تهیه و تدارک کننده منابع علمی و پژوهشی، مؤید این نکته هستند که داخل ایران تحقیقات انجامشده درباره این موضوع اندک است، ولی تحقیقات نسبتاً مشابه انجامشده است که در زیر به برخی از آنها میپردازیم:
بوهل و همکاران - - 2009 ، در مقاله خود اشاره می کنند حضور سرمایه گذاران نهادی در بازار سرمایه، آن را به سمت کارایی پیش می برد؛ بدین صورت که سرمایه گذاران نهادی می توانند با اتکا به نفوذ خود در بازار، به ارائه اطلاعات دقیق از سوی .×شرکت ها و رعایت اخلاق حرفه ای نظارت کرده ، دقت و صحت ارائه اطلاعات را فزونی بخشند مدیتینوس و همکاران - 2011 - رفتار سرمایه گذاران را در بورس اوراق بهادار آتن مورد مطالعه قرار دادند. یافته های آنها نشان داد که سرمایه گذاران انفرادی هنگام تصمیم گیری بیشتر بر روی مطبوعات و سروصدای بازار اتکاء می کنند در حالیکه سرمایه گذاران حرفه ای بیشتر بر روی تحلیل های بنیادی و تکنیکال و کمتر بر تحلیل پرتفوی اتکا می کنند رامالینگودا - 2014 - در مطالعه خود با عنوان "شواهدی از شرکتهای در شرف ورشکستگی که سرمایه گذاران با اهداف بلند مدت، که آنها از ارزش آتی شرکت مطلع بوده اند" به بررسی رفتار سرمایه گذاران نهادی شرکتهای در شرف ورشکستگی می پردازد. نشان می دهد که این سهامداران می توانند حداقل یک فصل زودتر،این پدیده را پیش بینی کنند واقدام به فروش بخش اعظمی از سهام خود می کنند و این پیش بینی آنها در مقایسه با شرکتهایی که دچار آشفتگی مالی شده اند بیشتر است در واقع این گونه سهامداران در شرکتهای در شرف ورشکستگی پیش بینی بهتری نسبت به شرکتهایی که دچار آشفتگی مالی شده اند می کند.
پور حیدری و سروستانی - 1391 - تحقیقی با عنوان بررسی تأثیر ویژگی های شرکت، نوع صنعت و مالکیت نهادی بر اختلاف مالیات ابرازی و قطعی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام دادند. یافته های بررسی 64 شرکت در بازه زمانی 1381 الی 1387 حاکی از آن است که از بین ویژگی های شرکت، اندازه، فرصت های رشد و سودآوری شرکت با اختلاف مالیات ابرازی و قطعی شرکت های مورد بررسی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. با این وجود، بین میزان اهرم مالی و عمر شرکت با اختلاف مالیات ابرازی و قطعی رابطه معناداری مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد که نوع صنعت نیز تأثیر معناداری بر روی اختلاف مذکور دارد و میزان اختلاف مالیات ابرازی و قطعی در صنایع مختلف متفاوت است. افزون بر این، یافته های تحقیق بیانگر آن است که مالکیت نهادی تأثیر معناداری بر روی اختلاف مالیات ابرازی و قطعی ندارد و بین دو متغیر مذکور رابطه معناداری مشاهده نشد.
پور حیدری و همکاران - - 1392طی تحقیقی با عنوان"بررسی تاثیر مدیریت واقعی سود بر رفتار سرمایه گذاری در بورس تهران"پرداختند که نتایج تحقیق نشان میدهد که سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران در تصیمات سرمایه گذاری خود به عامل اندازه و ارزش توجه جمعی ندارند که بر این اساس می توان گفت که توجه همزمان به سهم شرکت های کوچک یا بزرگ و یا توجه همزمان به سهام شرکت های ارزشی یا رشدی نمی تواند تأثیری بر روابط تعادلی بازار سرمایه در ایران داشته باشد.
-3 فرضیه های پژوهش
-1 بین میزان سهامداران نهادی فعال و میزان آشفتگی مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنی داری وجود دارد.
-2 بین میزان سهامداران نهادی غیر فعال و میزان آشفتگی مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنی داری وجود دارد.
-4 روش شناسی پژوهش
پژوهش حاضر یک پژوهش توصیفی میباشد. همچنین پژوهش حاضر به لحاظ سیستم استدلال، استقرایی و به لحاظ نوع مطالعه، میدانی - کتابخانهای میباشد که با استفاده از اطلاعات تاریخی بهصورت پس رویدادی - استفاده از اطلاعات گذشته - بهدست خواهد آمد.جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران از سال
