بخشی از مقاله
چکیده :
هدف این تحقیق بررسی رابطه تیپ های شخصیتی و عوامل شخصیتی با نوع جرم در مجرمین زندان مرکزی اصفهان با توجه به خصوصیات دموگرافیک مبنی بر ، شغل، سن ، تحصیلات می باشد. ابزار اندازه گیری در این پژوهش شامل پرسشنامه ی پنج عاملی شخصیت - NEO - و پرسشنامه ی شخصیت هالند بوده است. نمونه این پژوهش شامل 136 نفر از مجرمین زندان مرکزی اصفهان که به صورت غیرتصادفی و از نوع در دسترس از بین جوانان 20-30 ساله انتخاب گردیده است. نتایج نشان داده است که: بین شخصیت برونگرایی با تیپ شخصیتی اجتماعی و تیپ واقع گرا رابطه معنا داری وجود دارد ولی در دیگر تیپ های شخصیتی جستجو گر، قراردادی ، تهوری و هنری با شخصیت برونگرایی رابطه معنا داری وجود ندارد. بین شخصیت توافق پذیری و تیپ های شخصیتی واقع گرا، اجتماعی، تهوری رابطه معنا داری وجود دارد ولی در دیگر تیپ های شخصیتی جستجو گر ، قراردادی ، هنری با شخصیت توافق پذیر رابطه معنا داری وجود ندارد.
بین شخصیت وجدان گرا با تیپ های شخصیتی قراردادی، واقع گرا، اجتماعی و تهوری رابطه معنا داری وجود دارد ولی در دیگر تیپ های شخصیتی جستجوگر ، هنری با شخصیت وجدان گرا رابطه معنا داری وجود ندارد . بین شخصیت روان رنجور با تیپ شخصیتی واقع گرا رابطه معناداری وجود دارد ولی در دیگر تیپ های شخصیتی جستجو گر ، اجتماعی ، قراردادی ، تهوری و هنری با شخصیت روان رنجور رابطه معنا داری وجود ندارد. بین شخصیت تجربه گرا با تیپ های شخصیتی هنری، جستجوگر وواقع گرا رابطه معنا داری وجود دارد ولی در دیگر تیپ های شخصیتی اجتماعی ، قرار دادی و تهوری با شخصیت تجربه گرا رابطه معنا داری وجود ندارد . و همچنین بین تیپ های شخصیتی با نوع جرم تفاوت معنا داری وجود ندارد. و بین عوامل شخصیتی با نوع جرم رابطه معنا داری وجود دارد . وهمچنین بیشترین آمار ارتکاب جرم مربوط به افرادی با سن بین 25-23 ساله وبا تحصیلات سیکل و دیپلم و در مشاغل آزاد ا ست. .
واژه های کلیدی : شخصیت ، جرم ، بزهکاری ، تیپ شخصیتی ، عوامل شخصیتی
مقدمه:
جرم یکی از مفاهیم انتزاعی و پیچیده است که اکثر علوم انسانی سعی در شناخت واقعی آن داشته و دارند و اگر طبق گفته کارل منینجر، جرم شناس معروف آمریکایی، ماهیت آن در پس پرده تحلیل های حقوقی و اجتماعی وامانده است. با تداوم دگرگونی های اجتماعی و تحولات بین المللی که همه عرصه های زندگی اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهند، نباید پنداشت که کنکاش پیرامون ماهیت جرم، فقط یک علت را جهت پدیدآیی آن در نظر داشت - ستوده، 1380، ص. - 39 یکی از عوامل اساسی وقوع جرم، ویژگی ها و عوامل شخصیتی مجرمان است. بحث شخصیت یکی از موضوعات اساسی در روانشناسی است و بسیاری از دانشمندان روانشناس از گذشته های بسیار دور در پی مطالعه و شناخت هر چه بیشتر این سازمان پویا و چند بعدی بوده اند. بنابراین تمام کسانی که درباره شخصیت نظریه پردازی کرده اند، مقصودشان دست یافتن به متغیرها و یا عواملی بوده است که بتوان بوسیله ی آن به توصیف و توجیه چگونگی شکل گیری تحول شخصیت در رفتار منتج از آن پرداخت.
شخصیت از نظر معنی: واژه شخصیت از کلمه لاتین پرسونا مشتق شده است که ماسک - نقاب - نمایش اشاره دارد.که بازیگرا ن قدیم به چهره می زدند ونقش فردی که آن ماسک بر چهره زده بود بازی می کردند. - جست فیست ،1386، ص. - 12 در رابطه با بررسی شخصیت ، بقراط اولین فردی بود که افراد را بر اساس مزاج آنها طبقه بندی کرد. پس از بقراط ، کرچمرو شلدون نیز افراد را بر اساس ساختمان بدنی، مورد مقایسه و طبقه بندی قرار دادند. اما در روان شناسی امروز، این طبقه بندی ها را به دلیل مبتنی نبودن بر اندازه های کمَی، غیر دقیق دانسته و مورد انتقاد قرار داده اند و از روش های دیگری از جمله تحلیل عوامل - اسپیرمن ،2006، ص - 49، برای بررسی کاملتر استفاده شده است.
در نتیجه از این طریق به بررسی و ارزیابی رفتارها پرداخته اند که می توان از آن جمله کتل، گیلفوردو آیزنگرا نام برد. بعدها نورمن و گلبرگ، عنوان کردند که شخصیت پنج عامل اصلی را در بر دارد و پس از آن مک کری و کاستا - 2007 - نیز در پژوهش های خود به این نتیجه دست یافتند که شخصیت از پنج عامل اساسی - روان رنجور خویی، برون گرایی، تجربه پذیری، وظیفه شناسی، توافق پذیری - تشکیل شده است و بر همین اساس آزمون شخصیتی «NEO را ساختند که پنج عامل اساسی و شش عامل رویه مربوط به هر عامل را مورد بررسی قرار می دهد.مفهوم شخصیت و ویژگی های شخصیتی افراد در روانشناسی یک مفهوم رایج اما در عین حال فوق العاده پیچیده می باشد. همانگونه که آلپورت - 1961 - بیان می دارد وجود بیش از پنج تعریف متفاوت از شخصیت حاکی از پیچیدگی آن می باشد اما تعریف جامع شخصیت بیانگر آن دسته از ویژگی های فرد یا افراد است که شامل الگوهای ثابت فکری، عاطفی و رفتاری آنهاست - پروین و جان،1382، . - 98
در تعریفی دیگر شخصیت یک ساختار پویا از سیستم های روانشناسی افراد است که تطبیق منحصر به فرد هر شخصی با محیط اطرافش را تعیین می کند - رابینز، ترجمه پارسائیان و اعرابی،1382، ص. - 89 در واقع شخصیت ویژگی ای است که فرد را قادر به ارتباط با دیگران می سازد - گلد برگ ،1990، ص. - 70هر انسانیدر نوع خود منحصر به فرد است. با وجود این، در بین بسیاری از انسان ها، آنقدر شباهت وجود دارد که بتوان نکات مشترکی را در نظر گرفت. اگر چه روانشناسان وجود شباهت هایی بین افراد را قبول دارند ولی توجه آنها بیشتر به تفاوت افراد از یکدیگر معطوف است. لذا پژوهشگر در این پژوهش به دنبال آن است که ببیند بین تیپ های شخصیتی ونوع جرم مجرمین رابطه وجود دارد یا خیر وچه میزان جرایم با تیپ شخصیتی فرد تناسب دارد علاوه بر رابطه تیپ با نوع جرم به دنبال یافتن همبستگی بین تیپ های شخصیتی با عوامل شخصیتی نیز می باشد که ببیند چه جرایمی در کدام عامل هستند وهمچنین این فراوانی جرم در چه نوع عاملی می باشد ودر چه سن وتحصیلات وچه شغلی می باشد.
شخصیت:
شخصیت در لغت: شخصیت از نظر معنی واژه ی شخصیت از کلمه ی لاتین پرسونا مشتق شده است که ماسک - نقاب - نمایش اشاره دارد که بازیگران قدیم به چهره خود می زنند و نقش فردی که آن ماسک بر چهره زده بود را بازی می کردند یعنی فارغ از شخصیت اصلی خود، به ایفای نقش مربوط به ماسک و نقابی که به چهره می زدند می پرداختند. پرسونا قیافه ای است که آدمی با آن در جامعه ظاهر می شود. جامعه، آداب و رسوم و سنت های اجتماع است که این قیافه را به فرد تحمیل می کند. - جس فست،1386،ص. - 12پرسونا گاهی نمایشی است و شخصیت واقعی و خصوصی فرد در زیر این ماسک پنهان می ماند و رفتارهای ظاهری فرد جز شخصیت واقعی و اصلی فرد نیستند و در زبان عامیانه به آن و تظاهر می گویند و گاهی شخصیت واقعی و درونی، که بین ماسک چهره و حالات درونی و باطنی همنوایی وجود دارد. به تناسب میزان همخوانی بین این دو مؤلفه هر فرد دارای تیپ شخصیتی خاصی به میزان از بهنجاری روانی- رفتاری و یا نابهنجاری برخورداراست و هرچه تأثیر اجتماعی زیادتر باشد ضخامت ماسک چهره هم بیشترخواهد-بود. - جس فست،1386، ص - 12
شخصیت در اصطلاح:
شخصیت در اصطلاح: همه ی صفات یا ویژگی های نسبتاً پایدار را که به رفتار شخص ثبات می بخشند، شامل می شود. - جس فست.1386، ص - 12
شخصیت از دیدگاه قرآن کریم:
یکی از مهمترین عناصر شخصیت که در قرآن وجود دارد مفهوم شاکله است در سوره اسری آیه ی 84 آمده است: »بگو هر کسی بر شاکله - ساختار روانی و بدنی - خویش عمل می کند و فدای شما به کسی که راهش از هدایت بیشتری برخوردار است داناتر است. استنباطی که از این آیه می شود این است که منشأ اعمال آدمی شاکله اوست که معادل شخصیت در روانشناسی است. - نعمتی ،1370، ص - 1 به طور کلی شاکله دارای معانی زیر است:
-1 نیت -2 خلق و خوی -3 حاجت و نیاز -4 مذهب و طریق -5 هیئت و ساخت این موارد به عنوان زیربنای رفتارهای انسان محسوب می گردد:
نیت: نیت به معنای قصد و عزم قلب است. از دیدگاه ا سلام بین نیت و عمل تفاوت وجود دارد. نیت امری درونی است و عمل ثمره و حاصل نیت است. امام علی - ع - می فرماید: نیت زیربنای عمل است و اعمال ثمره نیات هستند و امام صادق - ع - می فرماید: همانا نیت همان عمل است که این مورد اشاره به اصالت نیت در مقابل عمل دارد و منشأ و مبرا عمل نیت است.تصحیح نیت از سخت ترین اعمال است و آن تابعی است از حالتی که نفس به آن حالت متصف است و از طریق ریاضت های سخت، تفکرات عمیق و مجاهدت های شدید به دست می آید. - نعمتی،1370، ص - 1 خلق و خوی: مجموعه صفات انسان است که در ارتباطات او با اشیاء و افراد بروز می کند و حکمای اسلام آن را محصول مزاج ترکیببدنی، مسائل محیطی، تجربیات فرد و البته اختیار می دانند.
این مجموعه نیز دست به دست هم داده هیئت و حالات نفسانی انسان را می سازد. . - نعمتی،1370، ص - 1 حاجت و نیاز: یکی دیگر از معانی شاکله، حاجت و نیاز است. نیازها از زیربناهای رفتاری انسان هستند. نیازها دو دسته اند نیازهایفیزیولوژیکی مثل: گرسنگی، تشنگی و میل جنسی که نحوه ارضا و برخورد با آنها آموختنی و بستگی به نوع شخصیت و شاکله فرد دارد. دوم نیازهای روانی مثل: نیاز به تعلق داشتن، نیاز به امنیت از جمله نیازهایی هستند که در نوع بشر دیده می شوند. میزان بروز هر یک از این نیازها و نحوه ارضا و طرز تلقی آنها از فردی به فرد دیگر و به تناسب ساخت روانی آنها فرق دارد. . - نعمتی،1370، ص - 2 مذهب و طریق: مذهب، روش و برنامه است که فرد در زندگی خود پیشه کرده و جهان، آینده و گذشته را بر اساس آن تفسیر می کند. دین بر اساس هیئت و ساخت اولیه روانی انسان - فطرت - شکل گرفته و موجب پیدایش ساخت هیئت روانی خاصی می شود که انسان را وادار به اعمال خاصی می کند. . - نعمتی،1370، ص - 2
