مقاله رابطه تیپ شخصیتی و مؤلفه های سبک حل مسئله با تعلل ورزی

بخشی از مقاله

چکیده

پژوهش حاضر به منظور تعیین رابطه تیپ شخصیتی و تعلل ورزی در اساتید و دانشجویان دانشگاه صورت گرفت . جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه اساتید و دانشجویانی است که در دانشگاه آزاد شهرستان گیلانغرب مدرس و یا مشغول به تحصیل بودند. از جامعه مورد نظر تعداد 100 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شد. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه تیپ شخصیتی فریدمن و روزنمن ، تعلل وزی تاکمن بود.

به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آماری ضریب همبستگی پیرسون ، رگرسیون خطی ساده استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که که فقط متغیر درماندگی به تنهایی می تواند 13/7 درصد واریانس تعلل ورزی را در دانشجویان پیش بینی می کند .هم چنین متغیر مهارگری به تنهایی می تواند 18/5 درصد از واریانس تعلل ورزی و متغیر اجتناب0/ 9 درصد از واریانس تعلل را پیش بینی می کند. نمره کلی سبک حل مسئله 0/35 درصد و تیپ شخصیتی 0/14 درصد از میزان تعلل ورزی را در دانشجویان پیش بینی می کند.

مقدمه

یکی از مشکلات یادگیرندگان و دانشجویان اهمال کاری یا تعلل در انجام تکالیف و مطالعه در طول تحصیل می باشد استیل [1] عنوان می کند که حدود 95 درصد از افراد جامعه گاهگاهی در کارهایشان تعلل می ورزند اما برای 15 تا 20 درصد افراد ، تعلل همیشگی و به صورت یک مسئله جلوه می کند. واژه لاتین تعلل از دو واژه پرو1 و کراسینوس2 تشکیل شده است که پرو به معنای جلو و کراسینوس به معنای فردا می باشد [2] الیس نمودن فعالیت به آینده و استفاده از عذرخواهی برای توجیه تأخیر در انجام فعالیت تعریف نمودند.

تعلل ورزی یا به آینده موکول نمودن کارها آنقدر متداول است که شاید بتوان آن را از تمایلات ذاتی انسان برشمرد اگرچه تعلل ورزی همیشه مسئله ساز نیست، اما در اغلب موارد می تواند از طریق ممانعت از پیشرفت و عدم دسترسی به اهداف پیامدهای نامطلوب و جبران ناپذیری همراه داشته باشد تعلل ورزی با توجه به پیچیدگی و مؤلفه های شناختی ، عاطفی و رفتاری آن تظاهرات گوناگونی دارد که شامل: تعلل ورزی تحصیلی، تعلل ورزی در تصمیم گیری، تعلل ورزی روانرنجورانه، و تعلل ورزی وسواس گونه، اما متداو لترین شکل آن، تعلل ورزی تحصیلی است.

این نوع تعلل ورزی را تمایل غالب و همیشگی فراگیران برای به تعویق انداختن فعالیت های تحصیلی تعریف نموده اند.[3] صفت تعلل که تمایل برای به تعویق انداختن آنچه که برای رسیدن به یک هدف ضروری است، یک پیش بینی کنندهی قوی برای رفتارهای تأخیری دانشجویان[4] است، و پیامدهای تعیین کننده از جمله نمرات ضعیف[5]، ترک تحصیل و تأخیر درانجام پایان نامه[6] را دارد. سابقه تاریخی تعلل به سه هزار سال قبل بر می گردد اما حتی امروزه برای ما قابل فهم نیست که چرا کاری را که هم اکنون می توانیم انجام دهیم به تأخیر می اندازیم.

در زیر برخی از دلایل تعلل آورده شده است: ترس و نگرانی از شکست، تردید در اولویت ها و اهداف، باورهای منفی فرد در مورد توانایی های خود و دست کم گرفتن خویش دلیل دیگر برای تعلل ورزی است از جمله: مهم ترین علل فردی و محیطی در تعلل ورزی عبارتند از: روان رنجورخویی: به طور کلی پژوهشگران بیان کرده اند اگر افراد به خاطر اینکه ناراضی یا مضطرب هستند در انجام تکالیف تعلل می کنند، پس آنهایی که بیشتر در معرض استرس هستند بیشتر باید تعلل ورزی کنند[7] روان رنجور خویی همراه با جهار جنبه ی آن مورد بررسی قرار گرفته است: باورهای غیرمنطقی، خودکارامدی و اعتماد به نفس پایین، خودناتوان سازی و افسردگی به عنوان دلایلی برای تعلل ورزی در نظر گرفته شده اند.[8]

باورهای غیرمنطقی: باور، شناخت یا فکر غیرمنطقی ، یک اصطلاح کلی است که چندین دیدگاه ناکارآمد یا اضطراب زا را در بر می گیرد. الیس به خاطر اینکه این باورها اضطراب زا هستند، رابطه شان با تعلل ورزی مشابه روان رنجورخویی است. افراد با باورهای غیرمنطقی انجام وظایف خاصی را به طور فزاینده ای ناخوشایند درک می کنند.

خودکارامدی و عزت نفس پایین: خودکارامدی به قضاوت افراد در مورد توانایی هایشان برای سازماندهی و اجرای یک سلسله کارهای مورد نیاز برای رسیدن به انواع تعیین شده عملکردها اشاره دارد.

[9] خودناتوان سازی: تعلل ورزان ممکن است احساس کنند که اعمالشان موقعیت آنها را تغییر نمی دهد و بنابراین به جای مدیریت موقعیت، بر واکنش احساسی شان نسبت به موقعیت متمرکز می شوند. درنتیجه این افراد برای مقابله با مسائل گرایش دارند از یک سبک احساسی به جای یک سبک مسئله دار استفاده کنند.[10]

افسردگی : افسردگی ، کم انژی بودن ، درماندگی آموخته شده و بدبینی رابطه نزدیکی با روان رنجورخویی ، باورهای غیرمنطقی ، خودکارامدی و عزت نفس پایین دارد. یکی از نتایج عقاید غیرمنطقی افسردگی است ؛ لذا افسردگی می تواند از علل تعلل ورزی باشد.[11] هورنای می گوید: هنگامی که به کمال گرایی می اندیشید، ناخودآگاه به خود تلقین می کنید که برای کار مورد نظر، به مهلت و زمان بیشتری نیاز دارید، این باعث می شود که به فوریت کار نیندیشید بلکه فقط به بهتر ارایه کردن آن بیاندیشید[7] دو نوع تعلل ورزی فعال و منفعل را می توان تشخیص داد.

در این دیدگاه تعلل ورزی منفعل متناسب با معنای سنتی تعلل ورزی است و تعلل ورزی فعال افرادی را در برمی گیرد که آگاهانه و عمد اهدافشان را به تعویق می اندازند چرا که معتقدند در شرایط تحت فشار بهتر می توانند کار کنند.[12] مطالعات نشان می دهد که تعلل ورزی لزوما به معنای ناکارآمدی نیست. تعلل ورزی ممکن است در اثر تکالیف ساده یا کسل کننده باشد. همچنین ممکن است به دلیل لذتی که فرد از کار کردن تحت فشار می برد باشد. کیس به نقل از رجب پور [11] بیان داشت بین به تعویق انداختن کارها به دلیل اینکه فرد نمی خواهد آن را انجام دهد با به تعویق انداختن کارها به خاطر اینکه انجام آن کار در حال حاضر مهم نیست ، تفاوت وجود دارد .اسپادین و ماگیر [13] سبک های تعلل ورزی در افراد را به صورت زیر طبقه بندی نموده است :

تعلل ورزی کمال گرا:3 برای این افراد شروع کردن یک تکلیف سخت است، فکر اینکه همه چیز باید کامل باشد برای آنان خسته کننده است . هنگامی که اری ر آغاز می کنند به پایان رساندن آن ممکن است مشکل باشد، چون می خواهند همه جزییات رعایت شود تعلل ورزان نگران و ترسو:4 به نظر این گروه بسیاری از تکالیف خطرناک و غیر ضروری هستند. این افراد ترجیح می دهند در منطقه امن خود باقی بمانند و از تغییر دوری کنند. تعلل ورزان بحران ساز :5 این گروه فکر می کنند که تحت فشار بهتر کار می کنند و از اینکه کار خود را با عجله و تحت فشار انجام دهند لذت می برند در غیر اینصورت ممکن است آن کار کسل کننده به نظر برسد.

تعلل ورزان خیالباف:6 این افرادفکر می کنند که افکار انتزاعی لذت بخش تر از انجام اعمال در زندگی واقعی است. برای آنها برنامه ریزی روی جزییات و دنبال کردن یک برنامه برای انجام عمل دشوار است . تعلل ورزان بله قربان گو:7 اولویت بندی کردن کارها و به خواسته های دیگران نه گفتن سخت است؛ گاهی اوقات بیش از حد در یک کار وقت صرف می کنند و لذا در سایر تکالیفی که باید انجام دهند تعلل پیش می آید. تعلل ورزان نافرمان: 8 به نظر آنان بیسیاری از کارها هدر دادن وقت و انرژی است. ترجیح می دهند کنترل موقعیت را در دست داشته باشند و فردیت خود را حفظ کنند.

سولومون و راثبلوم 16]،15،[14 دلایل احتمالی زیادی را برای تعلل ورزی در تکالیف ارائه کرده اند که عبارتند از: اضطراب ارزشیابی، کمال گرایی، دشواری در تصمیم گیری، وابستگی به دیگران، بیزاری از تکلیف و سطح تحمل پایین برای ناکامی ها، فقدان اعتمتد به نفس، ترس از موفقیت، مدیریت ضعیف زمان، شورش و طغیان در برابر کنترل، مخاطره جویی و تأثیر گروه همسالان. مرکز مشاوره دانشگاه ایالت نیویورک در بوفالو بسیاری از دلایل آشکار و نه چندان آشکار تعلل دانشجویان را در فهرستی ارایه می کنند که به شرح زیر است: آنان ابتدا عوامل شخصیتی مانند مدیریت و کنترل زمانی ضعیف، حواسپرتی و مشکلات فردی کلی را به عنوان تعلل ذکر می کنند.

سپس عواملی مثل ترس ازشکست، اضطراب و کمال گرایی را بیان می کنند. این عوامل در بیشتر تحقیقات مربوط به تعلل مشترک هستند[15] در حوزه ویژگی های روانی و شخصیتی مطالعات نشان داده اند که تعلل ورزی متغیر بسیار پیچیده است و متشکل از متغیرهای شخصیتی مشخصی است.[16] مک کان، پتزل و روپرت [18] دریافتند که تعلل ورزی به طور مثبت با برونگرایی مرتبط است و رابطه معناداری را با روان رنجور خویی دارد.

به طوری که افراد با روانرنجورخویی بالا تعلل ورزی بیشتری دارند. فراری [19] پژوهشی را روی307 دانشجو اجرا نمود که پرسش نامه هایی را در مورد تعلل، کمال گرایی و عوامل رفتاری کامل و مطلوب فرض شده مثل عرضه خود، خود آگاهی 9 و خود ناتوان سازی10 پر کردند. نتایج نشان داد که تعلل کنندگان در مقابل افراد غیرتعللی، تمایلات عرضه خود، خودآگاهی و خودناتوان سازی بیشتری را گزارش نمودند. افرادی که خلق پایین و ضعیفی دارند زمینه مساعدتری برای بروز تعلل دارند حتی اگر رفتار آنها اینگونه به نظر نرسد[20] تحقیقات حاکی از آن است که تعلل با متغیر پنج عاملی شخصیت نیز رابطه داردمشخصی است.

[21] واتسون[17] در بررسی رابطه تعلل ورزی با مدل پنج عاملی شخصیت بر اساس مدل مک کری و کاستا دریافت که تعلل ورزی با جوانب وظیفه شناسی از جمله صلاحیت، نظم، فرمانبرداری، تلاش برای موفقیت، خود نظم بخشی و سخت کوشی و تعمق رابطه منفی و با جوانب روان رنجورخویی از جمله اضطراب، افسردگی، تکانشگری و حساسیت رابطه مثبت و معنی دار دارد. فابیو[21] در بررسی تعیین متغیرهای همبسته با تعلل ورزی در تصمیم گیری در دانشجویان دریافت که شکست های شناختی همبستگی بسیاربالایی با تعلل ورزی در تصمیم گیری دارند.

هرچند که پدیده تعلل ورزی از عوامل فردی متنوعی تأثیر می پذیرد، لیکن حالات انگیزشی افراد در وقوع آن نقش محوری ایفا می کند که در این رابطه، تیپ شخصیتی و مولفه های سبک حل مسئله اساتید در ارتباط با تعلل ورزی نقش محوری ایفا می کند. پژوهشگران رفتار شخصیت نوع A را اینگونه تعریف می کنند: مجموعه ی ویژه از تحرک و هیجان که به وسیله ی افرادی اعمال می شود که درگیر تلاش همیشگی برای رسیدن به موفقیت های نامحدود در کوتاهترین زمان هستند ویژگی های شخصیت A را شاید بتوانیم تا حدودی در این فهرست ملاحظه کنیم.

پرخاشگری، تهاجم، جاه طلبی، سخت کوشی، فعالیت زیاد، کم حوصلگی، تمایل به شرکت در فعالیت های رقابت آمیز، عهده دار بودن مشاغلی که فشار زیاد به آنان می آورد تا بیشتر تولید کنند و مسئولیت های فراوانتری را متحمل شوند، صحبت پرجوش و پرحرارت، بی قراری، حرکات ناگهانی دست با مشت های گره شده، حرکات صورت با پوست کشیده، این افراد احساس می کنند که هل داده می شوند، زیر فشارند و یک چشمشان همیشه به ساعت است ، آنها نه تنها وقت شناس هستند ، بلکه در اغلب موارد زودتر از موعد بر سر قرار حاضر می شوند. آنها خیلی سریع غذا می خورند راه می روند و حرف می زنند در تقسیم قدرت دشواری دارند در نتیجه کمتر آمادگی مشورت دربارهی مسئولیت های کاری دارند و بدین وسیله بر سنگینی کار خود می افزایند، همین افراد هستند که جنبه های منفی را نیز پر رنگ تر نشان می دهند.

وقتی در کاری شکست می خورند در انتقاد از خود تسکین ناپذیرند[22] فریدمن و روزنمن تیپ شخصیتیA را اینگونه تعریف می کنند: ترکیبی از عمل، عاطفه که نزد هر کسی قابل مشاهده است، که پرخاشگرانه در تلاش همیشگی برای نیل به حداکثر ممکن در حداقل زمان و در صورت لزوم در مقابل تلاش های دیگر اشیاء و اشخاص درگیر شده باشد تیپ A به استقبال خطر می روند و به پیامدهای آن بی اعتنا هستند[22] اما کسانی هستند که تحت عنوان شخصیت تیپ B تعریف می شوند: آرام، صبور، ملایم، با اخلاق متعادل، همه وقت خود را صرف کسب موفقیت های حرفه ای یا رقابت های اجتماعی نمی کنند، کار یکنواخت و پایدار دارند، دچار کمبود وقت و فرصت نیستند، وقت مناسبی را هم برای فعالیت های مورد علاقه خود در بیرون از محیط کار اختصاص می دهند، آرام و شمرده صحبت می کنند افراد تیپ نوع B مسائل را خیلی آسان می گیرند و بیشتر به کیفیت زندگی اهمیت می دهند . کمتر جاه طلب و کمتر بی حوصله و بیشتر منظم و محتاط هستند افرادی با تیپ B افرادی هستندکه با این ویژگی ها شناخته می شوند؛ سخن دیگران را قطع نمی کنند، به ندرت مشت خود را گره می کنند و یا انگشت خود را به نشانه تأیید گفته خود بالا می برند و به علت انعطاف پذیر بودنشان واقع بین ترند.

اشتباهات خود را پذیرفته و آنها را فرصت هایی برای آموزش می بینند و زمانی که حوادث در کنترلشان نیست ، خود را کنترل می کنند. انتخاب سبک مسئله به نوع شخصیت افراد بستگی دارد بسته به نوع تیپ شخصیتی، اساتید از سبک های حل مسئله سازنده یا غیر سازنده استفاده می کنند که خود به نوعی باعث ایجاد تعلل ورزی در دانشجویان می شود. برای رویارویی موفقیت آمیز با رویدادهای زندگی آگاهی از عوامل شخصیتی بسیار مؤثر است، زیرا عوامل شخصیتی با این مسئله که یک فرد چگونه دنیا را مشاهده میکند و چگونه به عوامل و موقعیت ها پاسخ می دهد ارتباط دارد، با توجه به خصوصیات شخصیتی هر یک از تیپ ها می توان انتظار داشت،که هر یک از آنها به نوع ویژه ای از سبک حل مسئله گرایش بیشتری خواهند داشت .

ما در این پژوهش سعی داریم افراد تیپ شخصیتی A را از اشخاص تیپ شخصیتی B متمایز سازیم و شیو های به کار گیری حل مسئله ساز گارانه را شناسایی کنیم و ارتباط آن را با تعلل ورزی دانشجویان و افرادی که با این نوع تیپ های شخصیتی و مهارت های حل مسئله در ارتباط هستند را تحلیل و بررسی نماییم.[23] در حوزه ی پژوهش های دیگر سیمپسون و پای چیل [24] دریافتند که هیجان خواهی و برونگرایی 5/2 درصد از واریانس نگرش نسبت به انگیزش های تعلل ورزی را تبیین می کنند. میلگرام باتوری و ماور [25] دریافتند که روانرنجور خویی به ویژه تکانشگری و حساسیت - شکنندگی - و اعتماد به نفس پایین و اضطراب با نمرات تعلل ورزی رابطه دارند.

استیل[1] عواملی که در پژوهش های مختلف به عنوان پیش آیندها و پیامدهای تعلل ورزی مورد توجه قرار گرفته بودند را مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که روان رنجوری، سرکش بودن و احساساتی بودن رابطه ضعیفی با تعلل ورزی دارند، اما بیزاری از تکلیف، خودکارامدی، هشیاری، خودکنترلی، انگیزه پیشرفت و اضطراب و پریشانی از پیش بینی کننده های قوی تعلل ورزی هستند. آکینسولا ، تلا و تلا [26] دریافتند که بین جنسیت و میزان تعلل ورزی یا نوع تکلیفی که فرد در آن تعلل می ورزد، رابطه ای وجود ندارد. این نتیجه عدم رابطه جنسیت و تعلل ورزی همچنین توسط سولومون و راثبلوم[15]، استیل[1] نیز بدست آمده است.

در حوزه پژوهشهای مداخله ای در ایران جوکار و دلاورپور [27] در پژوهشی تعلل ورزی را به عنوان نوعی نقص در خودتنظیمی تلقی کرده اند و یکی از مؤلفه های خودتنظیمی - اهداف پیشرفت - را در رابطه با تعلل ورزی بررسی نمودند. این پژوهش نشان داد اهداف عملکردی- اجتنابی و غیر تسلطی اجتنابی پیش بینی کننده های مثبت و هدف تسلط گرایشی پیش بینی کننده منفی تعلل ورزی تحصیلی است . بدری گرگری ، امامی و حاجی پور[28] ابعاد کمال گرایی و تعلل ورزی تحصیلی را در دانشجویان تبریز مطالعه نمودند.

نتایج نشان داد از بین ابعاد منفی کمال طلبی ، بٌعد ادراک فشار از سوی والدین، پیش بینی کننده تعلل ورزی تحصیلی در دانشجویان است. با توجه به اینکه تعلل ورزی مشکل بسیاری از فراگیران است و از طرفی در روانشناسی جامعه ایران در خصوص تیپ شخصیتی و مؤلفه های سبک حل مسئله با تعلل ورزی پژوهش های اندکی انجام گرفته است، لذا هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین رابطه ساده و چندگانه تیپ شخصیتی نوع A ، B و سبک حل مسئله با تعلل ورزی بود.